مناسب ترین گزینه برای نمایندگی سینمای ایران در اسکار ۲۰۲۱ کدام فیلم است؟

جام جم/ خورشيد، شناي پروانه يا ديگران کدام فيلم نماينده اي مناسب براي اسکار 2021 است؟

درحالي که شيوع کرونا و تعويق دوماهه برگزاري مراسم اسکار ۲۰۲۱ که از ۲۸ فوريه (۱۰ اسفند ماه ۹۹) به ۲۵ آوريل ۲۰۲۱ (۵ ارديبهشت ۱۴۰۰) موکول شد، اعلام نماينده کشورهاي مختلف براي معرفي فيلم به اين رويداد هم دچار جابه جايي شد و کميته هاي انتخاب تا اول دسامبر يعني ۱۱ آذر فرصت دارند نماينده خود را به اسکار معرفي کنند. بااين حال به رسم هرسال که کشورها تا اول اکتبر (۹ مهر) وقت داشتند فيلم به اسکار معرفي کنند، شاهد تکاپوها و تلاش ها و زمزمه هايي در اين مورد هستيم و بازار گمانه زني و پيش بيني از حالا در اين زمينه داغ است. ضمن اين که غافلگيري سال گذشته که کميته انتخاب، شبانه (۲۷ مرداد) و در يک تصميم عجيب مستند «در جست وجوي فريده» را براي ارسال به اسکار ۲۰۲۰ انتخاب و معرفي کرد، هنوز با اهالي سينما و رسانه و مخاطبان سينماست و آنها با اين پيش زمينه، انتظار هر اقدام و تصميمي را در هر زماني از بنياد سينمايي فارابي و کميته انتخاب دارند. هرچند گويا هنوز خانه سينما، اعضايي را به اين منظور معرفي نکرده و آن کميته انتخاب هنوز تشکيل نشده است. با فرض تشکيل اين کميته، چه فيلم هايي از سينماي ايران، امکان بررسي و ظرفيت و بخت معرفي به اسکار ۲۰۲۱ را دارند؟ آن هم در شرايطي که به دليل شيوع کرونا و تعطيلي طولاني مدت سالن هاي سينما و بازگشايي مبتني بر اما و اگر آنها و وضعيت ناخوشايند سينما در ماه هاي اخير که فيلم هاي کمي راهي اکران شده اند و گزينه هاي بررسي بسيار محدود است و حتي اگر فيلم هاي اکران آنلاين را هم ملاک قرار دهيم، اوضاع اصلا اميدوارکننده نيست و بيشتر فيلم ها حتي در حد و اندازه سينماي استاندارد ايران هم نيستند، چه رسد به اين که بخواهند به عنوان نماينده سينماي کشور راهي يک ميدان رقابت جهاني شوند. با اين حال در اين گزارش گزينه هاي موجود را بررسي کرده ايم، همچنين نگاهي گذري داريم به فيلم هاي به نمايش درآمده در سي وهشتمين جشنواره فيلم فجر که هنوز در سالن هاي سينما يا به صورت آنلاين اکران نشده اند و احتمالا اگر گزينه مناسبي براي بررسي توسط کميته انتخاب باشند، طبق قوانين و مقررات آکادمي علوم و هنرهاي سينما (اسکار)، يک هفته به صورت تجاري، اکران شوند.

 چه فيلمي با اسکار مي رقصد؟
خوب بد جلف ۲؛ ارتش سري، جهان با من برقص، آبادان يازده ۶۰ ، زنها فرشته اند ۲، آقاي سانسور ، بي حسي موضعي، تا ابد، روزهاي نارنجي ، کاکا ، قتل عمد ، عطر داغ  ، يادم تو رو فراموش، پيشي ميشي ، چهل وهفت ، قطار آن شب  و بي وزني، فيلم هايي هستند که در سال ۹۹ يا قبل از آن در اواخر سال ۹۸  - بازه زماني موردتاييد اسکار ۲۰۲۱ فيلم هايي است که از اکتبر ۲۰۱۹ تا دسامبر ۲۰۲۰ اکران شده باشند- در سالن هاي سينما اکران شدند.
در نگاه اول که بيشتر اين آثار حتي قابليت بررسي توسط کميته انتخاب را ندارند، چه رسد به اين که انتخاب و راهي اسکار ۲۰۲۱ شوند. اين البته به معني بي اعتنايي به امتيازات برخي از اين فيلم ها نيست، بلکه با نگاهي به سطح رقابت آثار درجه يک سينماي جهان از کشورهاي مختلف، در ميان اين آثار فيلمي يافت نمي شود که حتي درصورت معرفي، بختي براي رقابت داشته باشد. با اين حال ببينيم در ميان اين فيلم ها، کدام آثار دست کم بخت بررسي توسط کميته انتخاب را دارند.

جهان با من برقص، فيلمي است که نگاهي لطيف و شاعرانه به مرگ دارد و توجهاتي را هم از سوي برخي تماشاگران و منتقدان سينما به دست آورد. اين فيلم به قدري چيزهاي خوب دارد که کميته انتخاب به آن فکر و آن را بررسي کند. هرچند اگرچه اين نخستين ساخته سينمايي سروش صحت، بازخوردهاي مثبتي در ميان فيلم هاي ايراني در اين چند وقت دريافت کرده، اما چندان نبايد به موفقيت آن در مراسمي مثل اسکار خوشبين باشيم. چراکه فيلم از آن شوروحال رقابتي و صحنه هاي مهيج اسکارپسند به دور است و جهان خاص خود را دنبال مي کند که شايد بيشتر موردپسند جشنواره هايي با فيلم هايي نامتعارف تر باشد.

 روزهاي نارنجي هم مي تواند يکي از گزينه هاي جدي بررسي توسط کميته انتخاب باشد؛ فيلمي با محوريت يک زن و بازي هديه تهراني و علي مصفا که هم حضور فراواني در جشنواره هاي ريز و درشت جهاني داشته و هم جوايزي را از اين رويدادهاي رقابتي کسب کرده اند؛ اين ساخته آرش لاهوتي يکي از معيارهاي لازم را براي موفقيت دارد، يعني حضورهاي جهاني و مطرح شدن در فضاي جشنواره اي سينماي جهان. با اين حال اين فيلم هم فضا و قصه اي باب طبع اسکار ندارد و تصور اين که آکادمي روي خوشي به اين فيلم نشان دهد، دشوار است.
بي حسي موضعي و آبادان يازده ۶۰ هم که نظرات متفاوتي دريافت کرده اند، باوجود احتمال بررسي توسط کميته انتخاب، فيلم هايي نيستند که بتوان براي موفقيت در اسکار روي آنها حساب باز کرد.
پس تا اينجا و با همين نگاه اجمالي به فيلم هاي اکران شده در سينما، شناي پروانه با فاصله موقعيت ممتازي دارد و بالاترين ظرفيت را براي بررسي و البته معرفي به آکادمي.

 خط و نشان دوباره مستندها
هرچند سال گذشته و انتخاب مستند در جست وجوي فريده به کارگرداني آزاده موسوي و کوروش عطايي آن هم در حضور فيلم هاي سينمايي موفق و تحسين شده اي چون متري شيش و نيم و قصر شيرين، باعث تعجب و انتقادهايي شده بود، اما به نظر مي رسد اگر امسال يک فيلم مستند به عنوان نماينده سينماي ايران راهي اسکار ۲۰۲۱ شود، واکنش ها مثل سال قبل نباشد؛ چرا که در محدوديت اکران فيلم هاي سينمايي و نبود فيلم هاي خوب و شايسته به تعداد کافي، دست کم دو مستند خوب در اين چند وقت اکران شده اند؛ جايي براي فرشته ها نيست به کارگرداني سام کلانتري و خط باريک قرمز به کارگرداني فرزاد خوشدست بيشتر از بسياري از فيلم هاي اکران شده تاکنون ظرفيت و شايستگي بررسي و حتي معرفي به اسکار ۲۰۲۱ را دارند. حتي مستند صحنه هايي از يک جدايي ساخته وحيدصداقت هم گزينه اي قابل بررسي است؛ فيلمي که ترکيبي از پشت صحنه فيلم جدايي نادر از سيمين و روايت خود اصغر فرهادي و حضور چهره هايي چون مايک لي، ابراهيم گلستان و ژان کلود کرير است.

احتمال درخشش خورشيد
يکي از مهم ترين فيلم هاي سينماي ايران که ظرفيت فراواني براي معرفي به اسکار و حتي موفقيت در اين دوره را دارد، خورشيد به کارگرداني مجيد مجيدي است که هم در جشنواره سال گذشته فيلم فجر خوش درخشيد و جوايز بهترين فيلم و بهترين فيلمنامه و بهترين طراحي صحنه را به دست آورد و هم در جشنواره اخير، فيلم خورشيد حضوري تحسين آميز داشت و روح الله زماني بازيگر نوجوان نقش اصلي فيلم، جايزه بهترين بازيگران جديد را به خودش اختصاص داد. به جز اين، کارنامه معتبر مجيدي و به ويژه سابقه نامزدي او در اسکار براي فيلم بچه هاي آسمان، ديگر برگ هاي برنده خورشيد هستند. از اين نظر خورشيد حتي فيلمي مناسب تر از شناي پروانه براي معرفي به اسکار است. با اين حال فيلم مجيدي فاقد يکي از مهم ترين شروط براي رفتن به اسکار است، يعني اکران. اما احتمالا اين مورد، معضلي براي خورشيد نيست و قطعا سازندگان خورشيد در فرصت باقيمانده، فيلم را روانه اکران خواهندکرد تا اين مورد قانوني برطرف شود.
از ديگر فيلم هاي سينمايي سي و هشتمين جشنواره فيلم فجر که هنوز اکران نشده اند اما ظرفيت بررسي در کميته انتخاب فيلم براي اسکار را دارند مي توان به آثاري چون درخت گردو، آتاباي، روز صفر، من مي ترسم و ابر بارانش گرفته اشاره کرد که البته برخي از آنها باوجود امتيازاتي در مقايسه با فيلم هاي خورشيد و شناي پروانه، بخت کمتري براي انتخاب دارند.

لات بازي در اسکار!
اين فيلم يکي از گزينه هاي جدي و قابل اعتنا براي معرفي به اسکار ۲۰۲۱ است؛ يک درام اجتماعي ملتهب با چاشني حضور لات ها و اراذل و اوباش که در سي وهشتمين جشنواره فيلم فجر درخشيد و نظر مثبت تماشاگران و منتقدان را جلب کرد و سيمرغ بلورين بهترين فيلم از نگاه تماشاگران را هم به دست آورد. همچنين کسب جوايز بهترين بازيگر نقش مکمل مرد، بهترين بازيگر نقش مکمل زن، بهترين تدوين، بهترين صداگذاري و ميکس، بهترين صدابرداري و نامزدي در چند رشته ديگر ازجمله بهترين فيلم، بهترين کارگرداني و بهترين فيلمنامه، شناي پروانه را به محبوب ترين و يکي از بهترين فيلم هاي جشنواره فيلم فجر تبديل کرد. اين فيلم که همزمان با خوب بد جلف ۲؛ ارتش سري اکران شد، به فروشي به مراتب بالاتر از آن کمدي دست يافت و حتي با وجود زمان اکران کمتر چون فيلم خوب بد جلف ۲ در مقطعي ديگر يعني بعد از جشنواره فيلم فجر در اواخر بهمن ماه سال قبل اکران شده بود  تماشاگران زيادتري را به سالن هاي سينما کشاند. اگر با شرايط کرونايي روبه رو نبوديم، شناي پروانه قطعا رکوردهاي فروش را در گيشه جابه جا مي کرد.  به جز خود فيلم و قصه خوب، موفقيت شناي پروانه متاثر از کارنامه موفق محمد کارت، کارگردان اين فيلم در جشنواره ها - البته عمدتا در جشنواره هاي داخلي- و اعتبار رسول صدرعاملي، تهيه کننده فيلم هم است. ضمن اين که شناي پروانه به دليل اکران تجاري به مدت ۱۲ هفته - يک هفته اکران تجاري هم براي راهيابي به اسکار کفايت مي کند- واجد يکي از مهم ترين متر و معيارهاي ارسال به اسکار ۲۰۲۱ است. يعني اين فيلم در دو بعد کيفي و مقرراتي، ظرفيت معرفي به اسکار را دارد و اين که رقباي چندان مهمي هم در اين زمينه ندارد و هيچ کدام از فيلم هاي اکران شده در سينما و اکران آنلاين تا اينجا، توان رقابت با شناي پروانه را ندارند.

ارتباط آنلاين با اسکار
يکي از انتقادات به اکران آنلاين، فقدان فيلم هاي باکيفيت و جذاب است که کماکان به قوت خود باقي است و تاکنون به جز تعداد کمي از فيلم ها، عمده آثار به نمايش درآمده از اين طريق چندان رضايت مخاطبان را به همراه نداشته اند. ظاهرا بيشتر صاحبان آثار سينمايي تمايل به اين کار ندارند و ترجيح مي دهند فيلم هايشان با بهبود شرايط کرونايي در سالن هاي سينما اکران شود، به ويژه آن فيلم هايي که ظرفيت خوبي براي فروش در گيشه دارند. با اين حال در ميان فيلم هاي اکران آنلاين از ابتداي سال تاکنون، آثار انگشت شماري يافت مي شوند که کميته انتخاب مي تواند آنها را بررسي کند. خروج به کارگرداني ابراهيم حاتمي کيا به عنوان اولين فيلم اکران آنلاين يکي از اين گزينه هاست، هرچند فيلم با آثار درخشان سازنده اش فاصله دارد و گزينه مناسبي براي معرفي به اسکار به نظر نمي رسد. کشتارگاه به کارگرداني عباس اميني هم اگرچه نظر مثبت برخي تماشاگران را جلب کرده، شايد تنها بتوان به عنوان يکي از گزينه هاي بررسي به آن نگاه کرد و نه نماينده سينماي ايران براي يک رقابت جدي جهاني در عرصه سينما. دوئت به کارگرداني نويددانش، مهمانخانه ماه نو به کارگرداني تاکفومي تسوتسويي و  طلا به کارگرداني پرويز شهبازي از معدود فيلم هاي ديگر اکران آنلاين هستند که تنها مي توان به بررسي آنها دلخوش بود، وگرنه احتمال معرفي آنها به اسکار بسيار ناچيز است.

نويسنده: علي رستگار

---

بازار

---

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar