واکنش «فارابی» به حواشی مالی؛ تهیه‌کنندگان بدهکار جوسازی نکنند!

مهر/ خزانه‌دار بنياد سينمايي فارابي ضمن پاسخ به ابهامات مطرح شده درباره گزارش عملکرد مالي اين بنياد در سال ۹۸، بخشي از جريان‌سازي‌هاي رسانه‌اي در اين زمينه را مغرضانه و زرد توصيف کرد.
پس از آنکه انتشار «گزارش عملکرد مالي فارابي در سال ۹۸» با واکنش‌ها و طرح ابهاماتي در محافل رسانه‌اي و فضاي مجازي مواجه شد، بنياد سينمايي فارابي توضيحات مشروحي را به نقل از سيد مهدي سجادي خزانه‌دار اين بنياد سينمايي در اختيار رسانه‌ها قرار داد.
متن صحبت‌هاي سجادي در محورهاي مختلف مالي بنياد سينمايي فارابي به شرح زير است:

از شفاف‌سازي مالي تا سال مالي
در امور مالي؛ شفاف‌سازي ماهيانه، انتشار گزارشات عملکرد مالي در سال‌جاري و سال گذشته به‌صورت فصلي و نيز انتشار گزارش کامل‌تر به شکل سالانه، از اتفاقات مهم اين سال‌ها در بنياد سينمايي فارابي است. شفاف‌سازي‌هايي که از سوي سازمان سينمايي صورت مي‌گيرد، اين حسن را دارد که سبب مي‌شود ما با دقت بيشتري گزارشات و اطلاعات مالي را تهيه و ارائه دهيم.
ذکر اين نکته مهم است که گزارش‌دهي مالي بايد مبناي سياستگذاري و تصميم‌گيري باشد، نه محل تسويه‌حساب‌هاي شخصي و سياسي. من اين را با نگاه حرفه‌اي مي‌گويم. اين را هم بايد متذکر شوم که براي تدوين اطلاعات مالي، «سال‌مالي» تعريف شده است که يکي از مفروضات حسابداري است. «سال‌مالي» ارزيابي يک دوره کامل است. همان طور که بودجه براي يک سال نوشته مي‌شود نه براي يک ماه؛ پاسخگويي هم براي يک سال بايد انجام بشود. در واقع انتشار گزارش‌هاي مالي بعد از آنکه صورت‌هاي مالي تهيه و حسابرسي هم انجام شد، کاربردي‌تر است.
در واقع پيشنهاد مشخص من براي جلوگيري از برخوردهاي مغرضانه، سياسي و زرد، اين است که اطلاعات مالي به‌صورت ساليانه، هم در تناسب با بودجه هر سال و هم با سال گذشته مقايسه و منتشر شود.

هزينه‌کرد مطالبات معوق
عمده مطالبات معوق بنياد سينمايي فارابي، از محل تسهيلاتي است که در مقاطع زماني مختلف، توسط بنياد سينمايي فارابي به شکل مستقيم پرداخت شده و در قبال آن چک و سفته اخذ شده است؛ تضمين‌هايي که خيلي محکم نبوده‌اند و چون همه اهالي سينما، از يک خانواده هستند، معمولاً کسي نمي‌آيد يک چک را برگشت بزند و… بالاخره بنياد سينمايي فارابي در مواجهه با مثلاً تهيه‌کننده‌اي که وام گرفته، نمي‌تواند روش‌هاي خيلي شديدي را به کار بگيرد و او را به دادگاه بکشاند و… اين کارها واقعاً اتفاق نيافتاده و امکان آن هم نبوده است.
مطالبات باقي مانده از گذشته، رقم خيلي بالايي است که در صورت‌هاي مالي هر سال، نمايش داده مي‌شود. اين ارقام، مطالبات معوق و درواقع راکد بنياد است. براي ساماندهي به اين مطالبات، يک کارگروه تشکيل و ضوابطي - با هماهنگي هيات امناي بنياد سينمايي فارابي و سازمان سينمايي- تدوين شده تا نسبت به تعيين تکليف آنها اقدام شود.
سازمان سينمايي در سال ۹۸، بخشنامه‌اي جديد براي تعيين‌تکليف اين مطالبات ارائه داد که ما براي اجراي آن وقت گذاشتيم و در آن، راهکارهاي خوب و مناسبي براي نحوه تعيين تکليف مطالبات راکد پيش‌بيني شده است. البته تعيين‌تکليف، فقط اين نيست که برخوردهاي خشن براي بازپس‌گيري مطالبات صورت گيرد بلکه روش‌هاي مختلفي وجود دارد و در راستاي شفافيت مالي درحال انجام است.
البته برخي از تهيه‌کنندگاني پا را از جاده انصاف فراتر گذاشته‌اند و در اظهارات خود، طلبکارانه در مورد عملکرد بنياد سينمايي فارابي حرف مي‌زنند که خودشان جزو خوش‌حساب‌هاي سينما نيستند. متاسفانه مي‌بينيم به بهانه انتشار عملکرد مالي يک ساله بنياد، برخي افراد در فضاي مجازي با کلي گويي و نسبت‌هاي ناروا، فرار به جلو را انتخاب کرده‌اند، اما مي‌دانند که بايد نسبت به تعيين تکليف حساب‌هاي قبلي خود، حتماً اقدام کنند و با فضاسازي و انحراف موضوع نمي‌توان از بار پاسخگويي مالي و انجام تعهدات سابق شانه خالي کرد.

ساماندهي تسهيلات
از سال ۹۶ که امور مربوط به تسهيلات، به سمت «صندوق اعتباري هنرمندان» رفت، تفاهمنامه به اين صورت تنظيم شد که هر مبلغي که بنياد سينمايي فارابي به عنوان آورده نزد صندوق اعتباري هنرمندان توديع مي‌کند سه برابر آن اعتبار ايجاد مي‌شود که در فرآيند مربوطه تهيه‌کنندگان براي ساخت فيلم به صندوق معرفي مي‌شوند و بعد از طي مراحل اداري تکميل مدارک توسط صندوق اعتباري هنرمندان، به صندوق کارآفريني اميد معرفي و تسهيلات به آنها پرداخت مي‌شود.
يک ويژگي مهم اين شيوه (که بر اساس ضوابط و آئين‌نامه‌هاي مربوطه جلو مي‌رود) آن است که منابع مالي افزايش مي‌يابد و مهم‌تر از آن وصولش است چرا که آنها از ابزار و تضامين کافي براي اين اقدام برخوردارند و ديگر بنياد سينمايي فارابي نيستند و با کسي هم تعارف ندارند.

ضمن آنکه وقتي درخواست‌ها، در شوراي تخصصي تصويب مي‌شود، به شوراي توليد (که اين شورا هم براساسآيين‌نامه‌هاي بنياد سينمايي فارابي ايجاد شده) مي‌رود و پس از تصويب نهايي در اين شورا، به صندوق اعتباري هنرمعرفي مي‌شود. ادامه ماجرا، بر اساس ضوابط صندوق است که متناسب با آن، صاحب اثر پول را مي‌گيرد و طبق شرايطي هم بايد نسبت به بازپرداخت پول اقدام کند. 

کاهش هزينه‌کرد در جشنواره‌ها
علي‌رغم برخي جوسازي‌ها، کاهش هزينه‌کرد در جشنواره‌هايي که توسط بنياد سينمايي فارابي برگزار مي‌شود، با وجود تورم، مشهود است. کافي است هزينه‌هاي سال‌هاي گذشته جشنواره بين‌المللي فيلم‌هاي کودکان و نوجوانان را با دوره اخير مقايسه کنيد تا مشخص شود اين جشنواره با افزايش هزينه برگزاري روبه‌رو نشده است. منابع ما در بنياد، نسبت به سال‌هاي خيلي گذشته محدود است. وقتي که منابع محدود مي‌شود بايد مديريت هزينه خيلي دقيق‌تر اتفاق بيفتد.
براي جشنواره‌ها، اعتقادمان اين است که بايد با يک حواس جمع پيش برويم. در جشنواره کودک سال ۹۸، دبير جشنواره و تيم اجرايي جشنواره همه بسيج شدند و براي هر اقدامي، از قبل قرارداد بستيم. قرارداد يعني اينکه نگاه مي‌کنيم چقدر بودجه داريم، از قبل با هم به توافق برسيم که آيا مي‌توانيم اين کار را انجام بدهيم يا نمي‌توانيم، با چه قيمتي و… مي‌نشينيم با هم صحبت مي‌کنيم و مي‌گوييم ما اينقدر منابع داريم و نبايد به سمت انجام کاري برويم که توان مالي انجامش را نداريم.
ما در حين کار و قبل از جشنواره، خيلي واضح مي‌دانستيم که چقدر پول لازم داريم و منابع چقدر است و براي تمام کارها قرارداد بستيم. يعني اگر کسي براي سه روز مي‌خواسته به اصفهان بيايد، از قبل مي‌دانستيم که چقدر بايد پرداخت داشته باشيم. قرارداد بستيم که ديگر شبهه‌اي وجود نداشته باشد.
در جشنواره فيلم فجر هم به همين صورت است و دبيرهاي دو جشنواره ملي و جهاني، با دقت‌نظر ويژه‌اي هزينه کرده‌اند. با وجود افزايش شديد نرخ تورم، منابع جشنواره‌ها امسال نسبت به سال گذشته، افزايشي نداشته است. البته با شيوع کرونا، رويکردهاي نويني براي برگزاري اين رويدادها متناسب با پروتکل‌هاي بهداشتي پيش‌بيني شده است.

---

بازار

---

مفهوم هزينه بنياد فارابي براي حضور بين‌المللي سينماي ايران
بازار فيلم برلين و بازار تخصصي و سال‌هاي سال است (تا پيش از شيوع کرونا) که در کنار جشنواره بين‌المللي فيلم برلين و کن برگزار مي‌شود و به‌صورت حرفه‌اي هم محل ديدار و گفت‌وگوي فعالان عرصه سينما در اروپا و جهان به‌شمار مي‌رود. در اين بازارهاي معتبر، شرايط براي عرضه محصولات سينماي ايران فراهم مي‌شود. بنياد سينمايي فارابي و همچنين سازمان سينمايي بيش از دو دهه است که با برپايي چتر سينماي ايران اين امکان را فراهم مي‌کنند که پخش‌کننده‌ها و فعالان حوزه سينما در عرصه پخش و توزيع فيلم، بتوانند در اينجا حضور داشته باشند و محصولات خودشان را ارائه بکنند.

خوشبختانه سال ۹۸ هم اين مهم، براي چندمين سال پياپي محقق شد و تعداد زيادي از فعالان سينمايي در چتر سينماي ايران حضور داشتند و مباحثي در کنار عرضه محصولات و ارائه آثار فرهنگي و حضور جشنواره‌اي، بحث تلاش براي فروش فيلم‌ها و محصولات ايراني به متقاضيان و خريداران آثار بود که از اين باب، اتفاق بسيار مهمي و نويد بخشي است.
در کنار اين‌ها مباحث حوزه توليد مشترک با شرکت‌ها و مؤسسات سينمايي که پروپوزال‌هاي آنها در اين مکان محقق شد. همچنين در خصوص عرضه تجاري و اين‌که چگونه سينماي ايران مي‌تواند بيشتر در اين حوزه و در بازارهاي جهاني سهم بيشتري دريافت بکند؛ با فعالان و صاحب‌نظران خارجي بحث و گفت‌وگوي مفصلي صورت مي‌گيرد. اهميت حضور بازار جهاني مانند برلين و کن مکاني براي ديدن و ديده‌شدن آثار و محصولات سينمايي، شرکت‌هاي توليد فيلم و مؤسسات سينمايي است. از اين بابت، حضور سينماي ايران بسيار حائز اهميت است.
کاري که بنياد سينمايي فارابي در حقيقت به‌عنوان تسهيل‌گر اين حوزه، انجام مي‌دهد اين است که هزينه‌هاي برپايي چتر سينماي ايران را متقبل مي‌شود و اين امکان را فراهم مي‌کند که بيشتر، بخش خصوصي و فعالان اين عرصه بتوانند در اينجا حضور داشته باشند و از حضور در اين بازار، بتوانند بهره کافي و وافي را ببرند و اين يکي از وظايف اصلي است.
آثار سينمايي با اسم ايران و با پرچم ايران در چتر سينماي ايران حضور دارند و اين يک اتفاقي است که بايد تلاش شود تا امکان ديده شدن هر چه بيشتر محصولات و آثار سينمايي فراهم شود. اگر به هر دليلي اين امکان سلب شود؛ به تبع آن هدف اصلي که ديده‌شدن آثار و در حقيقت حضور بيشتر فرهنگي و تجاري سينماي ايران در عرصه بين‌المللي است،ميسور نمي‌شود. با ناديده گرفتن اين امر اهدافي که براي رسيدن به بازارهاي جهاني گذاشته شده است، قابل دسترس نخواهد بود.

هزينه‌کرد براي کاهش نيروها
کاهش نيروي انساني در پنج سال اخير با توجه به ديجيتالي شدن سينما و تغيير در برخي از مأموريت‌هاي بنياد سينمايي فارابي، خود هزينه‌هاي عمده‌اي را براي اين بنياد به همراه داشته است. بنياد سينمايي فارابي از دهه ۶۰ يعني ۳۸ سال است که ايجاد شده و سن و قدمت آن بالا است. نيروي انساني در هر مجموعه، يکي از آيتم‌هايي است که هزينه بالايي به خود اختصاص مي‌دهد و هزينه حقوق و دستمزد نيروي انساني در اينجا، يک هزينه ثابت است.
از آن سو، طبيعتاً چون ميزان سنوات افراد شاغل در بنياد بالا بوده، همين رقم هزينه‌کرد را در زمان تعديل يا بازنشستگي بالا مي‌برد. بسياري از نيروهايي که در بنياد سينمايي فارابي، استخدام شدند، در چند سال اخير بازنشسته شده‌اند و اين به آن معناست که براي آن‌ها ۳۰ سال بيمه رد شده (ممکن است بخشي از رقم بيمه در جاهاي ديگر رد شده باشد و مابقي در فارابي). در نهايت آن فرد، ۳۰ سال بيمه داشته و سن‌اش هم به حدي رسيده که مي‌تواند بازنشسته شود.
بازنشستگي کارکنان بنياد در دو، سه سال اخير، موجب شده که از تعداد نيروهاي شاغل در بنياد به شکل قابل‌توجهي کاسته شود و حذف هزينه حقوق و دستمزد آن‌ها اتفاق بيفتد، اما به هر حال سنوات آن‌ها براساس قانون پرداخت شده است. وقتي که اين بخش از همکاران ما، بازنشسته مي‌شوند، بايد يک رقم سنگين بابت سنوات آنها پرداخت شود و در گزارشات پايان سال مالي نمايش داده مي‌شود. اين رقم‌هاي سنگين، هزينه‌هاي پشتيباني را افزايش مي‌دهد و راه گريزي هم از آن نيست.

ارزشيابي با نگاه کيفي‌گرا و توجه به نيروي انساني
سال گذشته «کارگروه تحول اداري» در بنياد سينمايي فارابي با حکم مديرعامل بنياد، به منظور ساماندهي نيروي انساني و با اين رويکرد که بايد به نيروي انساني، نگاه سرمايه‌اي داشته باشيم، ايجاد شد. ما معتقديم که «نيروي انساني» سرمايه است؛ بنابراين به ساماندهي نياز دارد. جلسات اين کارگروه که در اوايل خيلي فشرده بود و از سال گذشته به صورت هفتگي تشکيل شد، رويکرد مفيدي را در اين راستا با ايجاد بحث‌هاي انگيزشي پشت سر گذاشت و نيروهاي فعال بنياد در آن شرکت داشتند.
اتفاقاً اين نشان مي‌دهد برعکس آنچه از بيرون به نظر مي‌رسد که گروهي از افراد در اتاق‌هاي بنياد نشسته‌اند و کار نمي‌کنند، ما به‌شدت دغدغه کيفي داشته‌ايم. هر کس ويژگي‌هايي دارد و صرفاً نمي‌توانيم بگوييم نيروي بدي است، بلکه مي‌توانيم بگوييم که جاي خوبي به‌کارگرفته نشده است. کارگروه تحول اداري با اين رويکرد، به وضعيت کارکنان بنياد سينمايي فارابي رسيدگي کرده است تا به تخصص بها دهد، کسي بيکار نباشد يا اگر کم‌کار است، فعاليت او تحت نظارت مديران مربوطه ساماندهي شود. در دوره حاضر، با توجه به بحث‌هاي سرمايه‌اي نيروي انساني، پارامترهاي انگيزشي از جمله توجه به جايگاه، رفاهيات و پرداخت به موقع حقوق مهم تلقي شده است. براي ما اين مهم است که يک نيروي شاغل، احساس نکند که حق و حقوقي از او ضايع مي‌شود و يا حقي از او سلب شده و يا به او تعلق نگرفته است.

ادغام موسسه رسانه‌هاي تصويري با بنياد سينمايي فارابي
همانطور که مي‌دانيد نفس تأسيس و فعاليت موسسه رسانه‌هاي تصويري، ايجاد ظرفيت و توان براي بخش خصوصي در شبکه نمايش خانگي بود و موسسه، اين نقش تاريخي را طي دو دهه انجام داد. در سال گذشته بر اساس ابلاغ سازمان سينمايي قرار شد موسسه مذکور در بنياد سينمايي فارابي ادغام شود که اين امر بر اساس قوانين کشور به خوبي انجام شد و با انحلال موسسه رسانه‌هاي تصويري، بخشي از کارکنان سابق آن موسسه هم جزو کارکنان بنياد سينمايي فارابي محسوب مي‌شوند و اين پروسه با تعيين و تعريف فعاليت جديد و جايگاه شغلي براي آنها طي شده است.

به روز رساني «کميته طبقه‌بندي مشاغل» و ارتقاء امنيت اداري
«کميته طبقه‌بندي مشاغل» در دوره اخير، به‌روزرساني شده است. قانون کار اين اجبار را دارد که هر کارگاهي که بيش از ۵۰ نفر نيروي انساني دارد، بايد طبقه‌بندي مشاغل را اجرا کند. اعضاي کميته، دوره ديدند و با جديت بيشتري جلسات را تشکيل دادند. نکته مهم اين است که کارکنان بنياد هم مي‌توانند بهره اين طبقه بندي را ببينند و ارتقائات وحق‌وحقوقشان در اين کميته اتفاق مي‌افتد. يکي از فعاليت‌هاي ما در اين مدت، توجه به ايجاد و ارتقاء امنيت اداري بوده است. همکار بايد بداند که فضايي که در آن کار مي‌کند، در ابعاد مختلف و البته به لحاظ اداري امنيت دارد. در همين راستا آئين‌نامه‌هاي اداري در حال تدوين است و آئين‌نامه‌هاي انضباط کار و مکاتبات و … تدوين و اجرا شده است که تاکنون برکات خوبي داشته است.

از کاهش هزينه‌ها با اتوماسيون تا هزينه‌هاي پشتيباني
تا سال ۹۷، عمده مکاتبات به شکل کاغذي بود؛ اتوماسيون اداري اواخر سال ۹۷ پس از استقرار و آموزش، مورد بهره‌برداري قرار گرفت، به طوري که الان ديگر هيچ مکاتبه‌اي به شکل فيزيکي و دستي نداريم و همه مکاتبات، ارجاعات و دستورات به‌صورت اتوماسيون است. با رديابي مکاتبات، اگر جايي يک دستور متوقف شده باشد، در اتوماسيون معلوممي‌شود ضمن آنکه اين فرآيند، فقط داخلي نيست و بوروکراسي اداري براي همه مراجعان به بنياد سينمايي فارابي را هم کاهش داده است. در همين راستا و با هدف نظم‌دهي، «آيين‌نامه‌ي مکاتبات» در پي راه‌اندازي اتوماسيون وضع شد و به اجرا درآمد.
اين روزآمدي، بر سرعت کار افزوده و از هزينه‌ها کاسته است. ساختمان بنياد سينمايي فارابي، يک بناي تاريخي و قديمي است و ارزش خاصي دارد. از آن طرف، هزينه‌هاي نگهداري‌اش با يک بناي امروزي متفاوت است. مرمت بنا، کف حياط، بندکشي ديوارها و… کليه عملياتي براي نگهداري بناي بنياد و نيز ساختمان ميثاقيه، کار هر کسي نيست و بايد با سليقه وتخصص انجام شود. تأسيسات اين بنا قديمي است و نمي‌شود کار خاصي در روزآمدي آن انجام داد و فقط بايد پيشگيرانه نگاه کرد و مراقب بود. در واقع بخش مهمي از هزينه‌هاي پشتيباني، جهت نگهداري از يک بناي تاريخي و ميراث فرهنگي کشور و بهسازي آن به صورت مستمر اختصاص دارد و از آنجا که بنياد سينمايي فارابي از اين مکان استفاده مي‌کند، بايد هزينه نگهداري آن را (به انضمام اقداماتي چون زيباسازي محوطه و فضاي سبز و…) بپردازد. به اين هزينه‌ها، مي‌توان سايز اقدامات عمراني را هم اضافه کرد. به عنوان نمونه، سال گذشته در سالن سينماي بنياد سينمايي فارابي، اقدامات اساسي انجام شد، از نظر مساحت گسترش يافت و از نظر تجهيزات فني‌، به يکي از مدرن‌ترين سالن‌هاي سينماي کشور تبديل شد ضمن آنکه عمر مفيد آن سالن، افزايش پيدا کرد.

توجه به آيين‌نامه مالي معاملاتي
يکي از اتفاقات خوبي که در بحث انضباط مالي افتاد که در شرايط فعلي، در کشور ما اهميت دارد جزو مسائل روز کشور به شمار مي‌رود، تدوين و تصويب آيين‌نامه مالي معاملاتي است. سال ۹۷ آيين‌نامه مالي معاملاتي نوشته شد و در هيأت امنا، به‌عنوان بالاترين رُکن بنياد تصويب شد و پس از آن، کليه عمليات مالي بنياد سينمايي فارابي در آن چارچوب انجام مي‌شود. در اين آيين‌نامه، براي هزينه‌هاي اجرايي و پشتيباني، يک کميسيون معاملات پيش‌بيني شده که اين کميسيون هم منطبق با کميسيون‌هاي معاملات در همه سازمان‌ها است و ضوابط خودش را دارد.
بر اين اساس، معاملات به سه دسته جزء، متوسط و عمده تقسيم شده و در هزينه‌هاي پشتيباني و اجرايي اعمال مي‌شود. کميسيون فرهنگي هنري (که با همان عنوان پيشين شوراي توليد فعال است) نيز هر هفته تشکيل مي‌شود و در آيين‌نامه مالي معاملاتي پيش‌بيني شده که وظايفش چيست و در چه مواردي بايد تصميم‌گيري کند ضمن آنکه نحوه هزينه‌کرد آن و مستنداتش در چارچوب آيين‌نامه پيش‌بيني شده است. در واقع همه‌تصميمات و توليدات فيلم و فيلمنامه بنياد سينمايي فارابي در شوراي توليد (کميسيون فرهنگي هنري) مصوب مي‌شود و عقد قرارداد با تهيه‌کننده، فيلم‌نامه‌نويس و… هم طبق آن مصوبه است. با اين کار، توزيع منابع خيلي دقيق‌تر و بهتر انجام مي‌شود.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar