دوئل آوینی و حاتمی بر سر «مادر»

جام جم/ ۲۳ مرداد زاد روز علي حاتمي، کارگردان فقيد سينماست.
«علي حاتمي در سال ۱۳۶۸ فيلم «مادر» را ساخت. يعني دقيقا دو سال پيش از آن‌ که شاهکارش «دلشدگان» را در سال ۱۳۷۰ بسازد. «مادر» ماجراي روزهاي پاياني عمر مادري پير است که در خانه سالمندان به‌ سر مي‌برد. او که بعد از سال‌ها تلاش و تحمل مشکلات بسيار و بزرگ‌کردن فرزندانش اکنون در آستانه مرگ قرار گرفته‌ است، از فرزندانش مي‌خواهد که او را به خانه قديمي‌شان ببرند و خود نيز در اين روزهاي پاياني در آنجا جمع شوند.

شهيد سيدمرتضي آويني در سال‌هاي ابتدايي دهه ۷۰ و درست زماني که «مادر» روي پرده رفته‌ بود، قلمش به نقد رفت و نکاتي را درباره حاتمي گفت که شايد براي طرفدارانش چندان خوشايند نبود. آويني چنين نوشته بود: «بايد منتظر باشيم که همه، روزي به زج زدن بيفتند. باز هم آقاي علي حاتمي  و دلمشغولي‌هاي خسته‌کننده‌اش؛ دلبستگي‌اش به عهد قجر و آت و آشغال‌هاي صندوقخانه‌هاي متروک و آدم‌هايي نيست‌آبادي، اما با بزک و ديالوگ‌هاي پرتکلف و حکاکي‌شده‌اي که حتي براي رعايت جناس و قافيه، کج‌ومعوج شده‌اند، آن هم از دهان تيپ‌هاي تصنعي که اين کلمات در دهان‌شان زيادي مي‌کند ... اين کلمات در دهان همه زيادي مي‌کند و من نمي‌دانم که اصلا اين طرز نوشتن و حرف‌زدن اگر به درد سينما و تئاتر نخورد، به چه درد ديگري ممکن است بخورد!

باز هم داستان به نحوي به همان روزگار نه‌چندان دوري بازمي‌گردد که تهران قديم در سرازيري مست فرنگي‌ شدن افتاده‌ بود؛ اول آدم‌ها و بعد اشيا ... عهد قجر آخرين دوره اضمحلال تاريخي اين قوم است پيش از سلطه تمام‌عيار شيطان‌پير ... و نمي‌دانم آن آشي که در سفارت انگليس پخته بودند چه معجوني بود که همه را «آشخور» کرد غير از روزه‌دارها را! کفر فرنگي مثل آسفالت سياه داشت همه کرت‌ها و مزارع سرسبز را مي‌پوشاند تا راه اتومبيل را هموار کند و از آن بدتر، آدم‌ها را بگو که هفتاد و دو رنگ شهر فرنگ آن‌ قدر در خط‌وخال کراواتي که گريبانگيرشان شده‌ بود، غرق شده‌ بودند که سر ريسمان را نمي‌ديدند که در دست کيست! دلبستگي به اين دوره چه معنايي مي‌تواند داشته باشد؟»

---

بازار

---

آويني در ادامه به حاتمي مي‌گويد که شما با فرهنگ و فضايي که با فرهنگ و سنت ما سروکار دارد، کليشه‌اي برخورد کردي؛ در حالي‌ که ما در همان حوض خانه نيز وضو گرفتيم و در همان حياط و ايوان نماز خوانديم و آنها را مي‌شناسيم. اين تم شما توريستي است و برخاسته از حقيقت فرهنگ و سنت ايراني نيست.»

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar