راهکارهای طبیعی افزایش شیر مادر

ني ني سايت

بروزرسانی 1404/02/16 - 22:10

نی نی سایت/ شیر مادر بهترین غذای ممکن برای نوزاده؛ پر از مواد مغذی و آنتی‌بادی‌هایی که کلی به رشد و قوی شدن سیستم ایمنی بچه کمک می‌کنن. برای همینم خیلی از مامانا بعد زایمان کلی دغدغه دارن که چطور شیرشون کافی باشه و بچه‌شون خوب تغذیه بشه. خیلی وقتا مامانا نگرانن که نکنه شیرشون جوابگوی نیازای کوچولو نباشه. تولید شیر مادر تحت تأثیر یه‌سری چیزا قرار داره، مثل تغذیه، استرس، آب کافی خوردن و شرایط جسمی. خبر خوب اینه که با یه سری نکات ساده مثل داشتن یه رژیم غذایی درست‌ و حسابی، کنترل استرس و شیردهی منظم، می‌شه به‌راحتی این روند رو بهتر کرد. توی این مطلب می‌خوایم چندتا راهکار خوب برای افزایش شیر مادر معرفی کنیم که حسابی بهت کمک می‌کنه یه تجربه شیردهی راحت‌تر و بهتر داشته باشی.

چرا بعضی وقتا شیر مادر کم می‌شه؟
ترشح شیر مادر یه واکنش طبیعی بدنه به تغییرات هورمونی و تحریک‌هایی که با هدف تغذیه نوزاد انجام می‌شه. اما خب بعضی مامانا با مشکل کم بودن شیر مواجه می‌شن که دلایل مختلفی داره:

خونریزی زیاد: اگه موقع زایمان بیشتر از ۵۰۰ میلی‌لیتر خون از دست بدی یا یه تیکه از جفت توی رحمت بمونه، ممکنه شروع تولید شیر (که معمولا سه روز بعد زایمانه) عقب بیفته.
مشکلات هورمونی: چیزایی مثل سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، مشکلات تیروئید یا کاهش هورمون‌هایی مثل پرولاکتین و اکسی‌توسین می‌تونن باعث کم شدن شیر بشن.
هیپوپلازی پستان: این یه بیماری نادره که توش بافت‌های تولید شیر توی سینه به اندازه کافی وجود نداره و می‌تونه باعث بشه شیر کافی تولید نشه.
جراحی سینه: بیشتر مامانایی که عمل سینه داشتن، می‌تونن شیر بدن، ولی خب بعضی وقتا این جراحی‌ها ممکنه روی میزان شیر تاثیر بذاره.
احتباس جفت: اگه یه تیکه از جفت بعد زایمان تو رحم بمونه، تعادل هورمون‌ها به هم می‌ریزه و تولید شیر دیر شروع می‌شه.
استرس و خستگی: اضطراب و خستگی زیاد می‌تونن سطح اکسی‌توسین رو بیارن پایین و باعث بشن شیرت موقتا کمتر بشه.
مصرف بعضی داروها: یه‌سری داروها مثل ضداحتقان‌ها، استروژن‌ها یا داروهای ضدافسردگی می‌تونن جلوی تولید شیر رو بگیرن.
بیماری‌ها: چیزایی مثل دیابت، عفونت، تب یا کم‌خونی هم می‌تونن توان بدن برای تولید شیر رو کم کنن.
سبک زندگی ناسالم: الکل، سیگار و مواد مخدر مستقیماً یا غیرمستقیم تولید شیر رو کم می‌کنن.
کمبود مواد مغذی: رژیم غذایی‌ای که ویتامین‌های D و B12 یا موادی مثل آهن و منیزیم توش کمه، می‌تونه روی کیفیت و میزان شیرت تاثیر منفی بذاره.

علت ترشح شیر مادر چیه؟
ترشح شیر مادر یه فرآیند طبیعی و البته پیچیده‌ست که کلی با هورمون‌ها و نیازای نوزاد در ارتباطه. توی این ماجرا دوتا هورمون اصلی نقش دارن: پرولاکتین و اکسی‌توسین. هورمون اکسی‌توسین توی هیپوتالاموس تولید می‌شه و بعد تو هیپوفیز ذخیره می‌شه. این هورمون کاری می‌کنه که مجاری شیر منقبض بشن و شیر از سینه بیاد بیرون؛ به این می‌گن «رفلکس خروج شیر». بعد از اینکه بچه به دنیا میاد و جفت خارج می‌شه، سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون به سرعت میاد پایین و این قضیه باعث می‌شه پرولاکتین فعال بشه. پرولاکتین همون هورمونی‌یه که باعث ترشح شیر می‌شه و کلی هم به قوی شدن سیستم ایمنی کمک می‌کنه.

یه دلیل مهم دیگه هم خود مکیدن سینه توسط نوزاده. هر چی بچه بیشتر و بهتر سینه رو بمکه، تولید شیر هم بیشتر می‌شه. وقتی نوزاد شروع به مکیدن می‌کنه، یه سری عصب‌ توی نوک سینه تحریک می‌شن و یه پیام می‌فرستن به مغز تا هورمون‌های پرولاکتین و اکسی‌توسین بیشتر ترشح بشن.

سریع‌ترین راه‌های طبیعی برای افزایش شیر مادر
برای زیاد شدن شیر مادر یه‌سری راهکار طبیعی وجود داره که خیلی هم کارسازن:

شیردهی مکرر و به‌موقع: توی ساعت‌های اول بعد زایمان یه چیزی از سینه بیرون میاد به اسم آغوز که خیلی مقویه. هر چی بچه بیشتر سینه رو بمکه، تولید شیر هم بیشتر می‌شه. یعنی این مکیدن بچه خودش بهترین راه برای افزایش شیر مادره.
دوشیدن شیر: اگه حس می‌کنی شیرت کمه یا بچه خوب نمی‌خوره، می‌تونی از پمپ دستی یا برقی استفاده کنی. این کار باعث می‌شه بدن تحریک بشه و شیر بیشتری تولید کنه.
آب کافی خوردن: اینکه بدن مادر همیشه هیدراته باشه خیلی مهمه. روزی ۸ تا ۱۰ لیوان آب بخور و از مایعات دیگه مثل آب‌میوه طبیعی یا دمنوش‌های گیاهی هم استفاده کن.
مصرف غذاهای شیرافزا: بعضی خوراکی‌ها مثل جو دوسر، رازیانه و شنبلیله معروفن که شیر مادر رو زیاد می‌کنن.
تماس پوست به پوست: وقتی بچه رو روی سینه‌ات می‌ذاری و پوستش با پوستت تماس داره، اکسی‌توسین ترشح می‌شه و این کمک می‌کنه شیر راحت‌تر بیاد.
خواب و استراحت کافی: خستگی و بی‌خوابی باعث می‌شه شیر کم بشه، پس حتما توی روز استراحت کن و خودت رو آروم نگه دار.
ماساژ سینه‌ها: قبل یا موقع شیردهی، سینه‌ها رو با دست یا یه کم روغن زیتون گرم ماساژ بده تا مجاری شیر باز بشن و جریان شیر بهتر بشه.
رژیم غذایی خوب: غذاهایی بخور که سرشار از پروتئین، مواد معدنی و چربی‌های سالم باشن تا انرژی کافی برای تولید شیر داشته باشی.
شروع زود به شیردهی: بهتره بلافاصله بعد زایمان شیردهی رو شروع کنی تا جریان شیر سریع‌تر راه بیفته.
ندادن آب و پستانک: توی این مدت نباید به بچه آب، آب‌قند یا پستانک بدی چون باعث می‌شه بچه سینه رو پس بزنه و این کار تولید شیرت رو کم می‌کنه.
برای افزایش شیر مادر چی بخوریم؟
تغذیه نقش خیلی مهمی توی زیاد شدن شیر مادر داره. تو دوران شیردهی بدن به حدود ۳۳۰ تا ۴۰۰ کالری بیشتر نیاز داره تا بتونه انرژی و مواد لازم برای تولید شیر رو فراهم کنه. پس داشتن یه رژیم غذایی متعادل و مغذی خیلی ضروریه. رژیمی که شامل سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل، پروتئین و یه مقدار چربی سالم باشه. اینجا برات یه لیست از بهترین خوراکی‌های طبیعی که باعث افزایش شیر می‌شن آماده کردم:

جو دوسر: جو دوسر یه منبع عالی فیبر، آهن و انرژی محسوب می‌شه و همیشه جزو پیشنهادهای خوب برای زیاد شدن شیر مادره.
رازیانه: دونه‌های رازیانه ترکیباتی دارن که می‌تونن هورمون‌های شیردهی مثل پرولاکتین رو افزایش بدن.
شنبلیله: یکی از معروف‌ترین گیاه‌های شیرافزا شنبلیله‌ست. می‌تونی به‌صورت دمنوش بخوری یا تو غذاهات ازش استفاده کنی.
دلستر و مالت جو: دلستر یا ماءالشعیر بدون الکل به خاطر داشتن بتاگلوکان کمک می‌کنه شیر بیشتر بشه. خیلی مهمه که حتماً بدون الکل باشه چون الکل خودش شیر رو کم می‌کنه.
آجیل و مغزها: بادوم، گردو و فندق هم پر از چربی‌های سالم و پروتئین هستن و به تأمین انرژی موردنیاز کمک می‌کنن.
سبزیجات برگ سبز: سبزی‌هایی مثل اسفناج، کلم‌پیچ و گشنیز پر از کلسیم، آهن و ویتامین هستن و حسابی به تولید شیر کمک می‌کنن.
حبوبات: عدس، نخود و لوبیا منابع خوب پروتئین و آهن هستن و هم به تقویت بدن کمک می‌کنن هم به شیر دهی.
میوه‌ها: موز، پرتقال و خرما خیلی خوبن برای آب‌رسانی و قوی کردن بدن تو دوران شیردهی.
سیر و پیاز: سیر یه محرک طبیعی تولید شیر شناخته می‌شه و حتی باعث می‌شه طعم شیر یه ذره خوشمزه‌تر بشه که بعضی نوزادا دوست دارن.
آب و مایعات: اینو دیگه همه می‌دونن، ولی باز تاکید می‌کنم؛ نوشیدن آب کافی و دمنوش‌های گیاهی خیلی خیلی لازمه تا بدنت هیدراته باشه و بتونه شیر تولید کنه.

تقویت و غلیظ‌ شدن شیر مادر
یه نکته خیلی مهم تو شیردهی اینه که بدونی بدن کوچولوت برای رشد درست و حسابی به انرژی و کالری نیاز داره که بیشترش از طریق چربی شیر مادر تأمین می‌شه. چربی فقط برای رشد فیزیکی نوزاد نیست؛ بلکه مغز، چشم‌ها و سیستم عصبی‌ش هم با همین چربی‌ها حسابی تقویت می‌شن. خیلی از مامانا دغدغه‌شون اینه که چطوری شیرشون رو قوی‌تر و چرب‌تر کنن یا اینکه مطمئن بشن شیرشون همه مواد مغذی لازم رو داره. خبر خوب اینه که با یه سری مواد غذایی و راهکار ساده می‌تونی شیرت رو هم از نظر کیفیت و هم غلظت تقویت کنی. بیا ببینیم چی‌کار می‌شه کرد:

چربی‌های سالم بخور: آجیل و دونه‌ها (مثل بادوم، گردو، کنجد)، روغن‌های سالم مثل روغن‌زیتون، آووکادو، گوشت بدون چربی، تخم‌مرغ و حبوبات، همه‌شون کمک می‌کنن شیرت چرب‌تر و مقوی‌تر بشه.
دمنوش‌های گیاهی: دمنوش شنبلیله، رازیانه، زیره و سیاه‌دونه خیلی معروفن توی افزایش کیفیت شیر مادر. البته حواست باشه هر چیزی رو با احتیاط و مشورت با پزشک مصرف کنی.
غذاهای سنتی: حریره بادوم، کاچی، خرما با شیر و شیر برنج از اون خوراکی‌های قدیمی و امتحان‌شده هستن که حسابی برای تقویت شیر خوبن.
مایعات مقوی بنوش: آب که همیشه ضروریه، ولی می‌تونی از نوشیدنی‌های مقوی مثل شیر گرم، ماءالشعیر بدون الکل و دمنوش‌های مفید هم استفاده کنی تا هم هیدراته بمونی هم شیرت تقویت بشه.
ماساژ سینه: با روغن‌زیتون یا روغن بادام، قبل شیردهی یه ماساژ ملایم به سینه‌هات بده. این کار هم جریان شیر رو بهتر می‌کنه هم به غلظتش کمک می‌کنه.
استراحت و آرامش: خواب کافی و مدیریت استرس خیلی مهمه. وقتی بدنت خسته و استرسی باشه تولید شیر کم می‌شه یا کیفیتش پایین میاد. پس هر وقت تونستی یه چرت کوتاه بزن و از خودت مراقبت کن.
یه نکته دیگه هم بگم: شیر هر مادری دقیقاً متناسب با نیاز بچه‌ش ساخته می‌شه، پس خیلی نگران نباش. اما اگه حس می‌کنی شیرت خیلی آبکیه یا نوزادت خوب وزن نمی‌گیره، حتماً با پزشک مشورت کن.

سخن پایانی
درسته که شیردهی بعضی وقتا سخت و خسته‌کننده می‌شه، ولی بیشتر مامانا این تجربه رو یکی از شیرین‌ترین و قشنگ‌ترین بخش‌های مادر بودن می‌دونن. گاهی ممکنه به هر دلیلی حس کنی شیرت برای کوچولوت کافی نیست، اما نگران نباش! کلی راهکار مؤثر هست که می‌تونی با کمکشون تولید شیرت رو افزایش بدی. مهم‌ترین نکته اینه که خیلی زود بعد از زایمان شیردهی رو شروع کنی و نوزادت رو مرتب سینه بذاری تا هم شیرت بیشتر بشه هم جریان شیرت راه بیفته.

نوشیدن آب و مایعات کافی، تغذیه سالم و مقوی و دوری از استرس هم حسابی بهت کمک می‌کنن. یادت باشه عشق و صبوری تو این مسیر معجزه می‌کنن و تماس نزدیک و محبت‌آمیز با کوچولوت خودش کلی اثر مثبت داره.

اگه حس می‌کنی شیرت کمه یا مشکلی پیش اومده، اصلاً خجالت نکش و حتماً از یه متخصص کمک بگیر.