راهی که با «خروج» شروع شد چگونه به فیلم‌های پشت سد اکران مانده رسید؟

خبرآنلاين/ فيلم‌هايي که اين روزها با توافق ميان مالکان و پلتفرم‌ها به صورت آنلاين به نمايش درمي‌آيند، مسير اکران آنلاين سينماي ايران را به بي‌راهه مي‌برند. «فيلم من مناسب اکران آنلاين نيست و براي پرده بزرگ ساخته شده» اين اظهارنظري است که معمولا در صحبت‌هاي بعضي از تهيه‌کننده‌ها يا کارگردان‌ها وقتي در مقابل اين پرسش قرار مي‌گيرند که آيا فيلمت را به صورت آنلاين اکران مي‌کني با آن مواجه مي‌شويم. جمله‌اي کليشه‌اي که نشان مي‌دهد معناي اکران آنلاين در ايران با آنچه که در کشورهاي پيشرفته با عنوان نمايش آنلاين فيلم‌ها ناميده مي‌شود متفاوت است. اکران آنلاين اتفاقي است که شايد پر بيراه نباشد اگر بگوييم خيلي اتفاقي سر از سينماي ايران درآورده است. اتفاقي که در کشورهاي پيشرفته سال‌ها و از طريق پلتفرم‌هاي پخش استريم محتوا مانند نتفليکس و آمازون و ... دنبال مي‌شد و اين پلتفرم‌ها با انرژي و انگيزه بسيار به سراغ ساخت فيلم‌هايي مخصوص نمايش آنلاين رفتند. فيلم‌هايي که با سرمايه‌گذاري نتفليکس و آمازون و ... ساخته مي‌شد و در کيفيت نه تنها از فيلم‌هاي موسسات فيلمسازي ديگر چيزي کم نداشتند که در رقابت‌هاي بزرگ جهاني مانند اسکار هم شانه به شانه فيلم‌هاي ديگر حضور مي‌يافتند. آخرين مورد از اين فيلم‌ها هم «استخراج» با بازي گلشيفته فراهاني بود که از نتفليکس پخش شد و توانست امتياز بالايي در سايت‌هاي معتبر سينمايي دنيا به دست بياورد. «خروج» پرقدرت سينماي ايران به سمت اکران آنلاين شايد اگر در سي‌وهشتمين جشنواره فيلم فجر که در بهمن ماه ۱۳۹۸ برگزار شد از اهالي و دوستداران سينما درباره ورود اکران آنلاين به عرصه سينماي ايران مي‌پرسيديد، خوش‌بين‌ترين افراد هم پيش‎‌بيني نمي‌کرد حدود ۲ماه بعد سينماي ايران به سمت اکران آنلاين خروج کند اما اين اتفاق با شيوع کرونا و بسته شدن سالن‌هاي سينما رخ داد و به گفته محمدجواد شکوري‌مقدم «در عرض کمتر از ده روز زيرساخت‌هاي اکران آنلاين فراهم شود» و اين اتفاق رخ بدهد اما با همکاري ميان سازمان اوج (سرمايه‌گذار فيلم «خروج») و دو پلتفرم نماوا و فيليمو، آخرين فيلم ابراهيم حاتمي‌کيا به صورت آنلاين اکران شد و در کمتر از سه روز فروش يک ميلياردي را رد کرد تا اين راه جديد با موفقيت امتحان شود و همين موضوع انگيزه‌اي باشد براي صاحبان ديگر فيلم‌ها تا فيلم خود را در اين عرصه به نمايش بگذارند. «طلا» ادامه‌دهنده راه «خروج» پس از موفقيت «خروج» که با سرمايه يک سازمان دولتي ساخته شده بود، محمد شايسته و رامبد جوان از ميان تهيه‌کنندگاني که با سرمايه شخصي و مستقل فيلم مي‌سازند پيشگام شدند و فيلم پرستاره‌شان را در معرض نمايش آنلاين گذاشتند. «طلا» ساخته پرويز شهبازي با بازي نگار جواهريان، هومن سيدي، طناز طباطبايي، مهرداد صديقيان و ... هم تقريبا با ميزان استقبال خوبي روبه‌رو شد. طوري که محمد شايسته در گفت‌وگو با خبرآنلاين از فروش حدود ۷۰هزار بليت براي اين فيلم در ۳ روز اول نمايش آنلاين آن گفت. شايسته در اين گفت‌وگو که در قالب ميزگرد «اکران آنلاين» صورت گرفت در انتقاد به اين جمله برخي از همکارانش که فيلمشان را مناسب پرده سينما و نامناسب براي اکران آنلاين مي‌دانستند گفت: «همکارهاي من براي اينکه اسم خودشان را مطرح کنند مصاحبه مي‌کنند و مثلا مي‌گويند اين فيلم مناسب اکران آنلاين هست يا نيست يا فيلم‌هايي که آنلاين پخش مي‌شود مناسب قاب تلويزيون است. من از فيلم خودم دفاع مي‌کنم؛ آقاي شهبازي کارگردان، فيلمبردار پيمان شادمان‌فر، کست جلوي دوربين و... همه جز رکوردداران سيمرغ هستند. اينها که کاري نمي‌کنند براي قاب تلويزيون. نيت ما سينما بوده اتفاقاتي رخ داده به ناچار مجبور به اکران آنلاين شديم.» روند نزولي کيفيت در ادامه مسير اکران آنلاين پس از اين دو فيلم، تقريبا هفته‌اي يک فيلم به صورت آنلاين در پلتفرم‌هاي مختلف به نمايش درآمدند. فيلم‌هايي که البته ديگر کيفيت‌شان در نگاه مخاطب مانند «طلا» و «خروج» نبود و نه پرستاره بودند و نه به لحاظ ساخت پروداکشن عظيمي داشتند و نمي‌توانستند مخاطب را که تازه داشت با يک شيوه جديد تماشاي فيلم انس مي‌گرفت براي ديدن وسوسه کنند. درباره اين اتفاق که از نگاه منتقدان سينما مي‌تواند آفتي براي اکران آنلاين باشد، محمدرضا لطفي کارگردان و منتقد در گفت‌وگو با يکي از رسانه‌ها اينطور توضيح مي‌دهد: «اکران فيلم‌هاي مطرحي همچون «خروج» و «طلا» باعث شد اين اميدواري ايجاد شود که بستر اکران آنلاين جاي فيلم‌هاي مطرح و پرمخاطب شود اما در ادامه و با انتخاب آثار ضعيف مخاطب را نسبت به موفقيت اين طرح دچار ترديد کرد. متاسفانه ظرفيت خوبي که مي‌توانست به فضايي براي ديده شدن آثار هنرمندان جوان تبديل شود با انتخاب‌هاي ناآگاهانه به سمت شکست اين طرح حرکت مي‌کند.» درحقيقت اتفاقي که در ادامه مسير اکران آنلاين رخ داد اين بود که برخي از تهيه‌کننده‌ها اکران آنلاين را شيوه مناسبي براي اکران فيلم‌هايي ديدند که احتمالا هيچ‌گاه فرصت اکران در سينماها را پيدا نمي‌کردند يا اگر اکران مي‌شدند چندان با اقبال مخاطب روبه‌رو نمي‌شدند. به همين جهت با اکران آنلاين فيلم از يک سو بالاخره آن را به يک شيوه به نمايش گذاشته بودند و از سوي ديگر از آنجايي که قرارداد پلتفرم‌ها با صاحبان فيلم به صورت ۷۰-۳۰ است و اين رقم در سينماها برعکس است و تنها ۳۰درصد از فروش کلي فيلم به صاحب آن مي‌رسد، رقمي بالاتر از ميزان درآمد حاصل از اکران در سالن‌هاي سينما کسب کرده بودند. چرا صاحبان فيلم‌هايي با احتمال استقبال مخاطب رغبتي به اکران آنلاين ندارند؟ اکران آنلاين در کنار محاسني که براي صاحبان فيلم و مخاطبان دارد با آفت‌هايي هم روبه‌رو است که شايد مهمترين آنها عدم رعايت کپي‌رايت در کشور ما باشد. در کمتر از چند ساعت پس از اکران آنلاين يک فيلم به صورت گسترده مي‌توان آن را در کانال‌هاي تلگرامي يا سايت‌هاي دانلود فيلم به صورت رايگان دانلود و تماشا کرد. مساله لاينحلي که حل آن نيازمند عزم جدي دستگاههاي قانونگذاري و نظارتي است. اتفاقي که تا امروز رخ نداده و همين موضوع باعث شده تا تهيه‌کننده‌ها و سرمايه‌گذاران فيلم‌هاي پرستاره و پرهزينه براي ورود به عرصه اکران آنلاين دچار ترديد شوند و رغبتي براي حضور در اين مديوم نداشته باشند. چه مي‌شود کرد؟ شايد اولين راهکار براي نجات اکران آنلاين و تبديل آن به يک عرصه پرمخاطب و يک زمين بازي که هم تماشاگر هم صاحب فيلم و هم پلتفرم از آن برنده بيرون مي‌آيند، تلاش براي فرهنگ‌سازي در عرصه کپي‌رايت و البته تدوين قانون مناسب براي اين موضوع باشد اما تا آن زمان شايد خريد مالکيت فيلم‌هايي که احتمال استقبال مخاطب از آنها بالاست از سوي پلتفرم‌ها و عرضه آنها به صورت آنلاين راه‌حل مناسبي براي اين موضوع باشد. شيوه‌اي که در دنيا هم آزمون خود را پس داده و حالا مدت‌هاست پلتفرم‌هاي عرضه فيلم و سريال يا خود به ساخت فيلم و سريال رو آورده‌اند و يا با شريک شدن در مالکيت فيلم‌ها سود تهيه‌کننده يا حداقل عدم خسارت او را تضمين مي‌کنند.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد

instagram.com/akharinkhabar