افزایش کیفی انیمیشن برای برخی مدیران مهم نیست؛ معضل چندقطبی بودن دوبله

انیمیشن «رویاشهر» قصه نوجوانی است به نام «آرات» که رویای قهرمانی در سر دارد و همراه با دوستانش به سفری ماجراجویانه برای یافتن راز ساخت شهرِ رویایی می‌رود …

دیگر عوامل این پروژه عبارتند از آهنگساز: بهزاد عبدی، صداگذار: مهرشاد ملکوتی، کارگردان هنری: حامد فرهادی، مدیر پروژه: علیرضا زارع، جانشین تهیه‌کننده: مسعود مزرعتی، مدیر فنی: جواد رضایی، سرپرست انیمیت: ابوالفضل مزرعتی، انیماتور ارشد: علی اکبر مزرعتی، مدلسازی: احسان هلی و حمیده فتاح، جلوه‌های ویژه: رضا قربانی، سرپرست سیمولیت: میلاد مزرعتی، کامپوزیت: دانیال ناظرحضرتی و برنامه‌نویس: حسین قاسمی.

صداپیشگی فیلم «رویاشهر» با حضور منوچهر زنده‌دل، لیلا کوهسار، میرطاهر مظلومی، آرزو آفری، ابراهیم شفیعی و اردشیر منظم انجام شده است.

به بهانه اکران این انیمیشن نشستی با حضور مصطفی حسن آبادی تهیه‌کننده، محسن عنایتی کارگردان و لیلا کوهسار صداپیشه شخصیت آرات برگزار کردیم. در بخش دوم این نشست تهیه‌کننده با اشاره به مهاجرت انیماتورهای حرفه‌ای به خارج از کشور گفت که گاهی مسئولان برای افزایش سطح کیفی انیمیشن‌ها هزینه نمی‌کنند و این مساله باعث دلسردی هنرمندان می‌شود.

عنایتی کارگردان «رویاشهر» نیز معتقد بود که برخی از عوامل سینمایی هنوز برای کار کردن در حوزه انیمیشن تخصص پیدا نکرده‌اند و با فیلم انیمیشن مانند فیلم سینمایی رئال برخورد می‌کنند. همچنین لیلا کوهسار در این نشست با اشاره به اینکه وضعیت دوبله هم‌اکنون خوب نیست گفت که دوبلورها باید دوقطبی‌ها را کار بگذارند تا در این عرصه پیشرفتی حاصل شود.

بخش دوم گفتگوی مهر با عوامل «رویاشهر» را در ادامه می‌خوانید:

*در طول ساخت انیمیشن، آیا با پدیده مهاجرت تیم تولید مواجه شدید؟ چون در سال‌های اخیر بسیاری از انیماتورها به کشورهای اروپایی و منطقه جذب شده‌اند.

حسن آبادی: حدود ۸۰ درصد از انیماتورهایی که با استودیوهای خارجی همکاری می‌کنند، انگیزه اصلی‌شان خروج از کشور نیست. مسئله این است که در ایران از نظر فنی، هنری و دستمزد، نیازهای آنها تأمین نمی‌شود. البته توقع زیادی هم ندارند. یکی از دلایلی که موفقیت انیمیشن ایران برای ما اهمیت دارد، همین موضوع مهاجرت است. سه‌چهار نفر از همکاران ما یا از ایران رفته‌اند یا به‌صورت فریلنسر با پروژه‌های خارجی کار می‌کنند.

متأسفانه مراکز دولتی از هنرمندان عقب‌تر هستند. همین الان پیشنهاد ساخت یک انیمیشن را دارم، اما وقتی برآورد هزینه ارائه می‌کنم، مسئولان می‌گویند؛ همین کیفیت فعلی کافی است، نیازی به تغییر نیستمسئله مالی تنها بخشی از ماجراست. نکته دیگر این است که هنرمندان انتظار دارند پس از چهار سال کار، اثر جدیدشان از کار قبلی‌شان باکیفیت‌تر باشد، اما در ایران به دلایل مختلف یا پیشرفتی اتفاق نمی‌افتد یا روند پیشرفت بسیار کند است. متأسفانه مراکز دولتی از هنرمندان عقب‌تر هستند. همین الان پیشنهاد ساخت یک انیمیشن را دارم، اما وقتی برآورد هزینه ارائه می‌کنم، مسئولان می‌گویند؛ همین کیفیت فعلی کافی است، نیازی به تغییر نیست.

این برخوردها باعث می‌شود هنرمندان احساس کنند توانایی‌هایشان دیده نمی‌شود و به سمت بازارهای خارجی بروند. ما به راحتی نیروهای متخصص خود را از دست می‌دهیم.

*نوشتن فیلمنامه برای گروه سنی کودکان چه چالش‌هایی دارد؟ آیا دیالوگ‌محور بودن «رویاشهر» روی ارتباط مخاطب کودک با انیمیشن تأثیر منفی نگذاشته است؟

عنایتی: در انیمیشن‌ اکشن، سرعت، ریتم و موسیقی نقش کلیدی دارند. هماهنگی بین این عناصر کار بسیار دشواری است. وقتی تصویر، ریتم و موسیقی باید در کنار هم قرار بگیرند، چالش‌های فنی زیادی به وجود می‌آید و ما نیز در این زمینه محدودیت هایی داریم.

انیمیشن در ایران پدیده نسبتاً جدیدی است. وقتی با یک آهنگساز حرفه‌ای صحبت می‌کنیم، همه چیز را از نگاه فیلم رئال می‌بیند. برخی از صداگذاران هم فضای انیمیشن را به‌خوبی درک نمی‌کنند. ما نیاز داریم که متخصصان سینما (مثل صداپیشگان و آهنگسازان) برای انیمیشن آموزش ببینند

*منظورتان از محدودیت در چه حوزه‌ای است؟

عنایتی: منظورم محدودیت‌های تکنیکی است. مثلاً یک آهنگساز ممکن است درک درستی از انیمیشن نداشته باشد. در بخش تدوین هم مشکلاتی داریم. بعضی انیماتورها هنوز شخصیت‌ها را به شکل مکانیکی حرکت می‌دهند. البته انیماتورهای حرفه‌ای زیادی در ایران داریم اما آنها با استودیوهای خارجی کار می‌کنند. اگر بخواهیم از این افراد استفاده کنیم، هزینه تولید بالا می‌رود و مجبوریم با نیروهای کم‌تجربه‌تر همکاری کنیم. هنوز در هماهنگی بین بخش‌های مختلف انیمیشن مشکل داریم و خودمان هم به این مشکلات واقفیم. انیمیشن در ایران پدیده نسبتاً جدیدی است. وقتی با یک آهنگساز حرفه‌ای صحبت می‌کنیم، همه چیز را از نگاه فیلم رئال می‌بیند. برخی از صداگذاران هم فضای انیمیشن را به‌خوبی درک نمی‌کنند. ما نیاز داریم که متخصصان سینما (مثل صداپیشگان و آهنگسازان) برای انیمیشن آموزش ببینند، همان‌طور که دوبله سنتی ایران پیشینه قوی دارد.

*به نظر می‌رسد موسیقی بعضی صحنه‌های «رویاشهر» می‌توانست هیجان بیشتری ایجاد کند، اما انگار مثل فیلم‌های رئال ساخته شده بود.

حسن آبادی: پیشنهادهای خودمان را به آقای عبدی آهنگساز ارائه دادیم. ایشان تجربه زیادی در موسیقی دارند و در برخی صحنه‌ها موسیقی به‌خوبی توانسته فضاسازی کند. اما باید توجه داشت که ساخت یک دقیقه انیمیشن بین یک هفته تا یک ماه زمان می‌برد و این کار ممکن است توسط یک نفر یا ۱۰ نفر انجام شود. طبیعی است که با تیم بزرگ‌تر، کیفیت بالاتر می‌رود. تیم تولید «رویاشهر» نسبت به پروژه قبلی‌مان «بنیامین» سه برابر بزرگ‌تر شد و رشد کیفیت را شاهد بودیم. با این حال، ما نیازی به نیروی خارجی نداریم؛ هنرمندان ایرانی توانایی انجام هر کاری را دارند.

عنایتی: با تمام کاستی‌ها، بازخوردهای مخاطبان به «رویاشهر» بسیار مثبت بوده است. حتی دیده‌ام بچه‌ها در سینما از جای خود بلند می‌شوند و هیجان‌زده می‌شوند. این واکنش‌ها به ما انگیزه می‌دهد تا مسیرمان را با قدرت ادامه دهیم.

*خانم کوهسار، وضعیت دوبله امروز را چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا هنوز چیزی به نام «دوبله طلایی» مثل دهه‌های ۵۰ و ۶۰ وجود دارد؟ امروزه تیم‌های دوبله بسیار متنوع شده‌اند و حتی افراد عادی با موبایل هم دوبله می‌کنند.

لیلا کوهسار: وضعیت دوبله چندان خوب نیست. متأسفانه اختلافات و چنددستگی بین دوبلورها مشکل‌ساز شده است. امیدوارم به زودی این تنش‌ها حل شود. امروزه تیم‌های زیادی فعال هستند، اما متأسفانه تعداد افراد غیرحرفه‌ای هم زیاد شده است. از طرفی، به مرور پیشکسوتان را هم از دست می‌دهیم. تنها راه نجات دوبله، اتحاد و همکاری بین همه فعالان این حوزه است.

*وقتی دوبله‌های قدیمی را با امروز مقایسه می‌کنیم، به نظر می‌رسد کیفیت بسیار افت کرده است. به قول شما، چنددستگی وجود دارد و سرعت کار آنقدر بالا رفته که گاهی صداگذاری‌ها ضعیف می‌شوند.

لیلا کوهسار: امروزه پلتفرم‌ها می‌خواهند هر فیلمی را سریعا با دوبله اختصاصی منتشر کنند، بنابراین زمان کافی برای دوبلورها و مدیران دوبلاژ وجود ندارد. از یک طرف سندیکای گویندگان هست و از طرف دیگر گروه‌های مستقل. در بین هر ۲ طرف هم استعدادهای درخشان و افراد ضعیف وجود دارد. اگر خودخواهی‌ها را کنار بگذاریم و استعدادها را گرد هم بیاوریم، اتفاقات خوبی رخ خواهد داد.

*امروزه شاهد جایگزینی برای صداهای ماندگار گذشته نیستیم. بسیاری فقط در حال تقلید هستند و صدای تأثیرگذار جدیدی ظهور نکرده است.

لیلا کوهسار: متأسفانه نسل جدید چندان عاشق این کار نیست. بعضی از تازه‌واردها فقط می‌خواهند سریع نقش خود را بگویند و بروند، در حالی که باید سال‌ها مشاهده و یادگیری وجود داشته باشد.

من خودم عضو هیچ گروهی نیستم اما می‌بینم که اعضای سندیکا و غیراعضا در پروژه‌های ایرانی (مثل انیمیشن و بازی‌ها) می‌توانند کنار هم کار کنند، ولی در دوبله فیلم‌های خارجی این اتفاق نمی‌افتد که جای تعجب دارد*ایران و ایتالیا زمانی قطب دوبله بودند اما با پیشرفت تکنولوژی و تمایل مخاطبان به تماشای نسخه اصلی، آیا دوبله (به جز انیمیشن) آینده‌ای دارد؟

لیلا کوهسار: من معتقدم دوبله باقی خواهد ماند. هوش مصنوعی نمی‌تواند حس و انرژی یک دوبلور را منتقل کند. من به آینده دوبله خوشبینم. حتی سریال‌های ترکی در ابتدا دوبله‌های ضعیفی داشتند، اما الآن پیشرفت کرده‌اند. من خودم عضو هیچ گروهی نیستم، اما می‌بینم که اعضای سندیکا و غیراعضا در پروژه‌های ایرانی (مثل انیمیشن و بازی‌ها) می‌توانند کنار هم کار کنند، ولی در دوبله فیلم‌های خارجی این اتفاق نمی‌افتد که جای تعجب دارد.

*درباره اکران صبحگاهی «رویاشهر» توضیح می‌دهید؟ آیا استقبال خوب بوده است؟

حسن‌آبادی: بله، سینماها از این طرح استقبال کرده‌اند. فروش در تهران و شهرستان‌ها تقریباً برابر بوده و بعضی سینماها سانس‌های پرشوری داشته‌اند. البته گاهی مشکلاتی در سانس‌های پردیس‌های بزرگ وجود دارد که پیگیر آن هستیم.

*آیا برنامه‌ای برای ساخت ادامه‌ «رویاشهر» یا پروژه‌های جدید دارید؟

حسن‌آبادی: طرح‌های مختلفی در دست بررسی داریم. شاید قهرمان بعدی‌مان یک دختر باشد.