نکات کلیدی در نگهداری و استفاده از کولر خودرو

ايران جيب/ با رعايت چند نکته ساده در خصوص نگهداري و استفاده درست از کولر خودرو مي‌توانيد از اين فصل گرما به بهترين نحو ممکن استفاده کنيد و حتي از آن لذت ببريد.

 کم‌کم به روز‌هاي گرم سال نزديک مي‌شويم. در اين روز‌ها خورشيد که همواره مايه برکت است، براي راننده‌ها تبديل به عذاب مي‌شود. البته اوضاع آن‌قدر هم که به نظر مي‌رسد وخيم نيست. سيستم تهويه مطبوع خودرو‌ها براي چنين روز‌هايي تعبيه شده است، ولي امان از خودرويي که کولرش خراب باشد.

کولري که سرد نکند، عملاً بي‌فايده است. باد گرم يا در برخي از موارد بادي که سرماي کافي را ندارد، ريشه در علت‌هاي مختلفي دارد که يک به يک آن‌ها را بررسي مي‌کنيم.

کوتاه درباره تاريخچه کولر
سال‌ها پيش کولر يکي از آپشن‌هاي پولي براي خودرو‌هاي خاص بود. در واقع همه خودرو‌ها کولر نداشتند و حقيقتاً استفاده از آن امري تشريفاتي به حساب مي‌آمد؛ اما اين روز‌ها ديگر حضور اين وسيله به قدري حياتي است که بايد آن را يک استاندارد عادي تلقي کرد. گفته مي‌شود اولين سيستم تهويه مطبوع خودرو که طبيعتاً با ساده‌ترين روش ممکن کار مي‌کرد، حدود 80 سال پيش توسط شرکت خودروسازي Packard آمريکا معرفي شد.

آمار‌ها نشان مي‌دهد که در اواسط دهه 70 ميلادي بيشتر از 50 درصد خودرو‌هاي مدرن مجهز به اين سيستم بودند. نسخه‌هاي اوليه از گاز مبرد CFC12 يا همان فريون معروف استفاده مي‌کردند که به دليل آثار مخرب زيست محيطي آن، بعد از چندي به کلي ممنوع شد و گاز جديد HFC يا R134 جاي آن را گرفت.

کولر خودرو چطور کار مي‌کند؟
پيش از هرچيز بياييد ببينيم، اساساً کارکرد کولر (که به طور ويژه آن را سيستم تهويه مطبوع يا A/C ياد مي‌کنند) چگونه است؟ جالب است بدانيد کولر‌ها با گذشت بيش از 100 سال از صنعت مدرن خودروسازي هنوز هم با ساز و کار سنتي خود کار مي‌کنند.

پکيج‌هاي تهويه مطبوع هميشه از يک کمپرسور يا متراکم‌کننده هوا استفاده مي‌کنند؛ به عبارت ديگر همه کولر‌ها يک پمپ دارند که مستقيماً به ميل‌لنگ پيشرانه متصل است. درست به همين خاطر است که وقت کولر را روشن مي‌کنيد بخشي از توان پيشرانه خرج آن مي‌شود. کمپرسور در ابتداي مدار تهويه است.

گاز خنک‌کننده يا مبرد در ابتدا به صورت کم‌فشار جريان دارد که پس از ورود به کمپرسور به ميزان مشخصي فشرده مي‌شود و به قسمت بعدي مي‌رود. مرحله بعدي، ورود گاز متراکم شده به قطعه‌اي موسوم به Condenser (با تعبير فارسي چگالنده) است.

کندانسور ماهيتي شبيه به رادياتور دارد؛ يعني ورود جريان گاز فشرده شده به آن باعث توليد گرما مي‌شود، اما وجود لوله‌هاي رادياتوري باعث تبديل سريع گاز به حالت مايع مي‌شود که همين اتفاق باعث از دست رفتن گرما و باقي ماندن سرما است. حالا که سرما توليد شده است، نياز داريم تا گاز مايع شده را کنترل کنيم. اينجاست که قطعه ديگري موسوم به Receiver Dryer يا به تعبيري خشک کننده وارد بازي مي‌شود و بر حسب فناوري توليدکننده يا با دانه‌هاي شيميايي و يا با لوله‌هاي انبساطي رطوبت هوا را مي‌گيرد.

براي تکميل اين چرخه نياز است که گاز فشرده شده که به سرعت تبديل به مايع ناپايدار شده دوباره تبديل به گاز کم‌فشار شود. اين وظيفه به عهده قطعه TXV که سوپاپ انبساط گرمايي نام دارد، است. سائل موجود در مدار به وسيله اين سوپاپ يا شير کم‌فشار شده و دوباره به کمپرسور بازگردانده مي‌شود. مدار اصلي سيستم تهويه مطبوع در اينجا کامل مي‌شود، ولي در صورتي که با همين چرخه کولر را روشن کنيد بعد از چند ثانيه شاهد پرتاب باد گرم خواهيد بود. چراکه مايع سيال توان سرد و سرد شدن پياپي را ندارد و به از مدتي گرم و گرم‌تر مي‌شود.

مهندسان براي رفع اين مشکل مجبور به استفاده از قطعه حساسي به اسم Evaporator يا تبخيرکننده شده‌اند. ساختار اين قطعه فوق‌العاده پيچيده و البته محرمانه است.

گاز موجود در مدار که حالا سرماي خود را از دست داده و قرار است دوباره به کمپرسور برود، نياز دارد تا يک با اِواپراتور برخورد داشته باشد تا گرماي زيادي خود را به آن بسپارد. در واقع اين قطعه در مدت زماني کوتاه دماي مايع را به صفر مي‌رساند. اين مايع منجمد نمي‌شود، ولي بسيار ناپايدار است، چون نقطه جوش پاييني دارد و دماي درون محفظه پيشرانه خيلي سريع آن را تبخير مي‌کند. اين عمل ناخواسته باعث تبديل شدن جريان رقيق مايع به گاز مي‌شود. اکنون مدار سيستم کولر خودرو نهايي شده و مي‌توان از آن بهره برد.

---

بازار

---

چرا کولر سرد نمي‌کند؟
کولري که سرد نکند، عملاً بي‌فايده است. باد گرم يا در برخي از موارد بادي که سرماي کافي را ندارد، ريشه در علت‌هاي مختلفي دارد که يک به يک آن‌ها را بررسي مي‌کنيم.

ترموستات

برخلاف تصور، ترموستات براي جلوگيري از گرماي بيش از حد نيست. اين وسيله در تمام سيستم‌هاي مکانيکي براي کنترل دما است. چه افزايش زيادي و چه کاهش زيادي. اگر ترموستات کولر که اتفاقاً وسيله کوچک و ارزاني است، از کار بيفتد، جريان گاز و مايع درون لوله‌ها بي‌آنکه متوقف شود يا بيش از حد سرد مي‌شود که موجب يخ‌زدگي و انجماد شده و يا بيش از حد گرم مي‌شود که باعث از دست رفتن گاز کولر مي‌شوند. اين‌ها تمام به خاطر عدم تشخيص به موقع دماي نامناسب از سوي ترموستات است.

کمپرسور
خرابي پمپ اصلي کولر يکي از رايج‌ترين ايراد‌هاي آن است. گاهي اوقات شل بودن تسمه مي‌تواند دليل ساده اين خرابي باشد. گاهي نيز کار کمي سخت‌تر مي‌شود و ايراد از کلاچ يا همان بوبين است.

فن
اگر فن رادياتور به هر دليل روشن نشود و يا يک سره شده باشد، ترموستات نمي‌تواند درست تشخيص بدهد که دماي واقعي چقدر است و اين مي‌شود که کولر را مدام خاموش نگه مي‌دارد. بررسي فشنگي فن رادياتور را از ياد نبريد.

کثيفي کندانسور
کمتر کسي به اين نکته توجه مي‌کند که اين قطعه نيز نيازمند تميزکاري است. کندانسور به صورت فيزيکي نيز قابل مشاهده است و اساساً جايي خارج از پکيج کولر تعبيه مي‌شود. اگر پره‌هاي کندانسور جرم گرفته و يا کثيف شده باشند، عمليات گرماگريزي به خوبي انجام نمي‌شود.

تنظيم نبودن پيشرانه
پيش‌تر اشاره کرديم که کمپرسور مستقيماً به ميل لنگ متصل است؛ بنابراين در صورت وجود هرگونه نقص فني و ايجاد نوسان در پيشرانه، ميل‌لنگ چرخشي نامنظم پيدا خواهد کرد و به تبع کمپرسور نيز نمي‌تواند به خوبي کار خود را انجام دهد.

نشتي
در صورتي که هر يک از اتصالات، شيلنگ‌ها، لوله‌ها و پيچ‌ها نشتي داشته باشند، سطح مايع خنک‌کننده کاهش پيدا مي‌کند و بي آن‌که شما متوجه شويد آرام آرام کولر خودرو به سمت خرابي مي‌رود. در ابتداي فصل گرما از متخصص بخواهيد تا نشتي‌ها را نيز چک کند.

سر و صدا
کولر‌ها غير از زمان روشن شدن و يا اتومات کمپرسور نبايد هيچ صداي ديگري داشته باشند. هرگونه صداي جريان يافتن مايع در لوله‌ها، چکه کردن، کشيدن شدن فلزات روي هم، جيرجير کردن و صداي برخورد مکانيکي چند قطعه روي هم علايمي است که نشان مي‌دهد اجزاي متحرک کولر خوب سر جاي خود فيکس نيستند. يک آچارکشي ساده پيش از استفاده مي‌تواند اين مشکل را برطرف کند.

يخ زدگي اواپراتور
اگر ترموستات به خوبي کار نکند و يا اواپراتور دچار نقص شده باشد، گرماي اضافي جريان سائل گرفته نمي‌شود و پديده يخ‌زدگي در اين قسمت به چشم مي‌خورد. معمولاً اين ايراد با بوي نامطبوعي همراه است که مي‌تواند سيگنال خوبي براي کشف علت آن باشد.

نگهداري از کولر خودرو
کولر خودرو را در دور موتور بالا روشن نکنيد اين کار موجب فشار بيش از حد به تسمه و ميل‌لنگ مي‌شود.

شارژ کولر خود را هميشه تکميل کنيد. وجود خلأ در مدار موجب افت کارايي آن مي‌شود.

از قرار دادن خودرو زير آفتاب پرهيز کنيد. وقتي خودرو زير آفتاب پارک شده باشد، تمام تجهيزات زير کاپوت داغ مي‌شوند که اين خودرو موجب فشار بيش از حد به کمپرسور است.

وقتي خودرو درجا کار مي‌کند به کولر فشار بيشتري وارد مي‌شود؛ بنابراين در زمان توقف پشت چراغ قرمز کمي به آن استراحت بدهيد.

حرکت با پنجره باز وقتي کولر روشن باعث مي‌شود تا دماي اتاق به ميزان مناسب سرد نشود و اين امر سيگنالي به ترموستات ارسال مي‌کند تا عمليات را يکسره کند.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar