اهمیت توانمندسازی زنان در ۵ حوزه؛ از اجتماعی تا سیاسی و روان‌شناختی

حقوق و برابری زنان از مفاهیم اساسی حقوق بشری است که در پی ایجاد شرایط برابر برای زنان در تمامی زمینه‌ها از جمله حقوق اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی است. در واقع این مفاهیم به این معناست که زنان باید از همان حقوقی برخوردار شوند که مردان از آن بهره‌مند هستند.

حقوق و برابری زنان، به مجموعه‌ای از آزادی‌ها و امکانات، همچون آموزشی، بهداشتی، شغلی، امنیتی، مدنی، سیاسی و ازدواج اشاره دارد که زنان برای زندگی بهتر، برابر و انسانی نیاز دارند و اینکه آنها هم باید به فرصت‌ها، امکانات و امتیازاتی که مردها از آن برخوردار هستند، دسترسی داشته باشند.

در مبحث توانمندسازی، می‌توان گفت،‌ تعریف واضحی از توانمندسازی وجود ندارد و این واژه برای هر فرد معنای متفاوتی دارد اما به‌طور کل می‌توان توانمندسازی زنان را در ۵ دسته جداگانه تعریف کرد:

۱. اجتماعی

توانمندسازی اجتماعی، یکی از بارزترین اشکال توانمندسازی است که روابط اجتماعی و موقعیت‌های زنان را در ساختارهای اجتماعی تقویت می‌کند. درواقع زنان برمبنای مشارکت‌شان در جامعه ارزیابی می‌شوند و مورد تبعیض و تحقیر قرار نمی‌گیرند. توانایی اجتماعی زنان وقتی افزایش یابد، آنها در برخورد با چالش‌های زندگی خود و اطرافیان‌شان، تصمیم‌های مستقل و آگاهانه‌ای می‌گیرند.  

۲. آموزشی و آگاهی‌بخشی

یکی دیگر از جنبه‌های توانمندسازی دختران و زنان، آموزشی است که برای رشد و توسعه آنها بسیار مهم است. متاسفانه در بسیاری از نقاط جهان،‌ به‌ویژه کشورهای فقیر، به دختران اجازه تحصیل و بالا بردن آگاهی و دانش داده نمی‌شود. دختران هنگام تحصیل و آموزش مهارت‌هایی می‌آموزند که در ارتقاء وضعیت زندگی‌ خود و اطرافیان‌شان بسیار کمک می‌کند. در ضمن کسب دانش، اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس آنها را تقویت می‌کند و از آنها افراد مستقلی می‌سازد. همچنین دسترسی آنها به آگاهی‌های اجتماعی، سیاسی، فکری و دینی موجب می‌شود گرفتار خرافات، تعصب و عدم تحمل در برابر عقاید دیگران نشوند.

۳. اقتصادی

اگرچه می‌گویند پول، خوشبختی نمی‌آورد، وضعیت ضعیف اقتصادی افراد جلوی توانمندی آنها را می‌گیرد. فقر و محرومیت از منابع مالی کافی، مانع دسترسی افراد به امکاناتی می‌شود که افراد دارای وضعیت مالی خوب از آن برخوردارند. در این میان زنانی که اوضاع مالی خوبی ندارند، بیش از هر کس دیگر تحت ستم اطرافیان خود قرار می‌گیرند. این زنان معمولا محکوم به زندگی در شرایط نابرابر قرار گرفته و به‌شدت کنترل می‌شوند. بنابراین در توانمندسازی اقتصادی، به زنان مهارت‌هایی آموخته می‌شود تا بتوانند توان مالی خود را افزایش دهند تا به امکانات لایق زندگی مناسب دسترسی داشته باشند.

۴. سیاسی

افرادی که در فضای سیاسی جامعه خود صدایی برای شنیدن دارند می‌توانند خواست‌ها و دیدگاه‌های خود و همفکران‌شان را به جامعه خود بشناسانند. این موضوع برای ترویج حقوق زنان هم صادق است. مشارکت سیاسی زنان و توانمندسازی آنها در این حوزه، به معنای تمرکززدایی از قدرت و همچنین توانمند کردن افراد محروم، سرکوب‌شده و بی‌قدرتی است که نتواسته‌اند در فرآیند تصمیم‌گیری و اجرای سیاست‌ها و برنامه‌های دولتی و سازمان‌ها و همچنین مسائل خانوادگی و اجتماعی شرکت کنند. بنابراین زنان هم باید همچون مردان در فضای سیاسی جامعه خود مشارکت کافی داشته باشند.

۵. روان‌شناختی

توانمندسازی روان‌شناختی با توانمندسازی اجتماعی همسو است. در توانمندسازی روان‌شناختی، از تابوها و تکالیف سنتی و پدرسالانه عبور کرده و به زنان این امکان را می‌دهد که فراتر از چیزی که جامعه از آنها انتظار دارند، پیش‌ رفته و عمل کنند.

توانمندسازی روان‌شناختی می‌تواند اعتمادبه‌نفس زنان را به‌گونه‌ای افزایش دهد تا ارزش‌های خود را بشناسند و مراقب جسم و روان خود باشند.

جامعه‌ای که دختران و زنان توانمندی دارد، در مسیر رشد و شکوفایی قرار می‌گیرد.