حیرت سیاوش چراغیپور از نمایشهای خیابانی
صبا/ سیاوش چراغیپور، بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون و عضو هیات انتخاب آثار بخش خیابانی چهل و سومین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر گفت: نمایشهای حیرتانگیزی از شهرهای دورافتاده و کمامکانات دیدم و برعکس در تهران اجراهایی داشتیم که ضعیف بودند.
در آستانه برگزاری چهل و سومین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر، به تازگی هیات انتخاب آثار بخش تئاتر خیابانی که متشکل از محمد لارتی، سیاوش چراغیپور و سامان خلیلیان است، اسامی راهیافتگان به بخش رقابت جشنواره را اعلام کردند.
سیاوش چراغیپور، بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون و عضو هیات انتخاب آثار بخش خیابانی چهل و سومین جشنواره بینالمللی تئاتر در گفتوگو با ایران تئاتر گفت: «من از میانه سالهای ۷۰، یعنی حدود ۱۳۷۵ و ۱۳۷۶ تئاتر خیابانی را آغاز کردم و چندین نمایش خیابانی را به صحنه بردم. در دورهای از جشنواره فجر، موفق به دریافت جایزه بازیگری شدم. دهها نمایش خیابانی را در نقاط مختلف تهران اجرا کردم، از جمله در ترمینالهای غرب، شرق و جنوب، پارکهای شهر، لاله و ملت، و مناطق دیگر. با بچههای تئاتر خیابانی، هم در جایی که خودم بازی داشتم و هم در جاهایی که تماشاگر کار عزیزان بودم، آشنایی زیادی دارم.»
امسال این سعادت را داشتم که در کنار دو عزیز دیگر به انتخاب آثار تئاتر خیابانی بپردازیم. به نظر من اولین معضل در این رابطه، تعداد بسیار بالای آثار خیابانی و تعداد کم هیات انتخاب بود. همین موضوع و زمانی که برای ما گذاشته شده بود، باعث میشد که زمان زیادی از روز ما برای بازبینی دقیق و عادلانه کارها گرفته شود. برای من، و میدانم که برای دو عزیز دیگر نیز، مهم بود که تصمیمگیری عادلانه و منطقی انجام دهیم. نزدیک به ۱۸۰ اثر خیابانی وجود داشت و ما باید ۲۵ اثر را انتخاب میکردیم که این کار هیات انتخاب را بسیار سخت کرده بود. اما خدا را شکر، تمام تلاشمان را کردیم که با دقت و وسواس در انتخاب و گفتوگو درباره آثار عادلانهترین انتخاب را انجام دهیم.»
چراغیپور در ادامه گفت: «مهمترین مولفه و اثربخشی یک کار خیابانی به نظر من، جسارت موضوعی آن اثر است. در تاریخ تئاتر خیابانی ما، همواره وجه اعتراضی قوی وجود داشته و این ویژگی باید در موضوعات نمایشها و اجراها باشد. ما همچنین باید به آیینها و سنتهای بومی هر منطقه بپردازیم و در عین حال نقد اجتماعی خود را به مسائل روز و حتی به آن آیینها از منظر مدرن نیز ارائه دهیم. به نظر من، این وجه ماجرا کمی کمرنگ بود. موضوعات شجاعانه معمولاً تحت سانسور قرار میگیرند و این به دست هنرمندان نیست. همچنین ارتباط تنگاتنگ با مردم و دخالت دادن آنها در موضوع و قصه، از ویژگیهای کار خیابانی است. نمایش خیابانی باید به گونهای باشد که مردم بتوانند با عشق و انرژی نمایش را دنبال کنند و از لحاظ زمان نیز باید به گونهای باشد که توانایی جلب توجه تماشاچیان را داشته باشد.»
او به دشواریهای ارزیابی آثار هنرمندان در استانها اشاره کرد و گفت: «درباره اینکه بخواهم دستهبندی کنم که هنرمندان کدام استان یا شهرها قویتر بودند، کار سختی است. از شهرستانهای دورافتاده و کمامکانات کارهای حیرتانگیز دیدم و برعکس در تهران نمایشهایی را دیدم که انتظار نمیرفت و ضعیف بودند. اما در مجموع، کارهایی از آثار کردستان که در جشنواره مریوان منتخب شده بودند، قابل ستایش و تقدیر بود.»
چراغیپور در ادامه کیفیت آثار را مورد بررسی قرار داد و گفت: «من به دلیل حجم کارهای تصویری یک سال دور از تئاتر خیابانی بودم و نسبت به سالهای قبلتر، انتظار بالاتری داشتم. توقع داشتم که بچهها در موضوع، اجرا، تکنیک و روایت آثار خیابانی قویتر عمل کنند، اما مجموعه آثار کمی دور از انتظارم بود. در جشنواره امسال کارهای درخشان و بسیار ضعیف وجود داشت، اما به طور میانگین توقع بالاتری داشتم.»
او در مورد تنوع سوژهها نیز گفت: «سوژههای متنوع و جذابی در نمایشهای خیابانی وجود داشت، از معضلات اجتماعی مانند اعتیاد، گرانی و بیکاری. اما در این بین، وجه ساز و آوازی برخی نمایشها بیش از حد بود و برخی از بچهها به دلیل جلب توجه تماشاچی، روی وجه موزیکال تمرکز کردند که به نظرم برای تئاتر خیابانی مناسب نیست. ما در تئاتر خیابانی نباید از وجه تکنیکی و فرم دور شویم.»
چراغیپور همچنین به وضعیت هنرمندان خیابانی اشاره کرد و گفت: «نمایشگران خیابانی به عنوان یکی از مهجورترین هنرمندان عرصه نمایش شناخته میشوند. اجرای آنها در شرایط دشوار و با کمبود امکانات صورت میگیرد و نگاه حمایتی مسئولین به این گروه متاسفانه کمرنگ است. به نظر من، هنرمندان خیابانی مسئولیت بیشتری دارند و باید به آنها توجه بیشتری شود.»
این هنرمند افزود: «ما هنوز حتی مکانی برای تعوض لباس و گریم هنرمندان خیابانی نداریم چون فضایی ثابت و معین برای تئاتر خیابانی نیست و بودجه قابل توجهی برای تئاتر خیابانی تعلق نمیگیرد.»
او در پایان به پیشرفت تئاتر خیابانی اشاره کرد و گفت: «یکی از وجوه مهم این رویداد حضور کارگردانها و بازیگران خانم در این بخش است، که بسیار نویدبخش بود. اما درباره تکنیکهای اجرایی، توقع بالاتری داشتم و دلم میخواست شاهد آثار درخشانتری باشم. تئاتر خیابانی همیشه در دل تاریخ حرفهای خوبی برای گفتن داشته و ما نیاز داریم که نگاه به این بخش را جدیتر بگیریم.»