کاچی بعد از زایمان، خوب یا بد؟

سلامت نيوز/ بارداري با تغييرات جسمي و رواني زيادي همراه است؛ از شکل ظاهري بدن گرفته تا عملکرد ارگان‌هاي داخلي همه دستخوش تغييرات شگفت‌انگيزي مي‌شوند و زمينه را براي تولد تازه‌واردي به اين دنيا فراهم مي‌کنند. بعد از اتمام عمل زايمان مدتي طول مي‌کشد تا بدن از هر نظر به حالت اوليه خود بازگردد بنابراين مادر نبايد توقع داشته باشد ظرف يکي، دو هفته همه چيز درست شود. معمولا شش تا هشت هفته بعد از تولد نوزاد، بدن مادر سازوکار عادي خودش را بازمي‌يابد اما اين موضوع بستگي به اين دارد که در هفته‌هاي اول بعد از زايمان چطور از خود مراقبت کرده باشد. دکتر کتايون برجيس، جراح زنان و نازايي به شما مي‌آموزد چطور در اين روزها از خودتان مراقبت کنيد. بعد از زايمان چه بخوريم؟ رژيم غذايي خانمي که وضع حمل کرده است، نقش تعيين‌کننده‌اي را در سلامت او و نوزاد بازي مي‌کند. در دوران بارداري مادر علاوه بر تامين نيازهاي بدن خود بايد نيازهاي جنين را هم برطرف مي‌کرد. اين ضرورت بعد از تولد نوزاد از بين نمي‌رود و مادر به علت شيردهي موظف است با همان حساسيت مواد غذايي لازم براي خود و نوزاد را مصرف کند. قبل و بعد از زايمان همه دسته‌هاي غذايي بايد در رژيم فرد گنجانده شود. لبنيات، پروتئين، نان و غلات، ميوه و سبزيجات بايد هرروز و مستمر مصرف شوند. باتوجه به اينکه مادر در دوران شيردهي به سر مي‌برد، بهتر است حتي کمي بيش از قبل لبنيات (به‌خصوص شير) بخورد. ضمن اينکه واضح و آشکار است که مصرف غذاهاي مضري همچون فست‌فودها ممنوع است. کاچي به از همه چي؟ در خانواده‌هاي ايراني پختن کاچي براي زائو به يک سنت تبديل شده. تا آنجا که اگر مادران جوان امروزي تمايلي به خوردن کاچي نداشته باشند، اطرافيان خوردنش را مثل يک دارو تجويز مي‌کنند و با اصرار آن را به خوردشان مي‌دهند اما حقيقت اين است که غذاهاي چرب براي کسي که تازه وضع حمل کرده، خوب نيست و تنها فايده‌اش اضافه وزن براي مادر است، چون کاچي غذاي پرکالري و بسيار چربي است و باتوجه به کم‌تحرکي مادر در هفته اول، در بدن ذخيره مي‌شود. چطور وزن کم کنيم؟ اگر مادري گروه‌هاي اصلي غذايي را در رژيم روزانه‌اش داشته باشد، ديگر نيازي به دريافت کالري از منبع ديگري ندارد. در اصل بنا بر اين است که فرد بعد از زايمان وطي شش ماه به مرور به وزن طبيعي و اوليه پيش از بارداري برسد. بخشي از کاهش وزن زمان تولد نوزاد اتفاق مي‌افتد. جفت، آب، خون و خود جنين از بدن مادر خارج شده و چيزي حدود پنج يا شش کيلوگرم در همين مرحله از وزن مادر کم مي‌شود. در ادامه اين خود شما هستيد که بايد با مراقبت درست و علمي به‌تدريج وزن‌تان را پايين بياوريد. بستن شکم، شکم را جمع مي‌کند؟ غالبا تصور مي‌شود که با بستن شکم آن هم به‌طور محکم، شکم زائو به‌اصطلاح جمع يا سفت مي‌شود، به همين دليل مادر به محض مرخصي از بيمارستان شال محکمي به کمر مي‌بندد؛ درحالي‌که طي بارداري و زايمان عضلات ديواره شکم تغيير کرده‌اند و تنها ورزش مي‌تواند اين عضلات را سفت و درنتيجه شکم را جمع کند؛ البته اگر بستن شکم آن‌قدر محکم نباشد که بخيه‌ها را اذيت کند، منعي وجود ندارد و ممکن است در کنار ورزش تا حدي تاثير بگذارد. چه ورزشي مناسب است؟ کسي که زايمان طبيعي کرده است از همان روز اول مي‌تواند ورزش را شروع کند، ولي در صورت انجام عمل سزارين، تشخيص زمان شروع به عهده مادر است. هر وقت درد و سوزش محل زخم بهبود پيدا کرد، يعني بدن شما توان ورزش را دارد. از پنج يا 10 دقيقه شروع کنيد و کم‌کم به 20دقيقه ورزش در روز برسيد. درازونشست ساده، ابتدايي‌ترين حرکتي است که معمولا همه از عهده‌اش بر‌مي‌آيند. مي‌توانيد پاها را سمت شکم خم کنيد، کمي نگه داريد و آنها را دراز کنيد. تکرار اين عمل ورزش محسوب مي‌شود و براي‌تان مفيد است. با بخيه‌ها چه کنيم؟ مراقبت از بخيه‌ها در هفته اول بعد از زايمان مهم است چون زخم تازه است و اگر عفونت کند يا دچار هر مشکل ديگري شود، سلامت مادر را به خطر مي‌اندازد و مانع از رسيدگي درست او به نوزاد مي‌شود. محل بخيه‌هاي زايمان را بايد تميز نگه داريد. به اين منظور بخيه‌ها را روزانه سه بار مي‌توانيد بشوييد. براي شست‌وشو از محلول بتادين رقيق و آب استفاده کنيد و اين دو را با نسبت يک به 9 با هم مخلوط کنيد؛ يعني به ازاي هر يک واحد بتادين 9 ليوان آب اضافه کنيد. مادر از کي مي‌تواند حمام برود؟ آلودگي حتي در حالت عادي زمينه‌ساز ابتلا به بيماري‌هاست؛ چه برسد به وضعيت حساس مادري که به‌تازگي وضع حمل کرده است. براي حمام کردن مادر هيچ مانعي وجود ندارد و مي‌توانيد روزي يک بار دوش ملايم بگيريد، اما توصيه مي‌شود که در حمام از مواد شوينده و محصولات بهداشتي هميشگي‌تان استفاده نکنيد زيرا ممکن است باعث سوزش و درد زخم‌هاي‌تان شوند. به جاي استفاده از شامپو و صابون هميشگي بدن خود را با صابون و شامپوي بچه بشوييد. به علاوه سعي کنيد حمام‌تان طولاني نشود و خسته‌تان نکند. کي راه برويم؟ در زايمان طبيعي پس از اينکه نوزاد به دنيا آمد و بخيه‌ها زده شدند، مادر مي‌تواند چند قدمي تا اتاق يا تختش راه برود؛ يعني در اين مورد هيچ محدوديتي ندارد و اساسا يکي از ويژگي‌هاي زايمان طبيعي کوتاه و آسان بودن دوران نقاهت آن است. غير از آن هر وقت مادر احساس راحتي کند و بخواهد راه برود، مي‌تواند اين کار را با خيال راحت انجام بدهد چون هيچ آسيبي متوجه او نخواهد شد و برايش مفيد هم هست، اما کساني که عمل سزارين مي‌کنند چون با بيهوشي جنرال يا بي‌حسي اسپاينال وضع حمل مي‌کنند بين 8 تا 12 ساعت بعد از زايمان مي‌توانند راه رفتن را شروع کنند. چطور مانع ابتلا به يبوست پس از زايمان شويم؟ بعضي‌ها بنا به عادت گوارشي‌شان در حالت عادي هم دچار يبوست مي‌شوند. اين قبيل افراد بايد حتما قبل از بارداري و زايمان اين بيماري را درمان کنند، چون در بارداري فشار فيزيکي بر روده‌ها وارد مي‌شود و احتمال ابتلا به يبوست بالا مي‌رود. اين مسئله با توجه به بي‌تحرکي يا کم‌تحرکي مادر پس از زايمان بيشتر مي‌شود. چون فشار فيزيکي از بين رفته ولي برگشتن بدن به روال طبيعي خود مدتي طول مي‌کشد. اگر فرد در روزهاي اول پس از زايمان مواد غذايي حاوي فيبر مصرف کند، مايعات فراوان بنوشد و حتما تحرک داشته باشد و راه برود، احتمال اينکه دچار يبوست شود به حداقل مي‌رسد. زنگ خطرها کدامند؟ در صورت مشاهده هر کدام از اين علائم بدون فوت وقت به پزشک مراجعه کنيد. چون به ناراحتي‌هايي مربوط مي‌شوند که درمان جدي مي‌طلبند و بسيار خطرناک هستند. دردهاي زير شکمي، ترشحات بدبوي رحمي، ورم اندام تحتاني مثل پا، درد غيرطبيعي و شديد بخيه‌ها. چطور عوارض شيردهي را کنترل کنيم؟ - براي اينکه در نوک سينه شقاق ايجاد نشود، بعد از هر نوبت شيردهي چند قطره از شير را روي نوک سينه بريزيد و ترجيحا آن را خشک نکنيد و نپوشانيد. - يک سري پدهاي بهداشتي مخصوص شقاق وجود دارند که با گذاشتن آنها روي نوک سينه اين مشکل تا حد زيادي بهبود پيدا مي‌کند. مي‌توانيد اين پدها را از داروخانه تهيه کنيد و به کار بگيريد. - لباس‌هاي پلاستيکي و نايلوني نپوشيد؛ بهتر است لباس نخي بپوشيد که مانع از عبور و مرور هوا نمي‌شود. - ترکيباتي هستند که مانع بروز زخم در نوک سينه مي‌شوند، مثل نشاسته گياهي يا پارافين سفيد که در داروخانه‌ها پيدا مي‌شوند. اگر آنها را روي نوک سينه بگذاريد از خشک شدن پوست نوک سينه و زخم شدنش جلوگيري مي‌کند. - از هر دو سينه شير بدهيد؛ اين کار باعث مي‌شود دچار التهاب سينه نشويد. - هنگام شير دادن تمام هاله قهوه‌اي را در دهان نوزاد بگذاريد و تا وقتي نوزاد سير نشده سينه را از دهانش در نياوريد. درمان کم‌خوني پس از زايمان چيست؟ مادر طي عمل زايمان مقداري خون از دست مي‌دهد و پس از آن دچار کم‌خوني مي‌شود. عموما توصيه مي‌شود در پايان هفته اول پس از زايمان مادر براي چکاپ کلي به پزشک مراجعه کند. در اين مراجعه نسخه‌اي شامل مسکن‌ها و مکمل‌ها به مادر داده مي‌شود که با مصرف آنها بسياري از مشکلات برطرف مي‌شوند. مادر پس از وضع حمل بايد هر روز قرص آهن و مکمل غذايي مصرف کند. مصرف گوشت قرمز و جگري که خوب پخته شده باشد، به خون‌سازي بدن مادر کمک فراواني مي‌‌کند. مادران گياهخوار در اين مورد دچار کمبودهاي شديد و ناراحتي‌هاي زيادي مي‌شوند؛ به هيچ وجه اين غذاها و مکمل‌ها را از برنامه روزانه‌تان حذف نکنيد