سانسور، یقه «ترین» های قرن را گرفت

سانسور يکي از مشکلات اصلي فيلمسازان و مستندسازان است که هر کدام بنا به سياست هاي يک رسانه، در مقطعي با آن دست و پنجه نرم کرده و به طرق مختلف با آن مواجه شدهاند. اما وقتي اين سانسورها به نحوي بر روي آثار اعمال مي شوند که خروجي کار را متفاوت از انتظار صاحب اثر مي کنند، ماجرا کمي پيچيده تر مي شود. «مستندي براي قرن» به کارگرداني احمد کشاورز يکي از آثاري است که به گفته کارگردان آن به دنبال سانسورهاي زياد دچار آسيب جدي شده و با رويکرد خود تا حدي فاصله گرفته است.
اين مستند به مناسبت پايان قرن، بررسي مجموعه اتفاقات قرن را در دستور کار دارد که شامل اتفاقات ايران هم ميشود. مشکوکترين مرگهاي قرن، پرحاشيهترين اتفاقات ورزشي قرن، بزرگترين بيماريها، جنگها و خيلي از رخدادهاي ديگر قرن بخشي از موضوعاتي است که اين مجموعه به بررسي آنها از طريق منابع آرشيوي ميپردازد.
احمد کشاورز با اشاره به اين نکته که تعداد موضوعات پيشنهادي براي بررسي متعدد بودند اما از بين اين موضوعات مختلف فقط ۱۴ مورد انتخاب شدند، گفت: «موضوعات انتخاب شده در حوزههاي مختلف فرهنگي، اقتصادي، اجتماعي، ورزشي و ساير موارد قرار دارند.»
کارگردان «مستندي براي قرن» با اشاره به اين نکته که تا حد امکان تلاش شده است تا موضوعاتي که انتخاب شدهاند دم دستي و کليشهاي نباشند، محدوديتهاي موجود را مهمترين عاملي دانست که باعث شدند برخي موضوعات نظير بزرگترين خوانندگان قرن مورد بررسي قرار نگيرند و مهجور باقي بمانند.
احمد کشاورز در ادامه، در پاسخ به اين سوال که چقدر موضوعات و اطلاعاتي که در «مستندي براي قرن» در اختيار مخاطب قرار ميگيرند موثق هستند، اظهار کرد: «منابع پژوهش اين کار اصلا داخلي نيست و ما سعي کردهايم که منابعمان خارجي باشد اما در مواردي که نياز بوده است مخاطب ارجاع مستقيم داده ميشود تا شکي باقي نماند.»
اين کارگردان با اشاره به اين نکته که در تمام کارهايش تلاش کرده است تا بيطرف باقي بماند، تأکيد کرد که قضاوت نهايي بر عهده خود مخاطب است.
احمد کشاورز، کارگردان «مستندي براي قرن» دايره مخاطبان اين مستند را گسترده دانست و گفت: «اساسا رسانه، مستند و سينما بايد اينطور باشد که مخاطب را بدون هيچ اطلاعاتي در نظر بگيرد و بدون هيچ ذهنيتي براي مخاطب فيلم يا مستند توليد کند.»
اين کارگردان در ادامه با اشاره به سختيهاي مستندسازي در دوران کرونا يکي از علل تأخير در پخش اين مستند را شيوع همهگيري اين ويروس دانست و گفت: «يکي از مهمترين اتفاقاتي که در رابطه با اين مستند رخ داد و باعث شد تا پخش آن به تعويق بيفتد موضوع کرونا از اين جهت بود که بازبيني و اصلاحات به تعويق افتاد و نهايتا برنامه که بايد براي عيد ۱۴۰۰ پخش ميشد، دو هفته پيش شروع به پخش کرده است.»
«مستندي براي قرن» يک مستند تمام آرشيوي است که به لحاظ فرم با مستندهاي ديگر در موارد متعددي تفاوتهايي دارد. در رابطه با اين تفاوتها کشاورز چنين گفته است که در اين مستند تصاوير آرشيوي وجود دارد که يا خيلي کم ديده شدهاند و يا اصلا ديده نشدهاند. او در رابطه با نحوه تهيه اين تصاوير آرشيوي که به گفته خودش در کشور موجود نيستند، اظهار کرد: «يکسري سايتها در خارج از کشور داريم که منابع جدي آرشيوي محسوب ميشوند و ما بخشي از آرشيوهايمان را با خريد اشتراک از اين سايتها تأمين کرديم.»
يکي ديگر از ويژگيهايي که مستندي براي قرن را به لحاظ فرم تبديل به اثري متفاوت ميکند، بحث ترجمه آثار و فيلمها است که در کارهاي آرشيوي از اهميت بالايي برخوردار است و به گفته کارگردان اين اثر در قسمت مربوط به بازيهاي جنجالي قرن، اين نمونه مشهود است. علاوه بر اين در کنار حجم عظيمي از آرشيو خارجي که براي اين کار ترجمه شده است تا مخاطبان را با خود همراه کند، گرافيک مناسب نيز يکي ديگر از ويژگيهايي است که توسط سازنده برشمرده مي شود که توانسته فرم اين مستند را از فرم معمول و ثابتي که رواج دارد متفاوت کند. به عبارتي منابع آرشيوي خاص و ترجمه دو ويژگي بارز اين مستند عنوان شده اند.
به گزارش ايسنا، «مستندي براي قرن»، توليد شبکه مستند در حال حاضر روزهاي پنجشنبه و در ساعت ۲۲ در حال پخش از تلويزيون است.