غیبت ادامه دار 2 کارگردان زن در جشنواره فیلم فجر!
سينماديلي/ در حاشيه غيبت ادامهدار رخشان بنياعتماد و تهمينه ميلاني در جشنواره فجر:
با اينکه اندکي عجيب به نظر ميرسد اما نزديک به ده سال است که فيلمي از رخشان بني اعتماد و تهمينه ميلاني در جشنواره فيلم فجر به نمايش در نيامده است.
«قصهها»(1390) آخرين فيلم سينماييِ بني اعتماد بر خلافِ «خون بازي»(1385) حضوري کمفروغ در جشنوارهي سي و دوم داشت و هنگام اکران با بيمهريهاي بيشتري رو به رو شد. ميلاني نيز پس از موفقيتهاي نسبي که با «سوپر استار»(1387) کسب کرده بود به سراغ «يکي از ما دو نفر»(1389) رفت و از آن زمان ديگر فيلمي در جشنواره فجر نداشت. تا ميلاني نيز همچون بني اعتماد اين سالها را بدون حضور در جشنواره فيلم فجر سپري کند.
فيلمهاي رخشان بني اعتماد و تهمينه ميلاني شايد با سليقهي عدهايي نداشته باشند و عدم حضور آنها در جشنوارهي فجر موجب خوشحالي آنها هم بشود؛ اما نبايد از ياد بُرد که اين فيلمها بازتاب دهندهي بخشي از مسائل اجتماعي بودند که در سينماي ايران کمتر مورد پرداخت قرار ميگرفت و ديگر خبري از اين فيلمها نيست.
فيلمهاي بني اعتماد زنان حاشيهاي را به متن ميآورند و با پرداختي استادانه تصويري واقعي از روحيات و زندگي مشقتبار آنها به بيننده ارائه ميدهند. از سوي ديگر فيلمهاي ميلاني به خشونتي پنهان ميپردازند که در اشکال مختلف در مورد زنان اعمال ميشود. در دهههاي هفتاد و هشتاد و در نبود شبکههاي اجتماعي مجازي مؤثر، اين مطبوعات و فيلمهاي سينمايي بودند که وظيفهي انتقالِ معضلات اجتماع را به عهده داشتند و حضور چنين فيلمهاي در جشنوارهي فجر موجب بازتاب گستردهي اين معضلات نزد عامهي مردم و مسئولين ميشد. فيلمهاي نظيرِ «نرگس»، «روسري آبي»، «بانوي ارديبهشت»، «زير پوست شهر»، «دو زن»، «نيمه ي پنهان» و «واکنش پنجم» در چنين دوراني ساخته شدند و از آزمون زمان سربلند بيرون آمدند. فيلمهاي که در نمايش بيپردهي مشکلات زنان آثاري پيشرو و جسورانه به حساب ميآيند.
از اينرو، فيلم نساختن و عدم حضورِ بني اعتماد و ميلاني در سينماي ايران و جشنواره فجر در اين سالها، جاي خالي فيلمسازاني متعهد به نمايش مشکلات اجتماعي و دلسوزِ سختيهاي تحميلي به زنان را بيش از پيش نمايان ميکند. علاوه بر اينکه عدم حضور دو فيلمساز تأثيرگذار زن در سينماي ايران و جشنوارهي فجر به معني جاي خاليِ دو ديدگاه متفاوت نسبت به ديدگاه رسمي و پذيرفته شده است.
يادداشتي از حسين جواني