50 نکته ای که از مختار و مختارنامه نمی دانستید

مختار براي آغاز انتقام‌گيري نزد امام چهارم شيعيان حضرت زين‌العابدين (ع) رفت و از او رخصت خواست؛ اما امام، درخواست او را قبول نکرد و ... افکار نيوز:طرح اوليه کار ۳ بار از سوي حسن ميرباقري، محمد بيرانوند و داوود ميرباقري بازنويسي شد تا در نهايت فيلمنامه در ۵ دفتر که هر يک شامل ۴ قصه بود آماده شد. داستان اين مجموعه از زمان خلافت امام حسن(ع) آغاز مي‌شود و با مرور صلح امام حسن(ع)، وقايع عاشورا و... به حکومت عبدالملک مروان منتهي شد و ۱۸ سال از تاريخ اسلام را در بر مي‌گرفت. سريال مختارنامه که سال گذشته از سيماي جمهوري اسلامي پخش شد امسال نيز به شکل ها و اسامي مختلف و در قسمتهاي متفاوتي تدوين و از شبکه هاي مختلف سيما روي انتن رفت. اين سريال زيبا و فاخر توانست مخاطبان بسياري را در داخل و خارج از کشور جذب کند. لذا دانستن نکات کمتر گفته شده درباره مختار و مختارنامه همچنان جذاب است. ۵۰ نکته زير درباره مختار و سريال مختارنامه است که مي خوانيد: ۱- درباره شخصيت مختار نکات متفاوتي در برخي منابع وجود دارد اما چهره مختار ابوعبيد ثقفي در مجموعه مختارنامه شيعه‌اي راستين بود. در هر صورت او توانست تقاص خون خاندان پيامبر را بگيرد. ۲-براساس روايت منابع تاريخي، در ميانه راه اختلاف مختار با ابراهيم مالک اشتر بالا گرفت و برخلاف آنچه که در سريال مختارنامه به تصوير درآمد، بعد از قتل مختار توسط سپاه مصعب بن زبير در کوفه، ابراهيم با مصعب بيعت کرد. ابن اعثم کوفي سخن صريحي را از زبان مختار آورده که چشم به کمک ابراهيم دوخته، گفته است: «عجب مصيبتي است امروز، ‌اي کاش ابراهيم در کنارم بود؛ اما او مرا رها کرد و من چاره‌اي جز تن دادن به مرگ ندارم» ۳- مختار براي آغاز انتقام‌گيري نزد امام چهارم شيعيان حضرت زين‌العابدين (ع) رفت و از او رخصت خواست؛ اما امام، درخواست او را قبول نکرد. گفته مي‌شود وقتي مختار سر شمر را براي امام فرستاد، ايشان فرمودند امروز حق به حقدار رسيد. ۴- نکته جالبي تاريخي در مورد دارالاماره کوفه که اکنون خرابه هاي آن در اين شهر قابل مشاهده است اين که هنگامي که حجاج لشکر مصعب ابن الزبير را شکست مي دهد، سر بريده مصعب را در طشتي براي وي به دارالاماره مي آورند. در اين هنگام يکي از مسئولان کاخ به خنده مي افتد، وقتي حجاج علت را سوال مي کند، پاسخ مي دهد به سرنوشت تو فکر مي کنم. حجاج مي پرسد چرا؟ وي مي گويد روزي سر حسين(ع) را در مقابل ابن زياد در همين کاخ گذاشته بودند، چند سال بعد سر بريده ابن زياد را در همين کاخ مقابل مختار گذاشته بودند، سال بعد در اين قصر سر بريده مختار را مقابل مصعب گذاشته بودند، حال مي بينم سربريده مصعب را در کاخ مقابل تو گذاشته اند. بعد از اين واقعه حجاج به خود مي لرزد و دستور مي دهد کاخ را به کل تخريب کنند. ۵ -مختار در ابتداي قيامش با عبدالله بن زبير که در مکه اعلام خلافت کرده بود همراه شد اما بعد از مدتي با او دچار مشکل شد و از او جدا شد. ۶ -پسر ابوعبيد ثقفي برخلاف توابين به کمک سپاهي بزرگي که گردآورده بود با شعار توابين؛ «يا لثارت‌الحسين» (به فارسي: اي خونخواهان حسين) و شعار «يا منصورُ اَمِت؛ ‌اي پيروز، بميران» که پس از پيروزي در جنگ بدر رايج شده بود، در چهارشنبه ۱۶ ربيع‌الثاني ۶۶ (قمري) و به نقلي در شب ۱۴ ربيع‌الاول سال ۶۶ هجري در کوفه به پاخاست و پنج سال بعد از واقعه کربلا، دوران زمامداري هجده ماهه مختار آغاز شد. ۷- حکومت مختار با حمله مصعب بن زبير به پايان رسيد و مختار در اين جنگ به شهادت رسيد. ۸ -يک سال بعد ازکشته شدن مختار، حجاج‌بن‌يوسف به مکه حمله کرد و پسران زبير يعني عبدالله و مصعب را کشت و مکه را به خاک و خون کشاند. ۹ -مجموعه مختارنامه در تابستان ۸۱ کليد خورد، اما نقطه شروع اين مجموعه به حدود سال ۱۳۷۱ مي‌رسد، زماني که داوود ميرباقري مشغول ساخت سريال امام علي(ع) بود. ۱۰ -محمدابراهيم سلطاني‌فر متن اوليه را به نام «توابين» نوشته بود و به داوود ميرباقري داد تا در خصوص انتخاب کارگردان براي آن مشورت شود. او از اين مجموعه خوشش آمد اما به نظرش رسيد که بايد تغييراتي در آن بدهد. ۱۱- از آنجايي که در آن مقطع در انتظار فراهم‌شدن شرايط براي ساخت سريال سلمان فارسي به تهيه‌کنندگي بهروز خوشرزم براي شبکه يک سيما بود که با منتفي شدن ساخت آن سريال، وي روي مختارنامه متمرکز شد. ۱۲- طرح اوليه کار ۳ بار از سوي حسن ميرباقري، محمد بيرانوند و داوود ميرباقري بازنويسي شد تا در نهايت فيلمنامه در ۵ دفتر که هر يک شامل ۴ قصه بود آماده شد. داستان اين مجموعه از زمان خلافت امام حسن(ع) آغاز مي‌شود و با مرور صلح امام حسن(ع)، وقايع عاشورا و... به حکومت عبدالملک مروان منتهي شد و ۱۸ سال از تاريخ اسلام را در بر مي‌گرفت. ۱۳ -تدارکات اوليه براي ساخت سريال مختارنامه از مهر ۱۳۸۱ آغاز شد و از شهريور ۱۳۸۲ نيز سريال وارد مرحله پيش‌توليد شد. ۱۴ -مختارنامه پس از ۶ ماه پيش توليد، فيلمبرداري‌اش را به شيوه ۳۵ ميلي‌متري در رمل‌ها و بيابان‌هاي کاشان آغاز کرد. ۱۵-بودجه ساخت مجموعه تاريخي «مختارنامه» از سوي داوود ميرباقري در همايش قيام تا قيام ۲۰ ميليارد تومان اعلام شد. ۱۶- فيلمبرداري مختارنامه در فروردين‌ ۱۳۸۳ در کوير آران و ‌بيدگل، آغاز شد و به مدت هفت سال طول کشيد. ۱۷ -در سريال مختارنامه، ۱۱۰ بازيگر اصلي و ۴۰۰ بازيگر فرعي بازي مي‌کردند. اين سريال داراي ۷۰۰ سکانس بود که ۱۰۰ سکانس آن مربوط به ۵ جنگ بزرگ اين فيلم بود. ۱۸ -بخش عمده‌اي از دکورهاي سريال مختارنامه در منطقه احمدآباد مستوفي در جنوب غربي تهران ساخته شده است. ۱۹- اين دکورها شامل ۳ شهر است: کوفه، مدائن و مکه. محمود اردلان، طراح صحنه اين مجموعه براي ساخت دکورهاي اين مجموعه، از تصاوير کتاب‌هاي قديمي استفاده کرده بود، اما بخشي از صحنه‌ها نيز از تمهيدات کامپيوتري بهره برده بودند. ۲۰ -شهر کوفه شامل بناهاي مسجد کوفه، کاخ دارالعماره کوفه، آب انبار، ميادين شهر، خانه مختار، خانه عمر سعد، خانه شمر، خانه خولي و... بود. ۲۱ -دکورهاي شهر مکه نيز شامل: بناي کعبه و رواق‌هاي آن، چاه زمزم، حجر اسماعيل، کاخ دارالعماره مکه و خانه‌هاي اطراف کعبه بود. ۲۲ -شهر مدائن نيز که معماري خاص و ايراني داشت، شامل محله‌هاي مختلف، بازار ماست‌بندها، بازار فرش‌فروش‌ها، بازار رنگرزها، کاخ دارالعماره و چند بناي ديگر بود. ۲۳ -فيلمبرداري سريال مختارنامه تنها به منطقه احمدآباد مستوفي محدود نبوده است و دست‌اندرکاران اين مجموعه به شهرستان آبادان و روستاهاي اطراف آن رفتند و طي ۶ ماه صحنه‌هايي را که نياز به نخل و رودخانه بوده به تصوير کشيده‌اند. ۲۴ -گروه سازنده مختارنامه ۶ ماه نيز در شهرستان شاهرود و حوالي جاده ابر صحنه‌هاي جنگي سريال را به تصوير کشيده‌اند. در دوره ديگري نيز که از اواخر سال ۱۳۸۶ آغاز شد و تا اوايل تابستان ۱۳۸۸ ادامه يافت؟ ۲۵ -گروه سازنده در روستاي طرود صحنه‌هاي مربوط به کربلا را به تصوير کشيدند. طرود، روستايي در ۱۲۵ کيلومتري شاهرود است که در آن صحنه‌هاي کربلا و چادرهاي امام حسين(ع)‌ و نيز گودال قتلگاه و نهر علقمه بازسازي شده است. ۲۶ -ورامين نيز محل ديگري بود که دست‌اندرکاران سريال مختارنامه طي ۲ مقطع به آنجا رفتند و در گندمزارهاي ورامين سپس روستاي عشق‌آباد، بخش‌هايي از مزرعه مختار را به تصوير کشيدند. ۲۷ -«شهرک سينمايي دفاع مقدس» يکي ديگر از لوکيشين‌هاي اين مجموعه بود که دکورهاي روستاي کنعان سريال يوسف مقابل دوربين رفت. در بخش ديگري از همين شهرک صحنه‌هايي از جنگ‌هاي خونين مختار به تصوير کشيده شد. ۲۸ -براي بازيگر نقش مختار، گزينه‌هاي بسياري وجود داشت، اما در نهايت اين نقش به فريبرز عرب‌نيا رسيد که در سال آغاز اين سريال جزو بازيگران پرکار سينماي ايران به شمار مي‌رفت. ۲۹ -عرب‌نيا در طول ۵ سالي که اين مجموعه فيلمبرداري مي‌شد، تنها در دو فيلم بازي کرد و فيلم ديگري را قبول نکرد. ۳۰ -بازيگر نقش مختار در اين شش سال با هيچ رسانه‌اي هم صحبت نکرد و تنها يک بار در صندلي داغ شرکت کرد، اما گفت‌وگوي او در برنامه هفت در زمان پخش مجموعه و انتقادش از بخشي از بازيگران ايراني باعث جدال لفظي‌اش با حامد بهداد شد که تا مدتي ادامه داشت. ۳۱ -براي نقش عبدالله بن زبير که يکي ديگر از شخصيت‌هاي اين مجموعه بود رضا کيانيان انتخاب شد. کيانيان براي اين نقش مقدار زيادي وزن اضافه کرد و با گريم بسيار سنگين بازي بسيار درخشاني را ايفا کرد. جعفر دهقان نيز نقش مصعب برادر عبدالله را بازي مي‌کرد. ۳۲ -براي نقش محمد حنفيه پسر امام علي (ع) ميرباقري از محمدرضا شريفي‌نيا کمک گرفت در حالي که هنوز نقش منفي وليد بن عتبه در سريال امام علي در خاطره بسياري باقي مانده بود. ۳۳ -مهدي فخيم‌زاده، که پيش از اين دو سريال تنهاترين سردار درباره امام حسن مجتبي (ع) و ولايت عشق درباره امام رضا (ع) را ساخته بود، به‌عنوان بازيگر نقش عمر سعد سال ۸۳ مقابل دوربين رفت. ۳۴ -ويشکا آسايش که با نقش قطام در مجموعه امام علي مشهور شده بود اينجا نقش جعده، همسر امام حسن (ع)، را بازي مي‌کرد. ۳۵ -حامد ميرباقري، پسر ميرباقري، علاوه بر دستياري پدر در دو نقش ثابت پسر مختار و وهب نصراني يکي از هفتاد دو شهيد کربلا را بازي مي‌کرد. ۳۶ -البته ميرباقري براي بخشي از نقش‌ها از افراد شناخته‌شده‌اي چون حامد حدادي، بستکباليست مشهور تيم ملي، بهره برد. ۳۷ -قرار بود مرحوم روح‌الله داداشي از قوي‌ترين مردان ايران در اين مجموعه بازي کند و تست گريم هم داد. ۳۸ -عبدالله اسکندري گريمور شناخته‌شده سينماي ايران مسووليت مشاور کارگردان اين مجموعه را برعهده داشت و توانسته بود کاري قابل قبول ارائه دهد. ۳۹ -اين مجموعه يکي از کم‌حادثه‌ترين مجموعه‌هاي تاريخي بود. در آغاز کار، يک بار اسبي که فريبرز عرب‌نيا بر آن سوار بود، با حرکت غيرعادي خود به چشم اين بازيگر ضربه‌اي زد و بالاي ابروي عرب‌نيا زخم شد. ۴۰ -مجموعه مختارنامه يکي از مجموعه‌هايي بود که واکنش‌هاي زيادي را پشت سر گذاشت. يکي از آن تک‌خواني يک زن در تيتراژ پاياني آن بعد از سي و سه سال بود. صداي لالايي يک خواننده زن جنوبي از تلويزيون پخش شد. اين اتفاق واکنش‌هاي زيادي به همراه داشت، البته زني که صدايش پخش شد بعدها گفت که از او اجازه گرفته نشده اما شکايتي نيز نکرد. ۴۱ -در اين مجموعه براي نخستين بار قرار بود تا چهره حضرت ابوالفضل‌العباس به نمايش درآيد. بازيگري نيز براي اين نقش انتخاب شد. اين بازيگر جواني ۲۰ ساله به نام کاوه فتوحي بود، اما اين اتفاق با واکنش‌هاي منفي برخي از علما و نمايندگان مجلس روبه‌رو شد و در نهايت يک هفته پخش سريال را به تعويق انداخت و چهره اين بازيگر محو شد. ۴۲ -از ميان مراجع تقليد شيعه، آيت‌الله حسين وحيدخراساني نسبت به احتمال نمايش چهره حضرت ابوالفضل (ع) واکنش شديدي نشان داد. ۴۳ -در بخش کربلا، فردي که به عنوان شمايل امام حسين(ع) در اين مجموعه حضور داشت؛ رضا ميرباقري، برادر کوچک داوود ميرباقري و از اهالي شهرستان شاهرود بود که تا به حال در هيچ کار تصويري حضور نداشته است. البته در اين سريال، تصوير چهره او نشان داده نشد. ۴۴ -گروهي از مورخان و روحانيون نيز به برخي از مضامين ابراز شده در مجموعه انتقاد کردند. يکي از اين انتقادها اين بود که روايت معتبري براي فاميل بودن مختار با عمر سعد نبوده است. ۴۵ -شايد مهم‌ترين انتقادها به اين مجموعه تلويزيوني از سوي کشورهاي عربي بود. در برخي از کشورها چون عربستان و يمن اين مجموعه تحريم شد. ۴۶ -در مصر در مقابله با اين سريال، مجموعه‌اي توهين‌آميز ساخته شد که با واکنش ايران روبه‌رو شد. ۴۷ -مختارنامه يکي از نخستين مجموعه‌هاي تلويزيوني بود که نسخه بازي کامپيوتري‌اش ساخته و پخش شد. ۴۸ -براي نخستين بار در تاريخ ساخت يک مجموعه تلويزيوني، مسوولان رسانه ملي از همسر داوود ميرباقري به دليل چندين سال صبر براي ساخت اين مجموعه تقدير کردند. ۴۹ -حاشيه‌هاي اين فيلم همچنان ادامه دارد. مساله لاينحل دکورهاي مختارنامه در احمدآباد مستوفي همچنان ادامه دارد و قرار است به زودي اين دکورها خراب شود. ۵۰ -شايعه حضور چند نفر از عوامل آن در مجموعه عمرالفاروق حاشيه‌هاي مختار نامه را دنباله‌دار کرد. اما اين موضوع توسط اين افراد تکذيب شد