نگاهی به زندگی و کارنامه بازیگر مشهور فرانسوی که درگذشت

آخرين خبر/ ژان پل بلموندو چهرهاي محبوب براي طرفداران سينماي موج نو فرانسه است. اين هنرپيشه با نقشآفريني شخصيتهاي بزنبهادر و لحن صحبت کوچهبازاري که داشت، توانست در تصويري همچون مارلون براندو در فرانسه از خود به يادگار بگذارد. هنر ژان پل بلموندو در ايفاي نقش شخصيتهايي از لايههاي فرودست جامعه فرانسه باعث شده بود حتي طرفداران دوآتشه اين بازيگر نيز فکر کنند که بلموندو در محلههاي فقيرنشين فرانسه بزرگ شده است. در حالي که بلموندو فرزند يکي از خانوادههاي اشراف فرانسه بود. ژان پل بلموندو از سال ۱۹۵۶ تا ۲۰۱۰ چشمگيري در پرده نقرهاي داشت و در دهها فيلم درجهيک بازي کرد. اين هنرپيشه مطرح سينماي فرانسه در تاريخ ششم سپتامبر ۲۰۲۱ چهره در نقاب خاک کشيد. از آنجايي که بلموندو ستارهاي محبوب در ميان طرفداران ايراني سينماي فرانسه بود، درگذشت اين چهره مطرح سينماي موج نو فرانسه را به بهانهاي تبديل ميکنيم تا با هم نگاهي به زندگي ژان پل بلموندو بيندازيم و آثار مطرح اين چهره سرشناس را با هم مرور کنيم.
زندگي ژان پل بلموندو
ژان پل بلموندو در نهم آوريل ۱۹۳۳، در يکي از محلههاي اطراف پاريس زاده شد. پدر پل، مجسمهسازي الجزايري بود که ريشههاي ايتاليايي داشت. مادر پل هم دستي در هنر داشت و نقاش بود. جالب است بدانيد پل بلموندو در سالهاي آغازين زندگي، کودکي شيطان و مدرسهگريز بود. او به درسومشق اهميت نميداد و تا ميتوانست وقت خود را به فوتبال و مشتزني ميگذراند.
علاقه وي به مشتزني راه او را به مشتزني آماتوري فرانسه باز کرد. او در اولين مسابقه مشتزني خود در تاريخ ۱۰ مِي ۱۹۴۹، حريف را ناکاوت کرد. از قرار معلوم روزگار برنامههاي ديگري براي ژان پل بلموندو جوان در سر داشت، زيرا پس از چندين قهرماني پيدرپي در سالهاي ۱۹۴۹ تا ۱۹۵۰، بلموندو مشتزني را براي هميشه کنار گذاشت. خودش در جايي گفته پس از موفقيتهاي پياپي در مشتزني، روزي چهرهام را در آينه نگاه کردم و متوجه تغييرات صورتم شدم. اين شرايط باعث شد تا با مشتزني براي هميشه خداحافظي کنم.
پس از پايان مشتزني، بلموندو علاقه خاصي به بازيگري نشان داد. او در سالهاي پاياني دوران نوجواني، کلاسهاي خصوصي بازيگري را پشت سر گذراند. سپس به کشيدن کاريکاتور روي آورد. او در بيست سالگي وارد هنرکده هنرهاي دراماتيک شد و زير نظر ريموند ژيراد (Raymond Giraud)، بازيگري را فرا گرفت. هنرآموزي بلموندو در اين موسسه حدود ۳ سال طول کشيد. ژان پل بلموندو بهراحتي ميتوانست جايزه بهترين هنرآموز هنرکده هنرهاي دراماتيک را از آن خود کند، اما شيطنتهاي وي کار دستش داد. جالب است بدانيد بل موندو کاريکاتوري کشيد که به مذاق هيئت داوران خوش نيامد. اين کاريکاتور جنجال زيادي به دنبال داشت و بلموندو را از دريافت جايزه محروم کرد. در عوض اسم ژان پل بلموندو را سر زبانها انداخت و باعث شد تا اين هنرپيشه، شهرتي زودهنگام بدست بياورد.
آغاز کار ژان پل بلموندو در حرفه بازيگري
به لحاظ حرفهاي ميتوان آغاز کار بلموندو را در سال ۱۹۵۳ ميلادي دانست. در اين زمان بلموندو در چند نمايشنامه ايفاي نقش داشت. هنرنمايي وي در اين نمايشنامهها باعث شد تا به همراه دوستانش، آني ژيراردو (Annie Girardot) و گاي بِدوس (Guy Bedos)، تور هنري در قسمتهاي مختلف فرانسه راه بيندازد.
اولين حضور بلموندو در پرده نقرهاي به فيلمي کوتاه با نام مولير (Molier)، محصول ۱۹۵۶ باز ميگردد. اين فيلم پاي بلموندو به آثار بلند سينماي فرانسه را باز کرد. به همين دليل يک سال بعد، در سال ۱۹۵۶، بلموندو در فيلمي با نام روي پا، سوار بر اسب و روي چرخ (On Foot, on Horse and on Wheels)، در کنار هنرپيشه ترازاولي با نام پيِر کاسِل (Pierre Cassel)، نقشآفريني کرد. بلموندو در اين فيلم نقش کوتاهي داشت. اين نقش کوتاه در بازبينيهاي نهايي از فيلم حذف شد تا ژان بلموندو در اولين حضور خود در پرده نقرهاي ناکام بماند. در اين بين در سال ۱۹۵۸، سايه هماي سعادت روي سر بلموندو افتاد و اين هنرپيشه نقشي براي بازي در فيلم يک سگ، يک موش و ماهواره (A Dog, a Mouse and a Sputnik)، دريافت کرد. او در اين سال نقشي کمدي در فيلم زيبا اما خفهشو (Beautiful But Shut up)، ايفا نمود.
آلن دلون (Alain Delon)، هنرپيشه خوشتيپ و معروف فرانسوي در فيلم زيبا اما خفهشو در کنار ژان پل بلموندو قرار گرفت. سال ۱۹۵۸، سال موفقيتآميزي براي بلموندو بود. او در اين سال در فيلم ديگري با نام گناهکاران جوان (Young Sinners)، به کارگرداني مارسِل کارنه (Marcel Carne)، هنرنمايي کرد. چرخ موفقيتهاي بلموندو بهخوبي ميچرخيد تا اينکه به ناگاه از حرکت ايستاد. حضور وي در خدمت اجباري سربازي باعث شد تا بلموندو به مدت ۶ ماه با درجه گروهباني در الجزيره مشغول به خدمت شود.
او پس از گذراندن سربازي، با دستي پر به پرده نقرهاي بازگشت و در فيلم دوستان يکشنبه (Les Copains du dimanche)، نقش اول را از آن خود کرد. پس از حضور در اين فيلم، در سال ۱۹۵۹ در چندين اثر سينمايي و تلويزيوني ديگر هم هنرنمايي کرد تا راه براي تبديلشدن وي به فوقستارهاي فرانسوي در دهه ۶۰ ميلادي هموار شود.
حضور پل بلموندو در فيلمهاي درجهيک فرانسوي
تمام خطرها را در نظر بگير (Classe Tous Risques)، يکي از آثار درخشان دهه ۶۰ ميلادي در ژانر گانگستري است. ژان پل بلموندو فرصتي پيدا کرد تا در اين فيلم در نقش مقابل لينو ونتورا، فوقستاره فرانسوي ايفاي نقش کند. پس از اين فيلم، بلموندو فرصتي طلايي براي همکاري با ژان لوک گُدار (Jean Luc Godard)، در فيلم ازنفسافتاده (Breathless)، محصول ۱۹۶۰ پيدا کرد.
اين فيلم بهسرعت توانست جاي خود را در محافل هنري فرانسه پيدا کند و به يکي از مشهورترين آثار سينماي موج نو فرانسه تبديل شود. فيلم ازنفسافتاده، باعث شد تا ژان پل بلموندو راه صد ساله را در يک شب طي کند. او در سالهاي ۱۹۶۰ تا ۱۹۶۱ در چندن فيلم ديگر حضور پيدا کرد و نظر مثبت منتقدين سينمايي را بدست آورد. پس از تجربه هنرنمايي در فيلمهاي طرازاول و کار با کارگردانان صاحبسبکي مانند ژان لوک گدار، ژان پل بلموندو براي ساخت ۲ فيلم آستين بالا زد. يکي از اين فيلمها، ۲ زن (Two Women)، نام دارد. در اين فيلم سوفيا لورن (Sophia Loren)، شاهماهي سينماي ايتاليا در کنار بلموندو هنرنمايي فراموشنشدني را از خود به يادگار گذاشت.
فيلمهاي ۲ زن و ازنفسافتاده مرزهاي فرانسه را پشت سر گذاشت و در آمريکا و انگلستان اکران شد. اين آثار، ژان پل بلموندو را به هنرمندي بينالمللي تبديل کرد. جالب است بدانيد در سال ۱۹۶۱، نيويورک تايمز، از بلموندو بهعنوان تاثيرگذارترين هنرپيشه فرانسوي پس از ژرارد فيليپ (Gerard Philipe)، نام برد.
پل بلموندو که رفاقتي ديرينه با ژان لوک گدار برقرار کرده بود، در فيلم يک زن يک زن است (A Woman Is a Woman)، يکبار ديگر به کارگرداني ژان لوک گدار به روي صحنه رفت. نقشهاي مختلف به پل بلموندو پيشنهاد ميشد و اين هنرپيشه درجهيک، به بهترين شکل ممکن اين نقشها را اجرا ميکرد. به همين دليل در کنار فيلمهاي گانگستري، آثار کمدي و دارم نيز در کارنامه درخشان ژان پل بلموندو مشاهده ميشود. اين شرايط باعث شد منتقدين، ژان پل بلموندو را به لحاظ هنري با مارلون براندو،جيمز دين و هامفري بوگارت مقايسه کنند.
ادامه موفقيت ژان پل بلموندو
بل موندو در دهه ۷۰ ميلادي نيز خوش درخشيد. او در اين دهه باز هم با آلن دلون همبازي شد و فيلم بسيار محبوب بورسالينو (Borsalino)، را روانه سالنهاي سينما کرد. پل بل موندو درسهاي زيادي از آلن دلون گرفت و به دنبال موفقيت وي در صنعت سينما، شرکت توليد فيلم خودش را راهاندازي کرد. او در اين شرکت به توليد فيلمهاي هنري و تجاري پرداخت.
هنرنمايي ژان پل بلموندو در دهه ۸۰ ميلادي هم ادامه پيدا کرد. اين هنرپيشه پرکار و بااستعداد در سال ۱۹۸۷، پس از ۲۶ سال دوري از صحنههاي تئاتر، دوباره در اقتباسي از الکساندر دوما حضور پيدا کرد. او در دهه ۸۰ نسبت به دهههاي قبل، فيلمهاي کمتري روانه پرده نقرهاي کرد. بلموندو در مصاحبهاي توضيح داد که در دهه ۸۰، مشغوليتهاي بيشتري براي توليد فيلم داشته و اين شرايط باعث شده بود فرصت چنداني براي نقشآفريني پيدا نکند. از طرف ديگر اين فوقستاره فرانسوي معتقد بود کفگير فيلمنامهنويسان فرانسوي به ته ديگ خورده و فيلمنامه درخشاني وجود نداشت که وي در اين حضور پيدا کند. فعاليتهاي هنري ژان پل بلموندو در دهه ۹۰ ميلادي نيز ادامه پيدا کرد. او در اين دوران در چندين نمايشنامه و فيلم بلند سينمايي حضور پيدا کرد. آخرين نقشآفريني بلموندو در صحنههاي سينما به فيلم مرد و سگش (A Man And His Dog)، باز ميگردد. او پس از بازي در اين فيلم در سال ۲۰۱۱، سکته قلبي کرد و دور حضور در دنياي سينما و تئاتر را خط کشيد.
پرده آخر زندگي ژان پل بلموندو
ژان پل بلموندو در مدتي که حضور درخشاني در سينما و تئاتر داشت، دستاوردهاي چشمگيري را از آن خود کرد. اين هنرپيشه موفق فرانسوي توانست نشان شواليه فرانسه را از آن خود کند. ژان پل بلموندو پس از ۸۸ سال زندگي، در ششم سپتامبر ۲۰۲۱ در منزل خود واقع در پاريس چشم از دنيا فرو بست. او در ۱۰ سال پاياني زندگي گرفتار بيماري بود و سکته قبلي وي را زمينگير کرده بود.
از آنجايي که هنر يک هنرپيشه با آثار سينمايي وي محک زده ميشود، در ادامه با هم نگاهي به معروفترين فيلمهاي ژان پل بلموندو ميندازيم.
ازنفسافتاده
همانگونه که اشاره کرديم، فيلم ازنفسافتاده، سکوي پرتابي براي ژان پل بلموندو بود. اين فيلم را ژان لوک گدار، کارگردان صاحبسبک فرانسوي به روي پرده نقرهاي برد.
ژان پل بلموندو در فيلم ازنفسافتاده، نقش جواني بيکار و خوشگذران با نام ميشل پوآکار را ايفا ميکند. اين جوان شخصيت سينمايي هامفري بوگارت را الگوي زندگي خودش قرار داده. به همين دليل زندگي بيبندوباري دارد و هر چيزي که هوس کرد را ميدزد. نقش اول داستان در يکي از اين سرقتها با پليس درگير ميشود و يکي از ماموران پليس را با گلوله ميکشد. سپس به پاريس ميرود و با دختري روزنامهفروش آشنا ميشود. اين آشنايي زمينه داستانهاي ديگري را در فيلم ازنفسافتاده فراهم ميکند تا با پاياني غمانگيز يکي از بهترين فيلمهاي ژان پل بلموندو را به نظاره بنشينيم.
حرفهاي
در همين ابتدا اجازه دهيد اين قضيه را روشن کنيم که ۲ فيلم با نام حرفهاي در ميان طرفداران سينما شناخته ميشود. يکي از اين فيلمها حرفهاي با بازي ژان رنو و کارگرداني لوک بسون است و فيلم ديگر حرفهاي با بازي ژان پل بلموندو. در اين فيلم، ژان پل بلموندو نقش جاسوسي فرانسوي را ايفا ميکند که ماموريت دارد يکي از روساي جمهوري کشوري خيالي در آفريقا را به قتل برساند. اين مامور در حين طرح نقشه براي قتل رئيسجمهور، دستگير ميشود و به زندان ميافتد. در ادامه نيز شاهد فرار وي از زندان و داستاني مهيج هستيم که پاياني خاطرهانگيز را پيش روي تماشاگران قرار ميدهد. فيلم حرفهاي نهتنها يکي از آثار برجسته ژان پل بلموندو است، بلکه يکي از درخشانترين آثار انيو موريکونه، موسيقيدان افسانهاي، نيز به حساب ميآيد.
۲ زن
داستان اين فيلم روايتي تلخ از جنگ جهاني دوم را پيش روي مخاطب قرار ميدهد. در فيلم ۲ زن، ژان پل بلموندو، نقش جواني با نام ميکله را ايفا ميکند. اين جوان به مادري بيوه که دختري سيزدهساله دارد، دل ميبازد. نقش اين مادر بيوه را سوفيا لورن، بازي کرده است. اين مادر بيوه که در فيلم با نام چزيرا شناخته ميشود، به دنبال وخامت بمباران، مجبور ميشود شهر و ديار خود را ترک کند و راهي منطقهاي روستايي شود. اين مادر و دختر در اين منطقه با ميکله آشنا ميشوند و هر دو به او دل ميبازند. اينجاست که عشقي مثلثي در فيلم ۲ زن رقم ميخورد. اين فيلم يکي از برجستهترين آثار در کارنامه هنري ژان پل بلموندو به حساب ميآيد.
بورسالينو
آخرين فيلم از فهرست بهترين آثار ژان پل بلموندو را به فيلم بورسالينو اختصاص داديم. اين فيلم يکي از مهمترين آثار سينماي فرانسه به حساب ميآيد. آلن دلون، هنرپيشه افسانهاي در کنار ژان پل بلموندو در فيلم بورسالينو هنرنمايي کرده است. داستان اين فيلم در دهه ۳۰ ميلادي روايت ميشود. آلن دلون در فيلم بورسالينو نقش جواني با نام سيفردي را ايفا ميکند که تازه از زندان آزاد شده است. معشوقه سيفردي در زمان محکوميت وي با جوان ديگري با نام کاپلا رابطه برقرار کرده است. همانگونه که حتماً حدس زدهايد نقش اين جوان را ژان پل بلموندو بازي ميکند تا آلن دلون و بلموندو در مقابل يکديگر قرار بگيرند. فيلم بورسالينو در کنار اينکه در سبک گانگستري ساخته شد، لحني بامزه داشت و چاشني طنز اين فيلم را به اثري خاطرهانگيز تبديل کرد.
ترجمه اختصاصي از سايت فيلم مترجم