پیگیری اجرای «زبان فارسی» در صداوسیما؛ از OK گفتن آقای مجری تا تبلیغ نشان‌های خارجی

وقتي مدرسه تلويزيوني راه افتاد

شيوع ويروس کرونا اجازه نداد دانش‌آموزان به مدرسه بروند و طعم دلنشين و دلچسب علم و دانش را از پشت ميزها لمس کنند؛ اما تحصيل‌شان هم نمي‌توانست ناتمام باقي بماند، از اين رو به يادِ زمان جنگ و جبهه، تلويزيون بار آموزش را به دوش کشيد و به مدرسه تلويزيوني تبديل شد. 10 اسفندماه رسماً با محوريت شبکه آموزش وارد اين مسير شد و امروز همه شبکه‌ها پاي کارند و از صبح تا ساعاتي در عصر، با جديت دروس ابتدايي و متوسطه را دانش‌آموزان بنابر برنامه‌ اعلام شده از روز قبل، آموزش داده مي‌شود. 

سابقه آموزش تلويزيوني از زمان جبهه و جنگ

سابقه آموزش تلويزيوني به زمان جبهه و جنگ برمي‌گردد. به تعبير مسعود احمدي‌افزادي مدير شبکه آموزش، آموزش تلويزيوني چيز جديدي در دنيا نيست اما در کشور ما به جز زمان دفاع‌مقدس اولين بار است اين طرح تجربه مي‌شود. در فاز اول 10 بخش درسي در طول هفته 70 درس ارائه مي‌شود؛ ما آمادگي داريم اين بخش‌ها را اضافه کنيم. ساعت‌هاي درس هر کلاسي نهايتاً 28 دقيقه بيشتر نيست. 5 دقيقه زنگ تفريح داريم و پويانمايي و غيره پخش مي‌کنيم تا زنگ درسي بعدي آغاز بشود.

مدرسه تلويزيوني در تلوبيون

مدير شبکه آموزش به عنوان رئيس مدرسه تلويزيوني ايران اعتقاد دارد ما مي‌خواهيم به بچه‌ها جريان رسمي کشور را بگوييم و اين نکته که آموزش تعطيل نيست. اتفاق خوب اين است که ما پخش زنده داريم و در فضاي شبکه‌هاي اجتماعي دو سه امکان در نظر گرفتيم. اولين امکان تلوبيون است و بلافاصله با باز کردن آن مي‌توانند "مدرسه تلويزيوني" را پيدا کنند. اتفاق خوب ديگر اين است که نرم‌افزاري به نام 7 راه‌اندازي مي‌کنيم که در آن تمام کلاس‌ها را خواهيم داشت و سؤالات دانش‌آموز را برخط و زنده پاسخ مي‌دهيم. در حال هماهنگي با دبيران خبره‌ايم تا معلمان درجا پاسخ بدهند؛ اين اتفاق تعاملي جدي است. 

انتقاد به ضعيف بودن معلمان و پاسخ رئيس مدرسه تلويزيوني

احمدي‌افزادي درباره ضعيف بودن برخي از معلمان مدرسه تلويزيوني توضيح داد:"البته که در حوزه محتوا بايد از معاونت‌هاي متوسطه و ابتدايي آموزش و پرورش پيگيري کرد اما از جانب خودم مي‌گويم، نظام آموزشي گسترده‌اي در کشور داريم با هزاران معلم و دبير و ارکان تعليم و تربيت؛ اين نظام آموزشي بايد مبتني بر عدالت آموزشي باشد. زيرا حلقه وصل جنوبي‌ترين نقطه آموزشي با شمالي‌ترين نقطه آموزشي باشد. در واقع معلمان و دبيراني که به کلاس‌ها مي‌آين از ميان صدها دبير انتخاب شده‌اند از شهر تهران که به عنوان شعر معيار آموزش کشور مطرح است. 

 لازم است معلمان مدرسه تلويزيوني، تدريس‌شان به گونه‌اي باشد که هم به لحاظ کيفي و هم کميّ براي دانش‌آموزان قابل فهم باشد و به بهترين شکل عرضه شود؛ يعني در واقع حد وسط را در ارائه آموزش رعايت کنند."

در مدرسه تلويزيوني، کنار شبکه آموزش به عنوان محور اصلي، شبکه‌هايي همچون چهار و قرآن و معارف و راديو جوان و راديو فرهنگ به عنوان شبکه‌هاي معين فعاليت دارند. البته مسائل مربوط به تربيت‌بدني و ورزش دانش‌آموزي هم پيش از اين در شبکه دو دنبال مي‌شد. 

مدير شبکه آموزش و بازگشت پربيننده‌ها

مسعود احمدي‌افزادي  مدير شبکه آموزش از بازگشت راديو هفت و "قندپهلو" خبر داد و تصريح کرد: اميدواريم ان‌شاءالله از شب يلدا سري جديد برنامه "راديو هفت" را روانه آنتن خواهيم کرد که اين برنامه را منصور ضابطيان اجرا مي‌کند. اين برنامه از پرمخاطب‌هاي شبکه آموزش بوده و مدت‌ها روي طراحي آن کار شده است. شب يلدا آغازي براي دور جديد اين برنامه و همچنين برنامه پربيننده "قند پهلو" به تهيه‌کنندگي امير قميشي و اجراي شهرام شکيبا، ناصر فيض و رضا رفيع از طولاني‌ترين شبِ سال کار را آغاز خواهد کرد. 

بازگشت دوباره مشاعره

وي با اشاره به شروع "مشاعره" و مسابقه بزرگ "77 ساعت"، تأکيد کرد: "مشاعره" نام برنامه جديدي که در حال توليد است و اسماعيل آذر اجرا مي‌کند و از از ابتداي زمستان روي آنتن خواهد رفت. مسابقه‌اي به نام "77 ساعت" مراحل پاياني توليدش را مي‌گذراند و در تلاشند از آغاز زمستان پخش خودشان را آغاز کنند. اين مسابقه تلويزيوني گسترده‌تر از "سرزمين دانايي" به دنبال مهارت‌آموزي ويژه است. 

مدير شبکه آموزش درباره روند استقبال مخاطبين از اين شبکه تلويزيوني، گفت: شبکه آموزش از ابتداي زمستان 1397 فرآيند تغيير ساختاري و تغيير رويکرد برنامه‌سازي را در دستور کارش قرار داد و اسفندماه 1397 مخاطب‌مان نزديک به 4.5 برسد. تأکيد رئيس سازمان صداوسيما در کنار رويکرد آموزشي و آموزش‌هاي عمومي و رسمي، راهبردي تحت عنوان مهارت‌آموزي را براي شبکه آموزش مصوب کردند. بنابراين با اين رويکرد راهبردي رئيس سازمان صداوسيما، همچنين با تجويز رويکردهاي جديد در قالب‌هاي برنامه‌سازي، شبکه آرام‌آرام به مخاطب جديد و متنوع بيشتري دست پيدا کرد. 

رشد استقبال مخاطبان شبکه آموزش

وي افزود: چنانچه مي‌بينيم در طول يک سال و نيم از 5 درصد مخاطب در پايان سال 1398، 15 درصد مخاطب بزرگسال و همچنين در واقع به همراه مخاطب کودک و نوجوان، مجموعاً شبکه امروز به 24.2 در کشور رسيده است. اين اتفاق و موفقيت بزرگي به حساب مي‌آيد که به نوعي نشان مي‌دهد مخاطب شبکه در حوزه بزرگسال افزايش پيدا کرده و به مراتب مخاطب کودک و نوجوان شبکه زياد شده است. 

احمدي‌افزادي با اشاره به جديدترين نظرسنجي سازمان تحقيقات صداوسيما، خاطرنشان کرد: در حوزه کودک و نوجوان و ابتدايي و متوسطه اول و دوم به مخاطب بيش از 80 درصد رسيديم. اين مخاطب در مدرسه تلويزيوني دارد آموزش‌هاي رسمي را دنبال مي‌کند. به طورکلي بنابر جديدترين نظرسنجي سازمان تحقيقات صداوسيما، شبکه آموزش با 24.2 درصد مخاطب رشد چشمگيري داشته است. 

سهم مدرسه تلويزيوني چقدر است؟

وي در پاسخ به اينکه چقدر مدرسه تلويزيوني باعثِ رشد استقبال مخاطبين شده است، تصريح کرد: طبيعتاً افزايش اين ميزان از 15 درصد تا حدود 25 درصد مدرسه تلويزيوني بوده است. يعني 15 درصد مخاطب بزرگسال و 10 درصد آن مخاطب کودک و نوجواني‌اند که بيننده آموزش‌هاي درسي شبکه آموزش‌اند. 

مدير شبکه آموزش در خصوص شروع فعاليت آموزشي برخي از پلتفرم‌هاي VOD، گفت: نظام آموزش و پرورش کشور ما نظام حاکميتي است يعني اين نظام آموزش در ابعاد بسيار عظيم خودش از عمق سيستان و بلوچستان تا آذربايجان شرقي و تا مرز ارس و اترک و رود سرباز و خليج فارس و مشهد و همه کلان‌شهرها  پيکره واحد راهبردي در کشورند. زمانيکه اين پيکره راهبردي به دليل پاندمي کرونا به لحاظ فيزيکي از کار مي‌ايستد بايد در چارچوب نظام راهبردي منسجمي اين راه را دنبال کنند. رسانه ملّي در بُعد آموزش‌هاي رسمي تنها دستگاه بي‌رقيب و بي‌بديلي است که بدون هيچ‌گونه چشم‌داشتي به کمک آموزش و پرورش آمد. 

وي خاطرنشان کرد: نکته مهم در اين آموزش‌هاي رسمي، رايگان بودن اين آموزش‌ها است. ما بايد به خانواده‌ها آموزش رايگان ارائه دهيم، الان رسانه ملّي معلمي را ارائه مي‌دهد در تهران، مناطق مرزي و استان‌هاي محروم که دو زبانه‌اند، همان آموزش‌هايي که پايتخت‌نشينان بهره مي‌برند در همان مناطق محروم هم بيننده شاهدش است. اين فرهنگ آموزش يکنواخت، مستمر و پايدار ويژگي‌هاي آموزش رسانه ملّي است. طبيعتاً ديگراني که در ابزارِ خانگي قصد فعاليت در عرصه آموزشي مخاطبان را دارند بايد به اين عدالت آموزشي توجه جدّي داشته باشند. اعتمادِ مخاطب هم در اين دريافت آموزش‌ها حائز اهميت است که خوشبختانه رضايتمندي مخاطب، اعتماد حداکثري را نشان مي‌دهد.

وي تصريح کرد: رسانه ملّي با پوشش 97.3 درصد جمعيتي کشور و رايگان بودن آموزش در شبکه‌هاي مختلف خود، همه شرايط مناسب براي ادامه آموزش در خانه را فراهم کرده است. آموزشي که از طريق شبکه آموزش، شبکه قرآن و شبکه چهار و بعضي از دروس هم در شبکه اميد، با کيفيت و کميّت مناسب دنبال مي‌شود. هرکس هم نتواند اين محتواي آموزشي را در زمان مقرر و به صورت زنده دريافت کند مي‌تواند در آرشيو همان شبکه و از نرم‌افزار تلوبيون که تا يک سال ذخيره مي‌شود، بهره‌مند شود. 

توجه مجلس و دولت در فصل بودجه به مدرسه تلويزيوني

رئيس مدرسه تلويزيوني با اشاره به توجه مجلس و دولت در فصل بودجه به اين گام‌هاي رسانه ملّي، تأکيد کرد:  به نظر مي‌رسد با اين ابتکار بزرگ رئيس رسانه ملي در راه‌اندازي مدرسه تلويزيوني وارد عصر جديد رسانه آموزشي و آموزش رسانه پايه شديم. مجلس و دولت بايد براي سال 1400 به بعد براي اين نوعِ جديد از نظام آموزشي مبتني بر رسانه، سرفصل‌ها و بودجه‌هاي جدّي را ببينند تا ان‌شاءالله نظام قوي داشته باشيم.

چرا تلويزيون با زبان خارجي تبليغ مي‌کند؟

احمدي‌افزادي همچنين متولي اجراي زبان فارسي در شبکه‌هاي سيما است در پاسخ به اين سؤال که با پيگيري‌هاي شده چرا کماکان در پيام‌هاي بازرگاني تلويزيون شاهدِ تبليغات نشان‌هاي خارجي و ادبيات لاتين هستيم، گفت: متولي آگهي‌هاي بازرگاني در حوزه معاونت اداري مالي و سازمان بازرگاني رسانه ملّي است ما حوزه زبان فارسي را در شبکه‌هاي سيما دنبال مي‌کنيم. اما با اين اوصاف، در حوزه بازرگاني حرکت‌هاي بسيار خوبي در اين زمينه شده و حوزه بازرگاني منوط به حوزه‌هاي ديگري است. يعني شرکت‌هاي توليدي، خدماتي و شرکت‌هايي که در زمينه‌هاي اقتصادي کار مي‌کنند و تقاضاي آگهي بازرگاني دارند. اسمي را ثبت مي‌کنند و در بسياري از موارد، متأسفانه اين اسم‌ها در زماني‌ که ثبت مي‌شود و رعايت نمي‌شود. 

وي خاطرنشان کرد: اين صاحبان کالا و خدمات، به صداوسيما مراجعه مي‌کنند با اسامي مي‌آيند که پيش از اين در وزارت ارشاد ثبت شده است. آن‌ها بايد مراقب باشند اسامي خارجي را به عنوان نشانِ تجاري ثبت نکنند. صداوسيما دو راه دارد، آن آگهي را تبليغ نکند يا از کنارش بگذرد. امروز در حوزه زبان فارسي، سازمان بازرگاني نماينده تام‌الاختيار تعيين کرده براي بحث زبان فارسي و بسياري از شرکت‌هايي که نام غيرفارسي دارند. به دليل نام‌هاي غيرفارسي اجازه تبليغات نداده و به بسياري از شرکت‌ها مهلت تعيين کرده نام‌شان را به سمت فارسي تغيير دهند و کار دشواري است اين شرکت‌ها نشان و برند خودشان را تغيير دهند. بايد مراجعي که مجوز نام اين نشان‌هاي تجاري را صادر مي‌کنند مراقبت کنند. 

برنامه‌هايي براي گسترش زبان فارسي

مدير شبکه آموزش با اشاره به ساخت چند برنامه تلويزيوني ويژه زبان فارسي، گفت: سه برنامه در حوزه زبان فارسي که جزو راهبردهاي اصلي شبکه آموزش است، در دستور کار قرار گرفت. راديو هفت و "قند پهلو" و سري جديد "مشاعره" در اين راستا قارر دارند و البته برنامه جديد "پارسي‌بان" که برنامه گزارش‌محوري است به مناطق مختلف سر مي‌زند، مناطقي که زبان فارسي در اصناف، مغازه‌ها، هتل‌ها و يا اماکن مختلف مورد غفلت قرار گرفته، تذکر مي‌دهد و علت نامگذاري‌هاي فارسي را جويا مي‌شود. اين برنامه ان‌شاءالله به زودي از زمستان کار خودش را آغاز مي‌کند. 

چرا هنوز آقاي مجري از واژه "OK" استفاده مي‌کند؟

علاوه بر عدم توجه برخي از برنامه‌ها و حتي ديالوگ‌هاي سريال‌ها به توجه "زبان فارسي"، ميهمان برنامه و مجري برنامه تلويزيوني در صحبت‌هاي خودش از واژه "OK" استفاده مي‌کند. احمدي‌افزادي در پاسخ به اين سؤال چه تمهيداتي براي توجه به زبان فارسي در اجراي مجريان، برنامه‌سازي و فيلمنامه‌هاي سريال‌هاي تلويزيوني، تصريح کرد: نظارت دقيق و جدّي را در دستور کار داريم تا با توجه به حجم زياد برنامه‌ها، کمتر دچار اين مشکل استفاده از زباني غير از زبان فارسي باشيم. مي‌توانيم به جرأت بگوييم اين مشکلات کمتر شده، خود معاونت سيما تأکيد جدّي به بحث زبان فارسي و مسئله خيلي جدّي شده و آقاي شاه‌آبادي به شوراي مجريان سيما تأکيد کرده‌اند مقوله زبان فارسي درصدر توجه شوراي مجريان باشد. 

او در پايان افزود: به مديران شبکه‌ها توصيه جدّي به زبان فارسي کرده‌اند که بايد رعايت شود و مديران شبکه‌ها اهتمام جدّي دارند. واقعاً کم مي‌بينيد از زبان مجري نکته‌اي مطرح شود که خلاف رويه توجه به زبان و ادبيات فارسي است؛ اگر هم اين اتفاق بيفتد بلافاصله عذرخواهي مي‌کند و کلمه صحيحِ فارسي را مطرح مي‌کند. به جايي رسيده‌ايم ميهمانان تلويزيوني هم از واژه خارجي استفاده کنند با توصيه مجريان، آن‌ها هم از واژه فارسي استفاده مي‌کنند. اين رويه به مراقبت هميشگي تبديل شده و مقطعي نيست. دائماً آنقدر مراقبت مي‌کنيم تا کاملاً زبان فارسي در برنامه‌ها و سريال‌هاي تلويزيوني رعايت شود.