نقش تلویزیون در افزایش مطالعه

ايرنا/ هنگامي که تلويزيون در سال 1950 ميلادي در سطوح مختلف جامعه مورد استفاده قرار گرفت بسياري از انديشمندان نگران آن شدند که مبادا اين جعبه جادويي جايگزين کتاب و مطالعه شود. مدير شبکه مستند سيما در اين زمينه به خبرنگار ايرنا مي گويد: يکي از اهداف اصلي اين شبکه پرداختن به مسائل فرهنگي شهروندان به صورت غير مستقيم در توليدات مستندي و ساير قالب هاي برنامه اي است. امير تاجيک با بيان اينکه موضوع کتابخواني و فرهنگ مربوط به آن از جمله اهداف شبکه مستند است، گفت: موضوع تحقيق و پژوهش در توليد مستندهاي فاخر داراي اهميت فراواني بوده و اين امر فقط از راه دسترسي به کتاب هاي مرجع امکان پذير است. وي گفت: نردبان از جمله عناوين برنامه هايي است که در اين شبکه به صورت تخصصي به موضوع معرفي کتاب در زمينه هايي همچون تصويربرداري، عکاسي و نوشتن مي پردازد. مدير شبکه مستند افزود: همچنين برنامه جديدي با عنوان حرفه مستندساز در دست توليد داريم که به معرفي کتاب هاي مختلف در شيوه هاي مستندسازي خواهد پرداخت. وي ادامه داد: برنامه نردبان براي عموم مردم در نظر گرفته شده اما اين برنامه جديد (حرفه مستندساز) کاملا تخصصي بوده و به تکنيک هاي روز سيما مي پردازد. تاجيک خاطرنشان کرد: هم اکنون برنامه اي با عنوان ايران خودمان در شبکه مستند روي آنتن مي رود که به اتفاقات فرهنگي در غالب مستندهاي کوتاه مي پردازد و به طور حتم در آينده نزديک يکي از موضوعات اين برنامه بيست و هشتمين نمايشگاه بين المللي کتاب تهران خواهد بود. بر اساس اين گزارش تاريخ تحول تکنولوژي هاي ارتباطي نشان داده است وقتي رسانه جديدي اختراع مي شود عده اي فکر مي کنند که رسانه هاي قديمي از بين مي روند، اما واقعيت موجود نشان مي دهد که هنوز هم از رسانه هاي قديمي به اشکال مختلف استفاده مي شود؛ چون هر رسانه اي داراي ويژگي هاي منحصر به فرد خود است که رسانه ديگر آن ويژگي را ندارد. مدير شبکه چهار سيما نيز معتقد است که خلاءهاي فکري و نيازهاي فرهنگي را مي توان با ايجاد عادت مطالعه در افراد جامعه پر کرد. تقي رستم وندي گفت: در حال حاضر ما دو برنامه کتاب محور تحت عنوان کتاب نامه و کاغذ رنگي را روي آنتن شبکه چهار داريم. وي با بيان اينکه کتاب نامه برنامه اي روزانه و 10 دقيقه اي است که به صورت سطحي درباره موضوع کتاب و معرفي آن براي مخاطبان پخش مي شود، يادآور شد: از عمر اين برنامه حدود يک سال و نيم مي گذرد و توانسته مخاطبان خود را پيدا کند. رستم وندي اظهار داشت: برنامه کاغذ رنگي که حدود دو ماه است روي آنتن رفته؛زمان آن يک ساعته است و آيتم هاي مختلف و متفاوتي از جمله معرفي کتاب، تقويم تاريخ، مسابقه، گفت وگو با مولف و چهر هاي شناخته شده هنري در آن وجود دارد. وي افزود: اظهارنظر درباره اين برنامه ها در کل به سه دسته تقسيم مي شود؛ يک بخش مربوط به مولفان يا مترجمان است که آثار آنها در برنامه معرفي و نقد مي شود و بعد از بررسي کتاب شخص آن را مورد توجه قرار مي دهيم؛ بخش ديگر پيام ها گلايه ها است که از زمان برنامه گرفته تا کتاب هاي معرفي شده را مورد انتقاد قرار مي دهد و بخش سوم پيام ها هم تقدير و تشکر از برنامه است که خود من به شخصه به همراه مدير گروه و برنامه ساز همه پيام ها را رصد و مورد توجه قرار مي دهيم. مدير شبکه چهار سيما ادامه داد: ما سه ايده مناسب براي توليد سه برنامه ديگر که ارتباط مستقيم با کتاب و فرهنگ کتابخواني دارد در دست تهيه داريم که البته همه اينها بستگي به وضعيت بودجه صدا و سيما و شبکه ما دارد؛ همانطور که مي دانيد چند سالي است که صدا و سيما از نظر بودجه اي وضعيت مناسبي ندارد. رستم وندي يادآور شد: يکي از ايده هاي ما درصورت تامين مالي حتما به سمت ساخت آن خواهيم رفت، برنامه نقد کتاب است. چند سالي برنامه کارنامه در اين زمينه توليد مي شد که ضبط آن تمام شد که حتما بايد از سر گرفته شود؛ برنامه ديگر درباره کودک و نوجوان است که در آن به عادت مطالعه از سنين کودکي توجه و تاکيد خواهد شد؛ برنامه بعدي هم درباره سير مطالعاتي است به اين معني که ما قصد داريم مخاطبي که مثلا در حوزه توحيد، رمان جنگي، تاريخ معاصر و... مي خواهد مطالعه داشته باشد به راحتي به منابع مختلف دسترسي پيدا کند. در واقع اين برنامه سير مطالعاتي از جمله برنامه هايي است که هم جاي آن در برنامه هاي ادبي خالي بوده و هم بسيار پرمخاطب خواهد بود. وي در مورد تبليغ کتاب در سيما گفت: من تبليغ کتاب را در مرحله دوم مي دانم؛ در کشور ما فرهنگ کتابخواني بسيار پايين است و بايد ابتدا آن را علاج کرد. رستم وندي ادامه داد: ما بايد ابتدا فرهنگ کتابخواني را ميان مردم جا بيندازيم و اين کار با برنامه هاي مختلف مثل سريال ها، فيلم هاي سينمايي و تئاتر ها قابل انجام است؛ ما اگر بتوانيم مردم را با کتاب آشنا کنيم؛ حتي اگر هيچ برنامه تبليغي هم از اين رسانه درباره کتاب پخش نشود مردم براي پيدا کردن کتاب مورد علاقه خود مي توانند از کتابفروشي ها کمک بگيرند. بنابراين آنچه بيش از تبليغ کتاب اهميت دارد فرهنگ کتابخواني است هر چند تبليغ کتاب به شکل فيزيکي يکي از مسئوليت هاي رسانه است. وي تصريح کرد: الگو هاي مناسبي را داشته ايم و برنامه هايي هم ساخته شده اما نبايد انتظار داشت که با همين چند برنامه، فرهنگ کتابخواني در بين مردم جا بيفتد. اين موضوعي است که نياز به عزم ملي دارد يعني نهاد هاي بيرون از صدا و سيما بسيار زياد است که فعال هم هستند و همين جا بايد نقدي به آنها داشته باشيم که با صدا و سيما ارتباط خوبي برقرار نمي کنند. بالاخره براي ايجاد فرهنگ کتابخواني در ميان مردم خيلي از المان ها بايد کنار هم قرار گيرد و مردم در گوشه و کنار شهر با اين مقوله در ارتباط باشند تا از آن الگو بگيرند. وي با اشاره به نقش صدا و سيما اظهار کرد: ما در سياست هاي کلي سازمان صدا و سيما داريم که هنرمندان در ساخت آثار هنري خود از لوکيشن هايي با حضور کتاب استفاده کنند؛ مديران هم تاکيد مي کنند موضوع کتاب در دل سريال ها و فيلم هاي تلويزيوني باشد اما در مرحله اجرا و عمل کمتر محقق مي شود. رستم وندي خاطرنشان کرد: به نظر من در حال حاضر با توجه به امکانات مالي که در اختيار داريم توانسته ايم تا حدودي به فرهنگ مطالعه کمک کنيم. اين را هم مي دانيم که تاثير يک برنامه تلويزيوني به مراتب قابل مقايسه با برنامه هاي ديگر در رسانه هاي ديگر نيست اما مشکلات مالي هم تا حدودي دست برنامه سازان ما را بسته است. ولي با اين همه به نظرم هر مديري در هر بخشي از حوزه فعاليت خود بايد در امر کتابخوان کردن مردم خود را سهيم بداند. هم اکنون برنامه هايي که به طورکامل به کتاب مي پردازد جزو کم بيننده ترين برنامه هاي تلويزيوني است و فقط مخاطب خاص را به خود جلب مي کند در صورتي که تبليغ کتاب بايد به صورت غير مستقيم و چنان باشد که بيشترين تاثير را در مخاطب بر جاي گذارد و در بهترين ساعات و زمان هاي پخش در رسانه هاي صوتي و تصويري واقع شود. براي مثال در ميان سريال ها و برنامه هاي تلويزيوني و نه به صورتي کاملا آشکار که بيننده را از کتاب بيزار کند کتابي را که بازيگر يک سريال تلويزيوني در سريال به دست مي گيرد و مي خواند چند برابر مي تواند اثر گذار باشد.