سمیترین جشنهای ممکن

خراسان/ پربازدیدشدن ویدئویی از جشن لاکچری پیشقبولی کنکور یک دختر در شبکههایاجتماعی، بهانهای شد تا از آسیبهای جشنگرفتن بدون توجه به دلایل آن بگوییم
خوشحالشدن بابت یک اتفاق یا جشن گرفتن بعد از کسب یک موفقیت بزرگ یا حتی کوچک، یک اتفاق طبیعی است و برای کسی دور از انتظار نیست. همه ما دوست داریم تا بعد از ماهها یا سالها تلاش، وقتی زحمات و تلاشهایمان به ثمر مینشیند، شیرینی لذت چشیدن این اتفاق خوب را با اطرافیانمان سهیم شویم. اما بهتازگی یک ویدئو از یک جشن در شبکههایاجتماعی پربازدید شده که انتقادهای زیادی را در پی داشته است. ظاهرا این مراسم که بسیار پرزرق و برق هم برگزار شده، مربوط به جشن پیش قبولی کنکور یک دختر به نام نازیلاست. کاربری در همین باره نوشته: «جان!!!؟ این دیگه چه سمیه؟ حالا اگه بزنه و نازیلا قبولنشه چی؟! چقدرم تدارک دیدن!» اما چرا گرفتن چنین جشنهایی اشتباه است؟
پاداش بیجا باعث کاهش انگیزه میشود
پاداش یکی از مهم ترین عوامل افزایش تلاش است. به خصوص در کودکان که هنوز مفهومی واقعی از کار درست ندارند، پاداش و جایزه به آنها نشان میدهد که این کار ارزشمند است و والدین آن را تشویق میکنند. اما پاداش دادن زیاد، انگیزه درونی برای پیشرفت و موفقیت را کاهش میدهد. چون فرد صرفا برای دریافت جایزه تلاش میکند و هنگامی که جایزهای در کار نباشد، مثل بیشتر موقعیتها در زندگی واقعی، فرد دست از تلاش بر میدارد.
پاداش دادن اصول دارد
اما خود پاداش دادن هم اصولی دارد. به کودک بالاتر از ۱۰ سال، نباید برای کارهایی که وظیفه اوست، پاداش داد. زیر ۱۰ سال تا هنگامی که کودک یاد بگیرد آن کار را چطور انجام دهد پاداش موثر است، مثلا اگر به کسی برای مسواک زدن، تمیز کردن اتاق شخصی خود و ... پاداش بدهیم، او یاد میگیرد حتی برای انجام کارهای شخصی ساده طلب پاداش کند و هنگامی که این پاداش قطع شود، رفتار هم کمرنگ خواهد شد. نکته دوم، برای تلاش پاداش میدهیم و نه صرفا نتیجه. اگر کودکی باهوش است و بدون تلاش نمره ۲۰ میگیرد، مستحق پاداش نیست، بلکه تلاش و سخت کوشی باید مورد تشویق قرار گیرد. اگر صرفا توانایی فرد پاداش دریافت کند، فرد یاد گرفته بدون تلاش و صرفا با اتکا به مثلا هوش خود میتواند نتیجه بگیرد، سپس در بزرگ سالی که کارها سختتر و زمانبرتر میشود، این فرد بهرغم باهوش بودن، پشتکار و تلاش را از دست میدهد.
عواقب جشن گرفتن بدون دستاورد
اگر بدون دستاورد جشن پیروزی بگیریم، فقط خودمان را گول زدهایم و جای تلاش و دستاورد را با هم عوض کردهایم. جشن پیروزی فقط در موارد خاص و مهم باید انجام شود، تا یک دستاورد واقعی که با تلاش به دست آمده مورد تقدیر قرار گیرد، اما پاداش میتواند برای تلاشهای روزمره هم در نظر گرفته شود. صرف بودن در یک رابطه، دانش آموخته شدن، کنکور شرکت کردن و ... هیچ کدام دستاورد محسوب نمیشود. رسیدن به هدف نهایی دستاورد است، مثلا ایجاد یک رابطه خوب، استفاده از تخصص برای کار مثبت و ... . حتی قبولی در بهترین رشته و بهترین دانشگاه، گرچه باید مورد تقدیر قرار بگیرد، اما دستاورد محسوب نمیشود، شناخته شدن و قدردانی باید برای سالها تلاش و زحمت و دستاورد ملموس ارائه شود. مثل جشنوارههای ادبی سینمایی، برای فیلم ساختن یا کتاب نوشتن جایزه نمیدهند، برای تولید یک اثر فاخر سیمرغ بلورین و دیگر جایزهها اهدا میشود، تا جایگاه برتر فرد در حوزه کاری اش به رسمیت شناخته شود.