مناسب ترین گزینه برای نمایندگی سینمای ایران در اسکار ۲۰۲۱ کدام فیلم است؟

جام جم/ خورشید، شنای پروانه یا دیگران کدام فیلم نماینده ای مناسب برای اسکار 2021 است؟

درحالی که شیوع کرونا و تعویق دوماهه برگزاری مراسم اسکار ۲۰۲۱ که از ۲۸ فوریه (۱۰ اسفند ماه ۹۹) به ۲۵ آوریل ۲۰۲۱ (۵ اردیبهشت ۱۴۰۰) موکول شد، اعلام نماینده کشورهای مختلف برای معرفی فیلم به این رویداد هم دچار جابه جایی شد و کمیته های انتخاب تا اول دسامبر یعنی ۱۱ آذر فرصت دارند نماینده خود را به اسکار معرفی کنند. بااین حال به رسم هرسال که کشورها تا اول اکتبر (۹ مهر) وقت داشتند فیلم به اسکار معرفی کنند، شاهد تکاپوها و تلاش ها و زمزمه هایی در این مورد هستیم و بازار گمانه زنی و پیش بینی از حالا در این زمینه داغ است. ضمن این که غافلگیری سال گذشته که کمیته انتخاب، شبانه (۲۷ مرداد) و در یک تصمیم عجیب مستند «در جست وجوی فریده» را برای ارسال به اسکار ۲۰۲۰ انتخاب و معرفی کرد، هنوز با اهالی سینما و رسانه و مخاطبان سینماست و آنها با این پیش زمینه، انتظار هر اقدام و تصمیمی را در هر زمانی از بنیاد سینمایی فارابی و کمیته انتخاب دارند. هرچند گویا هنوز خانه سینما، اعضایی را به این منظور معرفی نکرده و آن کمیته انتخاب هنوز تشکیل نشده است. با فرض تشکیل این کمیته، چه فیلم هایی از سینمای ایران، امکان بررسی و ظرفیت و بخت معرفی به اسکار ۲۰۲۱ را دارند؟ آن هم در شرایطی که به دلیل شیوع کرونا و تعطیلی طولانی مدت سالن های سینما و بازگشایی مبتنی بر اما و اگر آنها و وضعیت ناخوشایند سینما در ماه های اخیر که فیلم های کمی راهی اکران شده اند و گزینه های بررسی بسیار محدود است و حتی اگر فیلم های اکران آنلاین را هم ملاک قرار دهیم، اوضاع اصلا امیدوارکننده نیست و بیشتر فیلم ها حتی در حد و اندازه سینمای استاندارد ایران هم نیستند، چه رسد به این که بخواهند به عنوان نماینده سینمای کشور راهی یک میدان رقابت جهانی شوند. با این حال در این گزارش گزینه های موجود را بررسی کرده ایم، همچنین نگاهی گذری داریم به فیلم های به نمایش درآمده در سی وهشتمین جشنواره فیلم فجر که هنوز در سالن های سینما یا به صورت آنلاین اکران نشده اند و احتمالا اگر گزینه مناسبی برای بررسی توسط کمیته انتخاب باشند، طبق قوانین و مقررات آکادمی علوم و هنرهای سینما (اسکار)، یک هفته به صورت تجاری، اکران شوند.

 چه فیلمی با اسکار می رقصد؟
خوب بد جلف ۲؛ ارتش سری، جهان با من برقص، آبادان یازده ۶۰ ، زنها فرشته اند ۲، آقای سانسور ، بی حسی موضعی، تا ابد، روزهای نارنجی ، کاکا ، قتل عمد ، عطر داغ  ، یادم تو رو فراموش، پیشی میشی ، چهل وهفت ، قطار آن شب  و بی وزنی، فیلم هایی هستند که در سال ۹۹ یا قبل از آن در اواخر سال ۹۸  - بازه زمانی موردتایید اسکار ۲۰۲۱ فیلم هایی است که از اکتبر ۲۰۱۹ تا دسامبر ۲۰۲۰ اکران شده باشند- در سالن های سینما اکران شدند.
در نگاه اول که بیشتر این آثار حتی قابلیت بررسی توسط کمیته انتخاب را ندارند، چه رسد به این که انتخاب و راهی اسکار ۲۰۲۱ شوند. این البته به معنی بی اعتنایی به امتیازات برخی از این فیلم ها نیست، بلکه با نگاهی به سطح رقابت آثار درجه یک سینمای جهان از کشورهای مختلف، در میان این آثار فیلمی یافت نمی شود که حتی درصورت معرفی، بختی برای رقابت داشته باشد. با این حال ببینیم در میان این فیلم ها، کدام آثار دست کم بخت بررسی توسط کمیته انتخاب را دارند.

جهان با من برقص، فیلمی است که نگاهی لطیف و شاعرانه به مرگ دارد و توجهاتی را هم از سوی برخی تماشاگران و منتقدان سینما به دست آورد. این فیلم به قدری چیزهای خوب دارد که کمیته انتخاب به آن فکر و آن را بررسی کند. هرچند اگرچه این نخستین ساخته سینمایی سروش صحت، بازخوردهای مثبتی در میان فیلم های ایرانی در این چند وقت دریافت کرده، اما چندان نباید به موفقیت آن در مراسمی مثل اسکار خوشبین باشیم. چراکه فیلم از آن شوروحال رقابتی و صحنه های مهیج اسکارپسند به دور است و جهان خاص خود را دنبال می کند که شاید بیشتر موردپسند جشنواره هایی با فیلم هایی نامتعارف تر باشد.

 روزهای نارنجی هم می تواند یکی از گزینه های جدی بررسی توسط کمیته انتخاب باشد؛ فیلمی با محوریت یک زن و بازی هدیه تهرانی و علی مصفا که هم حضور فراوانی در جشنواره های ریز و درشت جهانی داشته و هم جوایزی را از این رویدادهای رقابتی کسب کرده اند؛ این ساخته آرش لاهوتی یکی از معیارهای لازم را برای موفقیت دارد، یعنی حضورهای جهانی و مطرح شدن در فضای جشنواره ای سینمای جهان. با این حال این فیلم هم فضا و قصه ای باب طبع اسکار ندارد و تصور این که آکادمی روی خوشی به این فیلم نشان دهد، دشوار است.
بی حسی موضعی و آبادان یازده ۶۰ هم که نظرات متفاوتی دریافت کرده اند، باوجود احتمال بررسی توسط کمیته انتخاب، فیلم هایی نیستند که بتوان برای موفقیت در اسکار روی آنها حساب باز کرد.
پس تا اینجا و با همین نگاه اجمالی به فیلم های اکران شده در سینما، شنای پروانه با فاصله موقعیت ممتازی دارد و بالاترین ظرفیت را برای بررسی و البته معرفی به آکادمی.

 خط و نشان دوباره مستندها
هرچند سال گذشته و انتخاب مستند در جست وجوی فریده به کارگردانی آزاده موسوی و کوروش عطایی آن هم در حضور فیلم های سینمایی موفق و تحسین شده ای چون متری شیش و نیم و قصر شیرین، باعث تعجب و انتقادهایی شده بود، اما به نظر می رسد اگر امسال یک فیلم مستند به عنوان نماینده سینمای ایران راهی اسکار ۲۰۲۱ شود، واکنش ها مثل سال قبل نباشد؛ چرا که در محدودیت اکران فیلم های سینمایی و نبود فیلم های خوب و شایسته به تعداد کافی، دست کم دو مستند خوب در این چند وقت اکران شده اند؛ جایی برای فرشته ها نیست به کارگردانی سام کلانتری و خط باریک قرمز به کارگردانی فرزاد خوشدست بیشتر از بسیاری از فیلم های اکران شده تاکنون ظرفیت و شایستگی بررسی و حتی معرفی به اسکار ۲۰۲۱ را دارند. حتی مستند صحنه هایی از یک جدایی ساخته وحیدصداقت هم گزینه ای قابل بررسی است؛ فیلمی که ترکیبی از پشت صحنه فیلم جدایی نادر از سیمین و روایت خود اصغر فرهادی و حضور چهره هایی چون مایک لی، ابراهیم گلستان و ژان کلود کریر است.

احتمال درخشش خورشید
یکی از مهم ترین فیلم های سینمای ایران که ظرفیت فراوانی برای معرفی به اسکار و حتی موفقیت در این دوره را دارد، خورشید به کارگردانی مجید مجیدی است که هم در جشنواره سال گذشته فیلم فجر خوش درخشید و جوایز بهترین فیلم و بهترین فیلمنامه و بهترین طراحی صحنه را به دست آورد و هم در جشنواره اخیر، فیلم خورشید حضوری تحسین آمیز داشت و روح الله زمانی بازیگر نوجوان نقش اصلی فیلم، جایزه بهترین بازیگران جدید را به خودش اختصاص داد. به جز این، کارنامه معتبر مجیدی و به ویژه سابقه نامزدی او در اسکار برای فیلم بچه های آسمان، دیگر برگ های برنده خورشید هستند. از این نظر خورشید حتی فیلمی مناسب تر از شنای پروانه برای معرفی به اسکار است. با این حال فیلم مجیدی فاقد یکی از مهم ترین شروط برای رفتن به اسکار است، یعنی اکران. اما احتمالا این مورد، معضلی برای خورشید نیست و قطعا سازندگان خورشید در فرصت باقیمانده، فیلم را روانه اکران خواهندکرد تا این مورد قانونی برطرف شود.
از دیگر فیلم های سینمایی سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر که هنوز اکران نشده اند اما ظرفیت بررسی در کمیته انتخاب فیلم برای اسکار را دارند می توان به آثاری چون درخت گردو، آتابای، روز صفر، من می ترسم و ابر بارانش گرفته اشاره کرد که البته برخی از آنها باوجود امتیازاتی در مقایسه با فیلم های خورشید و شنای پروانه، بخت کمتری برای انتخاب دارند.

لات بازی در اسکار!
این فیلم یکی از گزینه های جدی و قابل اعتنا برای معرفی به اسکار ۲۰۲۱ است؛ یک درام اجتماعی ملتهب با چاشنی حضور لات ها و اراذل و اوباش که در سی وهشتمین جشنواره فیلم فجر درخشید و نظر مثبت تماشاگران و منتقدان را جلب کرد و سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را هم به دست آورد. همچنین کسب جوایز بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، بهترین بازیگر نقش مکمل زن، بهترین تدوین، بهترین صداگذاری و میکس، بهترین صدابرداری و نامزدی در چند رشته دیگر ازجمله بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنامه، شنای پروانه را به محبوب ترین و یکی از بهترین فیلم های جشنواره فیلم فجر تبدیل کرد. این فیلم که همزمان با خوب بد جلف ۲؛ ارتش سری اکران شد، به فروشی به مراتب بالاتر از آن کمدی دست یافت و حتی با وجود زمان اکران کمتر چون فیلم خوب بد جلف ۲ در مقطعی دیگر یعنی بعد از جشنواره فیلم فجر در اواخر بهمن ماه سال قبل اکران شده بود  تماشاگران زیادتری را به سالن های سینما کشاند. اگر با شرایط کرونایی روبه رو نبودیم، شنای پروانه قطعا رکوردهای فروش را در گیشه جابه جا می کرد.  به جز خود فیلم و قصه خوب، موفقیت شنای پروانه متاثر از کارنامه موفق محمد کارت، کارگردان این فیلم در جشنواره ها - البته عمدتا در جشنواره های داخلی- و اعتبار رسول صدرعاملی، تهیه کننده فیلم هم است. ضمن این که شنای پروانه به دلیل اکران تجاری به مدت ۱۲ هفته - یک هفته اکران تجاری هم برای راهیابی به اسکار کفایت می کند- واجد یکی از مهم ترین متر و معیارهای ارسال به اسکار ۲۰۲۱ است. یعنی این فیلم در دو بعد کیفی و مقرراتی، ظرفیت معرفی به اسکار را دارد و این که رقبای چندان مهمی هم در این زمینه ندارد و هیچ کدام از فیلم های اکران شده در سینما و اکران آنلاین تا اینجا، توان رقابت با شنای پروانه را ندارند.

ارتباط آنلاین با اسکار
یکی از انتقادات به اکران آنلاین، فقدان فیلم های باکیفیت و جذاب است که کماکان به قوت خود باقی است و تاکنون به جز تعداد کمی از فیلم ها، عمده آثار به نمایش درآمده از این طریق چندان رضایت مخاطبان را به همراه نداشته اند. ظاهرا بیشتر صاحبان آثار سینمایی تمایل به این کار ندارند و ترجیح می دهند فیلم هایشان با بهبود شرایط کرونایی در سالن های سینما اکران شود، به ویژه آن فیلم هایی که ظرفیت خوبی برای فروش در گیشه دارند. با این حال در میان فیلم های اکران آنلاین از ابتدای سال تاکنون، آثار انگشت شماری یافت می شوند که کمیته انتخاب می تواند آنها را بررسی کند. خروج به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا به عنوان اولین فیلم اکران آنلاین یکی از این گزینه هاست، هرچند فیلم با آثار درخشان سازنده اش فاصله دارد و گزینه مناسبی برای معرفی به اسکار به نظر نمی رسد. کشتارگاه به کارگردانی عباس امینی هم اگرچه نظر مثبت برخی تماشاگران را جلب کرده، شاید تنها بتوان به عنوان یکی از گزینه های بررسی به آن نگاه کرد و نه نماینده سینمای ایران برای یک رقابت جدی جهانی در عرصه سینما. دوئت به کارگردانی نویددانش، مهمانخانه ماه نو به کارگردانی تاکفومی تسوتسویی و  طلا به کارگردانی پرویز شهبازی از معدود فیلم های دیگر اکران آنلاین هستند که تنها می توان به بررسی آنها دلخوش بود، وگرنه احتمال معرفی آنها به اسکار بسیار ناچیز است.

نویسنده: علی رستگار

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar