مروری بر 7 فیلم با بازی «بهمن مفید»
فیلم نیوز/ مگر میشود سینمای پیش از انقلاب را مرور کرد و سراغ او نرفت. سراغ بازیگری که تمام زندگیاش بازیگری بود. روی صحنه بزرگ شد و بعد به واسطه حضور در آثار مهم سینما و کار با کارگردانهای مشهور، تبدیل به یک بازیگر محبوب شد. بهمن مفید شکل جدیدی از بازی و نوع دیالوگگویی را با خود از تئاتر به سینما آورد و به همین واسطه هم چهرهاش ماندگار شد.
بهمن مفید در خانوادهای به دنیا آمد که همه بازیگر بودند. پدرش، برادرانش و خواهرش. زندگی در چنین شرایطی او را از کودکی راهی صحنه تئاتر کرد. اما او به این یادگیری تجربی اکتفا نکرد و سراغ تحصیلات آکادمیک رفت. او دانشجوی بازیگری در دانشکده هنرهای دراماتیک بود و در گروه بازیگری برادرش بیژن مفید هم تئاترهای مهمی را به صحنه میبرد. سال 1348 در نقش کوتاهی در فیلم «قیصر» بازی کرد و این نقش مشهورترین بازی او در میان عام مردم شد. از طرفی شروع مسیر بازیگری سینمایی برای او شد. مفید تا سال 1357 در بیش از 70 فیلم بازی کرد. او در این آثار با کارگردانهای مهمی مانند کیمیایی، علی حاتمی و در تئاتر با بهرام بیضایی همکاری داشت. بعد از انقلاب به رقم تلاشهایی که کرد موفق نشد به سینما بازگردد، اما هنوز هم یکی از نمادهای مهم آن دوران است.
قیصر | میتی | مسعود کیمیایی | 1348
بهمن مفید با همان تک سکانس درخشانش در قیصر تصویری ماندگار از خود در تاریخ سینمای ایران به یادگار گذاشت.
«قیصر» اولین تجربه مفید مقابل دوربین سینما بود. در نقشی کوتاه در حد چند سکانس به عنوان میتی دوست صمیمی قیصر وارد داستان میشود. او در یک سکانس دیالوگی طولانی را با این مضمون درباره حضور رفیقش و دعوای ساختگی که انجام شده بود میگوید. دیالوگی که هنوز بعد از گذشت نزدیک به 6 دهه بسیاری از دوستداران سینما آن را تکرار میکنند. دیالوگی با این مضمون :«قصش درازه، من بودم، حاجی نصرت، رضا پونصد، علی فرصت،آره و اینا خیلی بودیم،کریم آقامونم بود…» انگار پیشنهاد دهنده این دیالوگ هم خود مفید بوده و مسعود کیمیایی میپذیرد که در فیلم قرار بگیرد. مفید خودش کارگردانی تئاتر میکرد و بدون هیچ فاصلهای این دیالوگ طولانی را گفت و با میمیکهای مخصوص به خودش و بازی تیپیکالی که داشت، شخصیت میتی را به یک کاراکتر ماندگار در سینمای ایران تبدیل کرد.
رضا موتوری | عباس قراضه | مسعود کیمیایی | 1349
بهمن مفید در فیلم «رضا موتوری» نقش عباس قراضه را به بهترین شکل ممکن بازی کرده است.
«رضا موتوری» چهارمین تجربه سینمایی بهمن مفید و دومین همکاری مشترک او با مسعود کیمیایی است. کیمیایی در این فیلم هم از قابلیت تیپسازی بهمن مفید استفاده کرد. «رضا موتوری» بعد از اقبال مخاطب به سینمای موج نوی ایران ساخته شد، اما نتوانست موفقیت «قیصر» را تکرار کند. با این حال شرایطی را فراهم کرد که مفید اینبار در نقشی بلندتر و در کنار شصخیت اصلی یعنی رضا با بازی بهروز وثوقی بیشتر دیده شود. داستان درباره دو دوست است که خود را به دیووانگی زدهاند تا در تیمارستان بستری شوند. اما خروج آنها از آن فضا باعث مواجهه شدن با مردی به نام فرخ میشود که شباهت زیادی با رضا موتوری دارد. این ماجرا مسیر پر ماجرایی را برای این دو دوست رقم میزند. رفیق معمولا در آثار و ادبیات کیمیایی جایگاه ویژهای داشته و دارد. این موضوع باعث میشود همیشه رفیق شخصیت اصلی یکی از ستونهای قصه باشد. به همین دلیل مفید در آثار کیمیایی با وجود اینکه نقش مکمل را داشت اما همیشه تاثیرگذار ظاهر میشد.
داش آکل | کاکا رستم | مسعود کیمیایی | 1350
«کاکا رستم» در فیلم «داش آکل» یکی از نقشهای ماندگار کارنامه بهمن مفید است.
بهمن مفید بعد از دو سال ورود به سینما، دیگر یک بازیگر مکمل مشهور شده بود و در سال 1350 با نقش متفاوتش در فیلم تاریخی «داش آکل» نظر منتقدان را جلب کرد. او برای بازی در این فیلم جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را از چهارمین جشنواره فیلم سپاس در سال 1351 گرفت. در «داش آکل» که براساس یک داستان مشهور از صادق هدایت ساخته شده، نقشی که کیمیایی به مفید سپرده بود، یک نقش منفی و در واقع دشمن شخصیت اصلی با بازی بهروز وثوقی است. یکی از تاثیرگذارترین سکانسهای این فیلم درگیری داشآکل و کاکا رستم است. بخشی که زمان تصفیه حساب است و فرصتی به بهمن مفید میدهد تا قدرت بازیگری خود را نشان دهد.
رشید | حامد | پرویز نوری| 1350
«رشید» یکی از فیلمهای جنجالی کارنامه بهمن مفید است.
پرویز نوری منتقد پرآوازه سینمای آن روزها، فیلم «رشید» را با کپی برداشتن از فیلم آمریکایی «بیگانگان» ساخت. این فیلم انتظار منتقدان را برآورده نکرد و به فروش خوبی هم نرسید. اما بهمن مفید در کنار بهروز وثوقی یکی از بازیهای دیدنیاش را در این فیلم ارائه داد. داستان «رشید» درباره مردی به نام رشید است که به دلیل دزدی متواری میشود و در کلبهای با مرد و زنی به نام حامد و نازی رو به رو میشود. حامد به رشید پیشنهاد تقسیم مال دزدی را میدهد و این شروع ماجراهایی دیگر است. بازیگر زن مقابل بهمن مفید در «رشید» زری خوشکام بود و زوجی که با هم ساخته بودند تبدیل به یک زوج به یادماندنی در سینما شد.
رفیق | رضا | ایرج قادری | 1354
«رفیق» یکی از شش فیلمی است که بهمن مفید با ایرج قادری همبازی شده بود.
در اوایل دهه 50 که ایرج قادری تبدیل به ستاره کارگردانی و بازیگری فیلمهای اصطلاحا جاهلی سینمای ایران شده بود در برخی از آثارش از حضور بهمن مفید هم استفاده میکرد. «رفیق» یکی از فیلمهایی است که قادری آن را براساس فیلمنامهای از علیرضا داودنژاد و براساس همان پیرنگ مردانگی و رفاقت ساخته که همیشه در فیلمهایش به آنها میپرداخت. بهمن مفید در این فیلم نقش مکمل است، اما کاراکتری پررنگتر دارد که بر نقش اصلی اثر میگذارد و در واقع اثرگذاریاش در حد یک نقش اول است. رضا کاراکتری خلافکار دارد که پس از سالها گردنکشی تصمیم گرفته توبه کند و با دختر مورد علاقهاش اقدس ازدواج کند. اما ماجراهایی باعث به زندان افتاد رضا و رفتن اقدس به خانههای بدکارهها میشود. رضا که از زندان بیرون میآید به دنبال عشق قدیمی خودش میرود.
مجازات | هاشم بلند پرواز | مهدی فخیمزاده | 1354
بهمن مفید در فیلم «مجازات»جلوی دوربین مهدی فخیمزاده رفت.
مهدی فخیمزاده دوران سربازیاش را در یک آسایشگاه روانی سپری کرده. این موضوع باعث شده که او در دهه 50 و 60 سه فیلم در قالب داستانهایی روانشناختی و جنونآمیز بسازد. «مجازات» اولین فیلم از این سهگانه بود. فیلمی که با نگاهی جنون آمیز به آدمها و مسایل میپردازد. در این فیلم دو دوست قرار است سرقتی انجام دهند، اما اتفاقاتی باعث میشود که بچه یک زن را به هاشم بسپارند. هاشم به این فرزند دزدی و قمار آموزش میدهد و با هم همراه میشوند. نقش بهمن مفید در این فیلم یکی از نقشهای متفاوت کارنامه اوست. نقشی که به دلیل داستان کمی هم رگههای بازی اغراق شده در آن دیده میشود، اما جایگاه متفاوتی در کارنامه کاری او دارد.
راز | رضا | نظام فاطمی| 1355
فیلم «راز» در واقع فیلمی بود که نظام مافی به دلیل علاقه به بازیگر زن اصلی آن یعنی پرستو ساخت. پرستو در این فیلم نقش اصلی را با نام شهلا برعهده داشت. این کاراکتر همسری داشت به نام رضا که به دلیل قاچاق به زندان افتاده بود و چون فکر میکرد همسرش کشته شده، با مرد دیگری وارد رابطه شده بود. بهمن مفید نقش رضا را برعهده داشت که در تمام طوب فیلم به دنبال همسر جوانش شهلا میگشت. با وجود اینکه براساس نظر منتقدان به دلیل علاقه کارگردان به بازیگر نقش اصلی زن، نماهای او بسیار زیاد و افراطی است، اما بهمن مفید در این فیلم نقش مردی مستاصل که به دنبال زن خود میگردد را به خوبی ایفا کرد. «راز» برخلاف انتقادهایی که دربارهاش وجود داشت به فروش خوبی هم رسید و از آثار بسیار مشهوری بود که بهمن مفید در آن نقش اصلی مرد را برعهده داشت.