سریال «عطسه» مهران مدیری، کم ستاره اما محبوب

برترين ها/ مجموعه عطسه در حالي از اواخر هفته گذشته در شبکه نمايش خانگي توزيع شده که وزارت ارشاد براي آن درجه کيفي جيم ستاره دار در نظر گرفته؛ پايين ترين درجه اي که يک محصول مي تواند از ارشاد بگيرد و توزيع شود. اولين قسمت از مجموعه «عطسه» مهران مديري اواخر هفته گذشته به بازار آمد؛ مجموعه اي که از ابتدا در سکوت کامل خبري ساخته شد و برخلاف ساير آثار مديري، کمترين صحبتي راجع به حال و هواي آن به ميان نيامد. حتي الان بعد از توزيع هم نه کارگردان، نه نويسنده ها و نه بازيگران، هيچ کدام اظهارنظري درباره اش نمي کنند. اصلا انگار نه انگار محصولي جديد را روانه بازار کرده اند. مهمترين مسئله اما درجه کيفي است که شبکه نمايش خانگي براي آن در نظر گرفته: جيم ستاره دار (جيم)! يعني پايين ترين جايگاهي که ي سريال مي تواند در شبکه نمايش خانگي داشته باشد. در واقع مهران مديري اين روزها سريالي را روانه بازار کرده که به لحاظ کيفي، فاقد ارزش است و به نظر مي رسد خودش هم کاملا به اين موضوع اشراف دارد. او به همراه تيم نويسندگان و بازيگران هميشگي، در آخرين حضورش در شبکه نمايش خانگي، بي کيفيت ترين اثرش را ارائه کرده. واقعا درجه کيفي «عطسه» جيم ستاره دار است؟ درجه جيم ستاره دار يعني چه؟ ماجراي ستاره دادن به آثار از سينما شروع شد. تا دهه هفتاد، فيلم ها زمان دريافت پروانه نمايش، درجه کيفي مي گرفتند و بر اساس اين درجه مشخص مي شد که اجازه دارند در چه سينماهايي نمايش داده شوند. مثلا اثري که «ج» مي گرفت در سينماهاي درجه يک اکران نمي شد. از دولت دهم، اين مسئله براي محصولات خانگي هم رواج پيدا کرد و قرار شد فيلم ها و سريال ها زمان دريافت پروانه نمايش، به لحاظ کيفي مورد ارزيابي قرار بگيرند و ستاره دار شوند. به اين ترتيب که بهترين فيلم ها و سريال ها به لحاظ کيفي، الف بگيرند، در درجه پايين تر الف ستاره دار، بعد ب، ب ستاره دار، ج و نهايتا ج ستاره دار. يعني يکي از شرط هاي اصلي هم اين بود که اين درجه کيفي حتما روي کاور محصول درج شود تا مخاطب قبل از خريد، آن را ببيند و با آگاهي از کيفيت، محصول را خريداري کند. درست مثل ستاره هتل ها که هميشه جلوي چشم اند. کم ستاره ترين اثر مديري مهران مديري تا به حال پنج اثر در شبکه نمايش خانگي عرضه کرده و تجربه دريافت درجه هاي کيفي مختلف را داشته. «قهوه تلخ» به عنوان اولين تجربه اش با نمايش خانگي، درجه کيفي الف گرفت. بعد از آن اما هيچ وقت نتوانست به چنين جايگاهي دست پيدا کند و هيچ کدام از آثارش در اين سطح قرار نگرفتند. «ويلاي من» که با عجله ساخته شد و مديري صرفا مي خواست به واسطه آن خوش قولي اش را به مخاطبان ثابت کند و خاطره تلخ «قهوه تلخ» را از ميان بردارد، درجه کيفي ب گرفت. چند وقت بعد سريال «گنج مظفر» را به بازار فرستاد؛ سريالي که سال ها قبل براي تلويزيون ساخت اما امکان پخش آن را پيدا نکرد. آن سريال با وجود اينکه طبق استانداردهاي تلويزيون ساخته شده بود و شايد دست مديري براي مانور بيشتر روي آن باز نبود، باز هم ب گرفت. بعد از آن مديري «شوخي کردم» را ساخت و براي اينکه کار قدرتمندي از آب دربيايد همه تلاشش را کرد. با اين حال اما نتوانست کاري در قد و قهوراه «قهوه تلخ» بسازد و اين بار هم درجه کيفي ب گرفت. در تمام اين آثار اما حداقل متوسط کيفيت را حفظ کرد تا اينکه «عطسه» به عنوان آخرين اثر او از اين حد متوسط هم چند درجه نزول پيدا کرد. درجه کيفي «ج ستاره دار» يعني حتي سه درجه پايين تر از ساير آثار متوسط او! جالب اينجاست که اين درجه کيفي در هيچ کجاي کاور سريال به چشم نمي خورد. مخاطبان زماني متوجه اين مسئله مي شوند که آن را خريداري کنند، توي دستگاه بگذارند و پروانه نمايش آن را ببينند. مديري کجاست؟ به ساخته شدن سريال در سکوت خبري و دلايل آن کاري نداريم. مورد بحث، دقيقا همين محصولي است که الان پيش روي مان قرار دارد. اين اولين محصول مهران مديري است که در آن هيچ رابطه مستقيمي ميان او با مخاطبان شکل نمي گيرد. مديري از زمان «ساعت خوش»، هميشه اين ارتباط کلامي را حفظ مي کرد. يک زمان مثل «ساعت خوش» و «جنگ 77» و «شوخي کردم» و ... به عنوان مجري مقابل آنها قرار مي گرفت و در طول کار مدام پلاتو مي گفت، زماني ديگر مثل «پاورچين»، «نقطه چين»، «شب هاي برره» و ... اواسط سريال در گوشه و کناري به دوربين نگاه مي کرد، چشمک مي زد يا خلاصه هر طور شده اين ارتباط را حفظ مي کرد و در جاهايي مثل «قهوه تلخ» و «ويلاي من» هم قبل از شروع سريال مقابل مردم قرار مي گرفت و با آنها گپ مي زد. در اينجا اما از هيچ کدام شان خبري نيست. مديري قبل از شروع پخش سريالش درباره آن حرفي نزده بود. الان هم نه به عنوان مجري در آن حضور دارد نه ارتباط چشمي را با مخاطبش حفظ مي کند. اينطور که به نظر مي رسد کار براي خود او هم چندان جدي نيست. موضوعات مشابه شوخي کردم زماني که براي اولين بار، مهدي داوري، تهيه کننده «عطسه» از آن رونمايي کرد توضيح داد که اين مجموعه آيتمي اجتماعي – انتقادي دارد و با تمام موضوعاتي که مديري در «شوخ يکردمم رويشان مانور کرده فرق مي کند. در آيتم هايي که الان در اين مجموعه پيش روي مان قرار گرفته اما فرق چنداني حس نمي شود. آيتم «اتاق عمل» درباره قيمت هاي بالا و بي منطق داروست که قبلا در قسمت «سلامت» مجموعه «شوخي کردم» کاملا به آن پرداخته شده بود. آيتمي که خود مديري به عنوان متخصص زيبايي شبکه هاي ماهواره اي به تلفن ها پاسخ مي داد، کاملا مشابه آيتم هاي اينچنيني در همان مجموعه بود. آيتم خواستگاري هم روي موضوع «صداقت» متمرکز شده؛ موضوعي که در «شوخي کردم» دقيقا اسم يکي از قسمت ها بود و ... بي انگيزه و سفارشي عوامل سريال همگي يکصدا تاکيد دارند که «عطسه» مستقل از «شوخي کردم» ساخته شده و به هيچ عنوان از آيتم هاي به جا مانده از آن استفاده نکرده. تهيه کننده مجموعه هم چند وقت قبل در گفتگو باهفت صبح روي همين مساله تاکيد کرده و گفته بود که مديري بعد از «شوخي کردم» و قبل از ساخت «در حاشيه» آن را توليد کرده. با دقت روي لوکيشن ها و حتي بازيگران حاضر در مجموعه هم مي شود فهميد که «عطسه» کاملا مستقل از «شوخي کردم» ساخته شده اما به نظر مي رسد محتواي آن کاملا تحت تاثير همان مجموعه است.