رسوایی برای عموم نمایش داده نمی شود؟

مجله مهر/ يک هفته پس از انتشار خبر اکران ويژه فيلم سينمايي "رسوايي" براي ائمه جمعه، برخي شنيده‌ها حکايت از مواجهه اين فيلم با دست‌اندازهايي براي اکران عمومي دارد. نام مسعود ده‌نمکي در جغرافياي سينماي ايران همواره با حاشيه گره خورده است؛ چه آن روزها که قلم در دست داشت و در فضاي رسانه توليدات سينمايي را به نقد مي‌کشيد و چه اين روزها که دوربين در دست گرفته و فيلم‌هايش هدف نقد قرار مي‌گيرد. اولين ساخته اين کارگردان پس از سه‌گانه خبرساز "اخراجي‌ها" اگر چه در بازه توليد و حتي حضور در جشنواره به نسبت فيلم‌هاي قبلي تقريباً با هيچ حاشيه‌اي مواجه نشد، اما در آستانه اکران عمومي گويا با دست‌اندازهايي مواجه شده‌است. روز گذشته علي سرتيپي مديرعامل موسسه فيلميران که پخش فيلم "رسوايي" را برعهده دارد خبر از بروز برخي حواشي در مسير اکران عمومي اين فيلم داد و اکران ويژه آن براي ائمه جمعه را هم تلويحاً در راستاي همين حواشي دانست. سرتيپي البته بلافاصله پس از انتشار اين اظهارت در گفت‌وگو با خبرگزاري مهر هرگونه مشکل در مسير اکران نوروزي فيلم "رسوايي" را رد کرد. واقعيت اما تأخير در صدور پروانه نمايش فيلم به نسبت ديگر فيلم‌هاي نوروزي است که اين خود شائبه‌هايي را به همراه دارد. اما تازه‌ترين ساخته ده‌نمکي چه ويژگي‌هايي دارد که احتمال مي‌رود براي اکران عمومي دچار دست‌انداز شود؟ "رسوايي" درباره چيست؟ اينکه مسعود ده‌نمکي پس از ساخت سومين قسمت از "اخراجي‌ها" در قالب يک نظرخواهي، از مخاطبان وبلاگش خواسته بود موافقت يا مخالفت خود با ساخت "اخراجي‌ها 4" را اعلام کنند، نشان مي‌داد که خود او نيز تاحدودي متوجه لزوم تغيير مسير در کارنامه فيلمسازي‌اش شده بود. نظرخواهي همانطور که انتظار مي‌رفت با رأي منفي همراهان وبلاگي ده‌نمکي مواجه شد تا پرونده "اخراجي‌ها" براي هميشه بسته شود و مسعود ده‌نمکي فيلمنامه‌اي ديگر در دست بگيرد. "رسوايي" در چنين شرايطي در دستور کار قرار گرفت و طبيعتاً از همان آغاز هم مي‌شد حدس زد که فاصله قابل توجهي از حال و هواي "اخراجي‌ها" خواهد داشت. فيلم بدون حاشيه خاصي با دعوت از الناز شاکردوست و اکبر عبدي براي ايفاي دو نقش اصلي، مقابل دوربين رفت. ده‌نمکي البته طبق عادت در حين توليد نيم‌نگاهي هم به فضاي رسانه‌اي داشت. انتشار عنوان طراحي شده فيلم در فضاي مجازي که اصلي‌ترين نماد به کار رفته در آن "کفش پاشنه بلند قرمز" بود، يکي از ابتکارهايي بود که در همان مقطع بسياري را نسبت به محتواي فيلم کنجکاو کرد. به خصوص که هم‌زمان تصاوير گريم متفاوت اکبر عبدي و الناز شاکردوست هم منتشر شده بود و همه چيز براي حدس و گمان درباره داستان جنجالي فيلم مهيا شد. گمانه‌زني‌هايي که دامنه آن‌ها از "حکايت شيخ صنعان" تا داستان "رابطه يک روحاني با يک دختر هرزه" را شامل مي‌شد. ده‌نمکي اما خود بهتر از هرکس مي‌دانست که داستان فيلم تازه‌اش هيچ نسبتي با اين سوژه‌هاي ملتهب ندارد. مصلحت اما بهره‌گيري از کنجکاوي رسانه‌اي بود! بعدها خلاصه داستان رسمي "رسوايي" اينگونه منتشر شد: افسانه دختر بدنام محل که مورد توجه همسايه‌اي از است به علت بدهي‌هاي خود و پدرش تحت فشار و در آستانه فروپاشي کامل اخلاقي است. او پس از ربودن سفته‌هاي پدرش به هنگام فرار با حاج يوسف روحاني زاهد محل برخورد مي‌کند. حاج يوسف در مسير کمک به افسانه دچار مشکلاتي مي‌شود. جاي خالي "رسوايي" در آراء مردمي جشنواره "رسوايي" بدون حاشيه خاصي در پروسه انتخاب آثار براي جشنواره سي‌ويکم فيلم فجر در فهرست بخش اصلي جشنواره قرار گرفت و از همان اولين روز جشنواره به يکي از فيلم‌هاي پرمخاطب تبديل شد؛ مخاطباني که به‌واسطه کنجکاوي رسانه‌اي به‌وجود آمده عطش تماشاي فيلم را داشتند. با گذشت چند روز از آغاز جشنواره و انتشار نتايج آراء مردمي اما ورق اندکي برگشت چراکه گويي علاقمندان تماشاي فيلم تازه کارگردان "اخراجي‌ها" چندان از حاصل کار رضايت نداشتند و بر خلاف انتظار صدرنشيني فهرست بهترين فيلم‌هاي جشنواره از نگاه مردم هيچ گاه به رسوايي نرسيد. ده‌نمکي البته نسبت به صحت آراء مردمي انتقاد کرد تا نشان دهد که خود نسبت به اقبال مردم به فيلم تازه‌اش ايمان دارد. اما هم‌زمان با سينماهاي مردمي نمايش "رسوايي" در سالن رسانه‌ها و نيز نمايش هم‌زمان آن در سينماي قلهک (سينماي متعلق به جبهه فکري انقلاب اسلامي) با واکنش‌هاي متفاوتي مواجه شد. طيفي از منتقدان که طبيعتاً نسبتي با فضاي فکري مسعود ده‌نمکي نداشتند ترجيح دادند در برابر فيلم تازه او هم سکوت کنند اما طيف ديگري از کارشناسان به‌ويژه آنها که در سينما قلهک به تماشاي فيلم نشسته بودند مواضع تند و تيزي عليه فيلم گرفتند؛ مواضعي که پربيراه نيست اگر بگوييم خود ده‌نمکي هم انتظار آن را نداشت. از هم گسستن زنجيره توفيقات نوروزي آقاي کارگردان؟ احتمالاً همين انتقادهاي تند کارشناسان سينمايي منتسب به جبهه فکري انقلاب، نقطه آغاز حاشيه‌هايي بود که امروز "رسوايي" را در آستانه توقيف قرار داده است. فيلم تازه‌ ده‌نمکي در کنار "قاعده تصادف" ساخته بهنام بهزادي دو فيلمي هستند که از ميان 5 فيلم معرفي شده براي اکران نوروز92 هنوز پروانه نمايش نگرفته‌اند و همين نکته با توجه به حاشيه‌هايي که علي سرتيپي به آن اشاره کرده‌است احتمال عدم صدور اين پروانه را قوت بخشيده‌است. نکته جالب اينکه يکي از کارشناسان سينمايي که هم‌زمان با جشنواره سال گذشته پرچم انتقاد عليه فيلم "گشت ارشاد" و "خصوصي" را علم کرده بود و حتي تا آخرين لحظات پايين کشيدن اين دو فيلم از پرده سينماها از موضع انتقادي خود کوتاه نيامد اين‌بار موضعي شديد‌تر عليه فيلم ده‌نمکي اتخاذ کرده‌است. صادق کوشکي در حاشيه نمايش "رسوايي" در پرديس سينماي قلهک با تأکيد بر اينکه "رسوايي ضعف شديد ساختار و محتوا دارد" خطاب به ده‌نمکي گفت: "روي‌تان مي‌شود اين فيلم را به امام زمان(ع) نشان دهيد؟" اين ديدگاه انتقادي نسبت به فيلم ده‌‌نمکي که بعدها از سوي برخي ديگر از کارشناسان مذهبي هم طرح شد چالش‌هاي محتوايي "رسوايي" را جدي‌تر کرد و احتمالاً به همين دليل پخش‌کننده فيلم تصميم به اکران ويژه آن براي گروه‌هاي مرجع همچون ائمه جمعه و نمايندگان حوزه علميه قم گرفته است. بايد منتظر ماند و ديد اين تمهيد گره از کار "رسوايي" خواهد گشود؟ آيا زنجيره توفيقات نوروزي ده‌نمکي (تنها کارگرداني که تمام ساخته‌هايش تا به امروز در ايام نوروز روانه پرده سينماها شده‌است) با "رسوايي" از هم گسسته مي‌شود؟