ناگفته‌هایی از مختارنامه: قرار بود جمشید هاشم‌پور «مختار» باشد

ايسنا/ پخش چندين و چندباره «مختارنامه» در مناسبت ها، اگرچه در اين سال ها انتقادهايي به جا را متوجه رويکرد تلويزيون نسبت به پخش اين سريال تاريخي کرده است، اما قطعا اين رويکرد از ارزش کار عواملي که هشت سال از عمرشان را معطوف به توليد سريالي تاريخي مذهبي با اين حجم از پروداکشن کرده اند، کم نمي کند.

محمود فلاح، تهيه کننده اي که در کارنامه‌اش سريال‌هايي چون «مختارنامه»، «تفنگ سرپر»، «خوش رکاب»، «قبيله عشق» و فيلم هايي از جمله «رسم عاشق کشي»، «چند کيلو خرما براي مراسم تدفين»، «جايي در دوردست»، «چراغي در مه» و ... به چشم مي خورد، با سپري شدن بيش از يک دهه از نمايش اوليه سريال «مختارنامه»، معذوريت ها را براي بازگو کردن برخي حرف و حديث ها و ناگفته ها از اين سريال کمرنگ کرده است.

---

بازار

---

حالا فلاح از تمام مرارت هايي مي گويد که به جان خريده تا کار به سامان برسد و روي آنتن برود. با اين همه او همچنان مشتاق است که فرصتي دست دهد تا دوباره در کسوت تهيه ‌کننده، در ساخت يک مجموعه نمايشي فاخر نقش و سهمي داشته باشد.
بازپخش سريال «مختارنامه» از شبکه آي فيلم انگيزه اي است تا پاي صحبت‌ هاي محمود فلاح بنشينيم و کم و کيف ساخت اين مجموعه نمايشي که بارها به شکل هاي مختلف از تلويزيون پخش شده است را مرور کنيم.

فلاح در ابتدا با ابراز علاقه به تهيه سريال هاي تاريخي، مي گويد که خيلي دوست داشته است سريالي از زندگي حضرت امام(ره) بسازد و حتي در زمان حيات ايشان، از طريق مرحوم حاج احمدآقا رايزني ‌هايي هم در اين رابطه کرده است که البته امام(ره) زير بار نرفتند و موافقت نکردند.

نقطه آغازين قصه ساخت سريال «مختارنامه»
او در پاسخ به اينکه قصه ساخت سريال «مختارنامه» از کجا آغاز شد؟ يادآور مي شود: در سال ۱۳۸۱ تازه از مجموعه «تفنگ سرپر» فارغ شده بودم که سيمافيلم پيشنهاد ساخت سريال «توابين» را با فيلمنامه ‌اي از محمدابراهيم سلطاني ‌فر و کارگرداني مرحوم سيف‌الله داد ارائه کرد. به مسئولان وقت سيمافيلم پيشنهاد ‌کردم که با توجه به تجربه موفق سريال امام علي(ع)، ساخت توابين را نيز به داوود ميرباقري بسپارند.

فلاح درباره اينکه آيا مديران وقت صدا و سيما هم روي داود ميرباقري به عنوان کارگردان «مختارنامه» نظر مثبت داشتند؟ چنين اظهار مي کند: بله؛ مشکلي نداشتند و از من خواستند که با ميرباقري مذاکره کنم. البته ميرباقري از بابت سکانس‌ هاي پاياني سريال امام علي(ع) که باب ميلش نبود، کدورتي به دل داشت و ابتدا نپذيرفت، اما بعد با اصرار من قبول کرد که توابين را بسازد، به شرطي که فيلمنامه را از ابتدا خودش بنويسد. به اين ترتيب، نگارش فيلمنامه سريال توابين که به «مختارنامه» تغيير نام داد از خرداد سال ۸۱ تحت نظارت حجت ‌الاسلام رسول جعفريان آغاز شد.

او در پاسخ به اينکه آيا باور به برخي کارگردانان براي ساخت سريال هاي تاريخي موجب ناديده گرفتن توانايي ديگر کارگردانان و به نوعي توزيع ناعادلانه فرصت ها نمي شود؟ توضيح مي دهد: با کليت اين حرف موافقم، اما توجه داشته باشيد که من در نزديک به ۱۸ سال پيش، ميرباقري را براي کارگرداني مختارنامه انتخاب کردم و در آن سال ‌ها شاخص‌ ترين سريال مذهبي تاريخي ما، امام علي(ع) بود. البته امروز مي‌ توانيم به چهره ‌هاي جوان هم اعتماد کنيم و چنين فرصت‌ هايي را در اختيارشان قرار دهيم، به شرطي که مشاوراني مثل ميرباقري را در کنار خود داشته باشند.

فلاح سپس درباره «مختارنامه» و زمان دقيق آغاز فيلمبرداري سريال يادآور مي شود: پيش ‌توليد سريال از سال ۸۱ آغاز شد و نزديک دو سال طول کشيد. در اواخر فروردين سال ۸۳، تصويربرداري سريال به شکل آزمايشي و به مدت دو ماه در شهر کاشان کليد ‌خورد. گروه سازنده، اين دو ماه آزمايشي را به نيت آزمون و خطا و براي سنجيدن توانايي‌ هاي عوامل فني و توليد و بررسي کم و کاستي ‌ها در نظر گرفتند. به نظرم، حرکت بسيار درستي بود. به هر حال، کاستي‌ها و نقصان‌ها را ديديم و اصلاحشان کرديم. من و ميرباقري مي‌دانستيم که اين سريال يکي دو ساله جمع نمي‌شود و کار به درازا خواهد کشيد، بنابراين بايد گروه را تقويت مي ‌کرديم. به شکل رسمي، ساخت سريال مختارنامه در اواخر ارديبهشت ۸۳ با حضور آقاي لاريجاني، رئيس وقت سازمان صداوسيما در لوکيشن مسجد کوفه کليد ‌خورد و تصويربرداري آن سال ۸۸ به پايان رسيد.

 

قرار بود «جمشيد هاشم‌پور» مختار ثقفي باشد
تهيه‌کننده مختارنامه در پاسخ به اين پرسش که آيا از همان ابتدا قرار بود فريبرز عرب نيا ايفاگر نقش مختار ثقفي باشد يا به بازيگران ديگري هم فکر مي کرديد؟ گفت: در ابتدا قرار بود جمشيد هاشم‌ پور بازيگر نقش مختار ثقفي باشد اما در جلسه نهايي گفت نگران است که مبادا با توجه به طولاني بودن زمان فيلمبرداري سريال، نتواند از پس کار بربيايد. با منتفي شدن حضور هاشم‌ پور، به سراغ فريبرز عرب‌ نيا رفتيم و با او به توافق ‌رسيديم.
او درباره همکاري با فريبرز عرب نيا توضيح داد: عرب‌ نيا خصوصيات اخلاقي خاصي دارد. با اين حال، ميرباقري هميشه از انتخاب و نحوه بازي عرب ‌نيا راضي بود. عرب‌ نيا کمترين برداشت ‌ها را هنگام فيلمبرداري داشت. هر چند عده ‌اي اعتقاد داشتند که اگر صدايش دوبله مي‌ شد نتيجه کار بهتر مي ‌بود، اما کارش در مجموع رضايت بخش بود.

فلاح در پاسخ به سوال ديگري درباره ارتباط با علنا چه در مرحله نگارش فيلمنامه و پيش توليد و چه پس از آن و در طي فيلمبرداري سريال، توضيح داد: به دليل حواشي‌اي که در زمان پخش سريال امام علي(ع) به وجود آمده بود، قبل از نگارش فيلمنامه مختارنامه، پنج ماه کار تحقيقاتي و مطالعاتي انجام شد و حتي به مرحوم دکتر جعفر شهيدي نيز مراجعه و با ايشان مشورت‌ هايي کرديم. در مرحله بعد، به قم سفر کرديم و ضمن ديدار با علما و مراجعي همچون آيت ‌الله مکارم شيرازي تائيد و موافقت ايشان را براي ساخت سريال گرفتيم.

 
حواشي پخش سکانس هاي حضرت ابوالفضل(ع) در سريال مختارنامه
او درباره يکي از حواشي سريال مختارنامه در زمان پخش که مربوط به سکانس هاي حضرت ابوالفضل(ع) در روز عاشورا بود و البته هيچ گاه هم از تلويزيون به نمايش درنيامد، چنين اظهار کرد: اضافه شدن صحنه هاي کربلا به درخواست آقاي ضرغامي بود. فيلمبرداري مختارنامه به پايان رسيده بود که ايشان به عنوان رئيس سازمان صدا و سيما از ما خواست که با توجه به منتفي شدن ساخت مجموعه «امام حسين(ع)» صحنه ‌هاي مربوط به کربلا و روزهاي تاسوعا و عاشورا را به مختارنامه اضافه کنيم. گروه براي گرفتن اين تصاوير يک بار ديگر به شاهرود رفت و طي مدت چهار ماه، صحنه‌ هاي روز عاشورا که همان سکانس معروف حضرت ابوالفضل(ع) نيز در آن است، فيلمبرداري شد. يک روز هم خود آقاي ضرغامي با تعدادي از نمايندگان وقت مجلس سر صحنه تصويربرداري آمدند و سکانس هاي فيلمبرداري شده کربلا و روز عاشورا را ديدند و علاوه بر تائيد کار، از ديدن صحنه‌ ها متاثر شدند، اما اين سکانس‌ هاي تاثيرگذار هيچ گاه فرصت نمايش در تلويزيون را به دست نياوردند.

تهيه‌کننده «مختارنامه» درباره پخش اين صحنه‌ها در فضاي مجازي خاطرنشان کرد: البته مدتي بعد برخي از اين سکانس هاي حذف شده در فضاي مجازي منتشر شد، آن هم با کيفيت بسيار پايين. مدت زمان صحنه ‌هاي مربوط به حضرت ابوالفضل(ع) حدود ۱۸ دقيقه بود، در حالي که سکانس‌ هاي منتشرشده در فضاي مجازي هفت تا هشت دقيقه بود، آن ‌هم ناقص و بي‌ کيفيت. از آنجا که فيلمبرداري مختارنامه به صورت ۳۵ ميليمتري بود، بايد مراحل زيادي مثل صداگذاري، تدوين و... را پشت سر مي‌ گذاشت تا آماده نمايش شود و احتمال داشت که در مسير اين مراحل، آن سکانس‌ ها به بيرون درز پيدا کرده باشد. ما هم پيگير ماجرا شديم، اما در نهايت مشخص نشد که چگونه و از طريق چه شخص يا اشخاصي به فضاي مجازي رسيده بود.

تهيه کننده سريال «مختارنامه»: هنگام فلمبرداري دو بار سکته کردم!

محمود فلاح همچنين به  اين پرسش به که با وجود همه مشکلاتي که به آنها اشاره کرديد آيا همچنان حاضريد تهيه ديگر آثار نمايشي تاريخي مذهبي را بر عهده بگيريد؟ پاسخ مثبت داد و افزود: اگر تهيه‌ سريال «سلمان فارسي» را هم به من سپرده بودند با کمال ميل مي پذيرفتم.

او اضافه کرد: مختارنامه باعث شد دو بار سکته کنم و يک عمل قلب باز داشته باشم. با اين حال، اگر توان و فرصتش فراهم آيد، همچنان دوست دارم تهيه کننده يک کار فاخر مذهبي تاريخي باشم.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar