سن آرایش دختران به زیر ۱۵ سال رسید

موبنا/ بر اساس آمارها، ايراني ها يکي از پرمصرف ترين محصولات و مواد آرايشي در منطقه هستند. هر چند رتبه ايران سالانه در اين رده بندي متفاوت است، اما پرسش استفاده زياد از مواد آرايشي در ايران باز باقي مي ماند. اين همان سوالي است که ايرنا با حضور کارشناسان در ميزگردي پاسخگويي به آن را پي گرفته است. ميکاپ، آرايش ابرو، دور چشم، گونه ها، لب، کاشت ناخن، لاک زدن ، کاشت پروتز، تزريق ژل، بوتاکس، جراحي بيني و پلک و هزاران نوع آرايش ديگر، همه روزه در چهره زنان و حتي مردان در خيابان ها و انظار عمومي به چشم مي خورد. گروهي معتقدند، آرايش کردن امري تاريخي است و از ديرباز در بين زنان و حتي به نوعي در بين مردان نيز وجود داشته است و نوعي هنجار اجتماعي است که در دوره هاي تاريخي مختلف فقط شکل آن تغيير مي کند و ماهيت آن امري غير عادي و ناهنجار نيست. گروهي ديگر اما با اشاره به افراط هايي که در آرايش چهره رخ مي دهد، اين مسئله را نوعي ناهنجاري اجتماعي و فردي مي دانند که به خصوص در سال هاي اخير تحت تاثير فرهنگ و رسانه هاي غربي و پديده مدرنيته، آسيب هاي جدي فردي و اجتماعي به وجود آورده است. آمارها نشان مي دهد، با اينکه ايران هفدهمين کشور دنيا از نظر جمعيت است اما از نظر مصرف لوازم آرايشي هفتمين کشور دنياست و از اين نظر در خاورميانه رتبه دوم را دارد. کارشناسان حاضر در ميزگرد ايرنا، مسئله آرايش در ايران را از دو جنبه بررسي کردند و معتقدند نگاه پاتولوژيک و آسيب شناسانه به اين پديده و نگاه عرفي و طبيعي بودن آن دو منظري است که مي توان از هر يک از اين زوايا، مسئله استفاده از لوازم آرايشي را در کشور تحليل کرد. در اين ميزگرد بيشتر موضوع آرايش در بين زنان مورد بحث قرار گرفت. از نگاه طيبعي بودن امر آرايش در بين زنان، بر اين نکته تاکيد شد که آرايش امري است که از ديرباز و گذشته هاي دور همواره وجود داشته است و زيبايي خواهي زنان و جلوه گري آنان به خصوص براي جنس مخالف امري طبيعي است و ناهنجاري محسوب نمي شود. در مقابل گروهي نيز معتقدند که کمبود اعتماد به نفس در بين برخي زنان، رقابت دختران براي پيدا کردن همسر، آمار بالاي افسردگي و اختلالات رواني، تاثير تبليغات رسانه اي و الگوسازي شرکت هاي سرمايه دارغربي در اين زمينه تاثيرگذاشته و باعث افراط و تفريط در آرايش دختران و زنان شده و حتي سن آرايش دختران را به زير ۱۵ سال پايين آورده است و حتي گاهي در بين دختران ۱۰ ساله نيز ديده مي شود. ميزگرد بررسي علل افزايش مصرف لوازم آرايشي در کشور با حضور دکتر فريد براتي سده، روانشناس، حسين حجت پناه، جامعه شناس و حضور تلفني افشين طباطبايي، روانشناس و پژوهشگر مسائل اجتماعي و دکتر عاليه شکربيگي، جامعه شناس برگزار شد. اکنون مشروح اين ميزگرد کارشناسي را با هم مي خوانيم: فريد براتي سده، روانشناس اجتماعي در اين ميزگرد گفت: موضوع مصرف يا افزايش مصرف لوازم آرايشي در کشور از دو نگاه قابل بحث است. يکي نگاه پاتولوژيک يا آسيب شناسانه با اين رويکرد که مصرف لوازم آرايشي به خصوص در بين خانم ها يک مسائل چالش برانگيز است و دوم اينکه مصرف لوازم آرايشي در بين خانم ها يک امر طبيعي است و جلوه دادن و زيبا شدن يک امر طبيعي در بين زنان است. عضو هيات علمي دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي افزود: افرادي که با نگاه آسيب شناسانه به اين مسئله نگاه مي کنند، گاهي معتقدند که افزايش مصرف لوازم آرايشي به خصوص در زنان که موضوع اصلي مورد بحث ماست، به علت کمبود اعتماد به نفس و براي جبران اين کمبود است. وي ادامه داد: در اين نگاه فرض بر اين است که برخي زنان تصور مي کنند که در حالت عادي زشت هستند و سعي مي کنند با لوازم آرايشي ضعف اعتماد به نقش خود را بپوشانند و به نوعي احساس کمبود مي کنند. براتي اضافه کرد: به نظر من براي فهم بهتر اين موضوع بايد بحث را از سطح روانشناسي فردي بالاتر ببريم و در سطح روانشناسي اجتماعي، اين موضوع را کند و کاو و بررسي کنيم، در اين سطح به اين مقوله بر مي خوريم که برخي زنان تصور مي کنند هنگامي که زيباتر هستند و با لوازم آرايشي خودشان را زيبا مي کنند، کارهايشان در جامعه آسان تر پيش مي رود و در واقع لوازم آرايشي نوعي کارکرد تسهيل سازي در روابط اجتماعي را دارد و به همين علت زياد مصرف مي شود. اين روانشناس اجتماعي ادامه داد: در نگاه روانشناسي تکاملي و جنسي اين موضوع مطرح است که زن مي داند که مرد به او نگاه مي کند و با ديدن او تحريک مي شود بنابراين طبيعي است که زنان تلاش مي کنند، جلوه گري کنند. **۱۱ ميليون دختر در سن ازدواج براتي گفت: از نظر من در جامعه ما يک مساله بسيار مهم ديگر نيز وجود دارد و آن دختراني هستند که ازدواج نکرده و به دنبال شوهر مي گردند، آمارها نشان مي دهد که حدود ۱۱ ميليون دختر در کشور داريم که در سن ازدواج هستند اما ازدواج نکرده اند و طبيعي است که يک بازار رقابتي شديدي براي جلب نظر مردان در بين اين افراد به وجود بيايد. عضو هيات علمي دانشگاه علوم بهزيستي و توانبحشي افزود: به نظر من اينکه عده زيادي از دختران به دنبال شوهر مي گردند، براي فهم افزايش مصرف لوازم آرايشي در کشور موضوع بسيار مهمي است و از سال ها قبل اين موضوع قابل پيش بيني بود. براتي گفت: برخي از افرادي که بيش از حد از لوازم آرايشي استفاده مي کنند ممکن است دچار نوعي بيماري هم باشند اما نمي توانيم در مورد اکثريت زنان، اين طور قضاوت کنيم و نبايد تصور کنيم که با نوعي بحران هويت و کمبود اعتماد به نفس در بين زنان مواجه هستيم. استاديار گروه روانشناسي اجتماعي دانشگاه علوم بهزيستي ادامه داد: مساله ديگري که در اين فضا قابل بحث است، مساله حجاب است،عده اي از زنان شايد تصور کنند که به علت حجاب هيچ امکاني براي جلوه گري ندارند و به همين علت به لوازم آرايشي پناه مي برند. ** حجاب ناهنجاري هاي عصبي را کم مي کند براتي گفت: حجاب به لحاظ بهداشت رواني مزايايي دارد زيرا آمارها نشان مي دهد که به علت استفاده از حجاب برخي ناهنجاري ها اجتماعي در کشورهاي اسلامي کمتر است. وي افزود: در جامعه ما خيلي از کارشناسان مساله افزايش لوازم آرايشي را با نگاه به موضوع حجاب و براي جبران ضعف در اعتماد به نفس توجيه مي کنند و نگاه پاتولوژيک و آسيب شناسانه به اين مساله دارند و مي گويند چون در اروپا اين مسائل نيست از لوازم آرايشي هم کمتر استفاده مي شود. براتي ادامه داد: اما از نظر من اين مساله طبيعي است که زن مي خواهد جلوه گري کند و چون تمام بدن او پوشيده است، طبيعي است که تلاش مي کند از طريق زبياتر کردن صورت خود به اين خواسته برسد. **لوازم آرايش براي هنرپيشه ها و زنان سالمند وي گفت: در برخي کشورها استفاده زياد از لوازم آرايشي فراگير نيست و بيشتر در بين هنرپيشگان يا افراد خاص مشاهده مي شود در مقابل آن البته در برخي کشورها مانند پاکستان نيز مي بينيم که زنان زياد آرايش مي کنند اما چون زير برقه هستند، ديده نمي شود. براتي افزود: مصرف لوازم آرايشي در بين زنان از جنبه پزشکي نيز قابل بحث است و بسياري از مواد تشکيل دهنده لوازم آرايشي ممکن است عوارض پوستي داشته باشد و خطراتي براي سلامت ايجاد کند که در اين مورد بايد پزشکان و متخصصان پوست و مو بيشتر صحبت کنند. عضو هيات علمي دانشگاه علوم بهزستي ادامه داد: به نظر من نگاه آسيب شناسانه به اين موضوع ما را به فهم درست اين موضوع نمي رساند. نمي توانيم بگوييم، دختري که زياد از لوازم آرايشي استفاده مي کند، حتما اعتماد به نفس ندارد. **سياسي کردن آرايش زنان، کاري بيهوده است وي اضافه کرد:برخي نيز تلاش براي مخالفت سياسي را علت افزايش مصرف لوازم آرايشي مي دانند که به نظر من اين نگاه نيز نگاه سطحي است بايد هر چه مي گوييم بر مبناي شواهد علمي و آمار و اطلاعات دقيق باشد به نظر من سياسي کردن اين موضوع کاري بيهوده است. براتي اضافه کرد: چرا بايد بيهود براي خودمان مساله درست کنيم و براي کشور مخالف درست کنيم، استفاده از لوازم آرايشي در بين زنان يک امر طبيعي است. اين روانشناس اجتماعي اضافه کرد: درصد کمي از زناني که لوازم آرايشي مصرف مي کنند، اختلال شخصيتي دارند، البته آمار افسردگي در بين زنان به طور کلي بالا است اما اين مساله علت افزايش مصرف لوازم آرايشي نيست. براتي گفت: نگاه سياستگذاران به مساله زنان نيز بسيار در اين زمينه مهم است و به نظر من در خيلي جاها نگاه سياستگذاران اين حوزه ديني نيست. در نگاه ديني اين حديث را داريم که اگر زن در جامعه امير باشد به سمت آرايش نمي رود در حالي که عده اي از نگاه ديني اين طور برداشت مي کنند که عقل زنان کمتر از مردان است و اين تصور اشتباه گاهي تبليغ مي شود. **حضور اجتماعي زنان، مصرف لوازم آرايشي را کم مي کند اين روانشناس اجتماعي اضافه کرد: واقعيت اين است که در کشورهاي اروپايي که مصرف لوازم آرايشي کمتر است، شاهد اين هستيم که زنان در مناصب اجتماعي بيشتر حضور دارند اما در جامعه ما اين طور نيست و به نيمي از جمعيت کشور که زنان هستند، آن طور که بايد توجه نمي شود. وي گفت: اين يک واقعيت است که هر فردي به دنبال گرفتن تاييد ديگران است و با توجه به محدوديت هاي اجتماعي برخي زنان، راهي جز آرايش کردن براي گرفتن تاييد ديگران ندارند. براتي افزود: راه حل اين مساله اين است که سطح آگاهي، دانايي و شعور اجتماعي را با گسترش فرهنگ مطالعه بالا ببريم. **خريد و مصرف لوازم آرايشي براي غلبه بر افسردگي براتي اضافه کرد: در نگاه آسيب شناسانه به مصرف لوازم آرايشي برخي نيز اين نکته را مطرح مي کنند که به علت ميزان بالاي افسردگي در زنان با توجه به آمار شيوع بالاي ۲۳ درصد اين اختلال و سطح پايين شادي در جامعه، چون مصرف گرايي و خريد کردن به طور کلي مي تواند حداقل شادي موقت ايجاد کند، برخي زنان به سمت مصرف لوازم آرايشي و خريد اين لوازم گرايش پيدا مي کنند. **سياستگذاري فرهنگي نداريم اين کارشناس مسائل اجتماعي در پاسخ به پرسش خبرنگار ايرنا که آيا سياستگزاري فرهنگي مي تواند اين پديده را ساماندهي کند، گفت: واقعيت اين است که تاکنون هيچ نوع سياستگذاري فرهنگي و هيچ برنامه اي در اين زمينه نداشته ايم، هر چه بوده فقط يکسري سختگيري هايي بوده که با اتکا به برخي باورهاي شرعي اعمال شده است. وي گفت: بايد بررسي کنيم که اين نوع سختگيري ها چقدر موثر بوده اند، دختران و زنان کشور به هر حال در سني هستند که پرانرژي هستند، سوال اين است که چطور و در کجا بايد از انرژي خود استفاده کنند، چشم ها را بايد باز کنيم و واقعيتهاي جامعه را ببنيم. وي ادامه داد: منظور من اين نيست که ارزشهاي ديني و فرهنگي را زير پا بگذاريم اما بايد سياست هاي فرهنگي فعالي براي جوانان و زنان داشته باشيم. اگر محدوديت ايجاد مي کنيم؛ بايد براي تامين بهداشت روان جوانان و دختران آلترناتيو (جايگزين) تعريف کنيم. براتي ادامه داد: گاهي حتي نگهداشتن حيوان در خانه مي تواند يک جايگزين مناسب باشد، من نمي گويم مردم سگ نگهداري کنند اما مثلا نگهداشتن پرنده در خانه مي تواند به عنوان يک اقدام جايگزين در سطح خرد و براي ارتقاي سطح سلامت روان مورد توجه قرار گيرد. **آرايش براي تاييد شدن افشين طباطبايي روانشناس نيز در اين ميزگرد گفت: انسان از لحاظ رواني به طور خاص و عام احتياج فراواني به تائيد شدن، ديده شدن و مورد نوازش قرار گرفتن دارد و به همين دليل با انواع روش ها سعي مي کند اين ديده شدن را از محيط اطراف کسب کند.انواع لباس ها، لوازم خانه، اتومبيل، پرده و غيره در همين راستا تهيه و توليد مي شود. وي اضافه کرد: به همين دليل است که انسان ها با خريد شيء، سعي مي کنند توجه ديگران را جلب و به تبع آن نوازش رواني کسب کنند. به گفته وي، بحثي به نام نوازش در روانشناسي مطرح است که آثار مثبت و منفي دارد؛ آرايش کردن طوري است که وقتي زن و دختر جلوي آيينه آراستگي و آرايش و در تنهايي خود به آيينه نگاه مي کند احساس خوشايند و مطلوبي به او دست مي دهد؛ اول خودش خود را تائيد مي کند که اين جنبه مثبتي در کارکردگرايي فرد دارد. ** ايران بازار هدف کشورهاي بزرگ توليد کننده لوازم آرايش اين روانشناس با بيان اينکه در ايران زن ها با نوع پوشش نمي توانند آن گونه که بايد خود را نشان دهند، اظهار کرد: خانم ها فقط در محافل خصوص زنانه مي توانند خود را نشان دهند و تنها جايي که در معرض عموم مي توانند نشان دهند، صورت است که منع چنداني ندارد از اين رو مصرف لوازم آرايش در خاورميانه دوم و در جهان در رتبه ششم و هفتم است. وي با بيان اينکه شرکت هاي بزرگ توليد کننده از ايران به عنوان يک بازار هدف استفاده مي کنند، ادامه داد: مردم ايران گاهي از لوازم آرايش استفاده افراطي مي کنند، چون در جاهاي ديگر نمي توانند لباس، کفش و اندام را به نمايش بگذارند و نوازش کسب کنند از اين رو به آرايش صور، مانيکور و پانيکور کردن ناخن روي مي آورند؛ چون وقتي مي گوييم چه لباس قشنگي؛ چه کت شلوار شيکي؛ اين ها نوعي نوازش است و همه اينها به باور به آراستگي برمي گردد. ** زنان با تحصيلات بالا احساس قدرت و هويت اجتماعي مي کنند اين روانشناس با بيان اينکه خانمي که استاد دانشگاه و داراي مدرک تحصيلي بالا است کمتر از دختر جوان با تحصيلات ناچيز به آرايش و زيورآلات رغبت دارد، تصريح کرد: اين خانم کمتر آرايش مي کند، چون تاثير نوازش خود را از جاي ديگر مي گيرد و احساس قدرت و هويت اجتماعي مي کند؛ اما دختر جوان بيکار و با تحصيلات ناچيز از آنجا که تاييد نوازش ندارد به کارهاي فردي روي مي آورد. به گفته وي، اگر جامعه به سمت آگاهي برود و سواد و شعور اجتماعي بالا برود با اين ميزان از آرايش در خانم ها مواجه نخواهيم بود. ** پيري زودرس در انتظار استفاده کنندگان لوازم آرايش تقلبي طباطبايي خاطر نشان کرد: آرايش کردن مي تواند خطراتي براي سلامت نيز داشته باشد. استفاده از مارک هاي تقلبي و مواجه شدن با آثار جانبي فراوان اين مارک هاي تقلبي به نيز مساله مهمي است. چون کساني که مشکلات مالي دارند مجبور مي شوند لوازم آرايشي با مارک هاي تقلبي تهيه کنند که عوارضي چون پيري زودرس چهره را به همراه دارد. اين روانشناس در پاسخ به اين سوال که آيا اين اقدام خانم ها سياسي است يا نه، گفت: آن قدر مشکلات ديگر در کشور وجود دارد که اصلا سياست در اين موضوع، بحث مهمي نيست. وي درخصوص کاهش سن دختران و علاقه پسران جوان به آرايش کردن، گفت: باورهايي که ۳۰ سال پيش دختران جوان داشتند امروز به خاطر گسترده تر شدن وسايل ارتباط جمعي و گردش اطلاعات تغيير کرده است. طباطبايي ادامه داد: جوانان به ظواهري دست پيدا مي کنند که براي آنها جذاب و رنگارنگ است و به آن طرف ميل پيدا و از آن الگوبرداري مي کنند؛ اين کار بنگاه هاي بزرگ سرمايه داري غربي است که مي خواهند کالاهايشان را بفروشند، لذا در خود انسان ها انگيزه درست مي کنند که به اين سمت و سو بروند. ** سن آرايش دختران به زير ۱۵ سال رسيد دکتر عاليه شکربيگي، جامعه شناس نيز در ميزگرد ايرنا گفت: استفاده از لوازم آرايشي در بين زنان از قديم و در طول تاريخ همواره وجود داشته است و موضوع جديدي نيست ولي مشکل آن است که متغيرهاي جديد اجتماعي اين مسئله را برجسته کرده است. وي ادامه افزود: يکي از عوامل برجسته شدن اين مسئله، پايين آمدن سن آرايش است به طوري که سن استفاده از لوازم آرايش در کشور ايران به زير ۱۵ سال رسيده است. شکربيگي اضافه کرد: در کشورهاي توسعه يافته تمايل به آرايش در زنان مسن و در سنين بالا و ميانسالي ديده مي شود اکنون سوال اين است که چرا آرايش، براي زنان، در کشور ما به يک نياز ضروري تبديل شده است. ** ۵ عامل افزايش گزارش به آرايش در زنان اين جامعه شناس گفت: به نظر من پنچ عامل در افزايش مصرف لوازم آرايشي در ايران نقش دارد که تغييرات جمعيتي، پايگاه اقتصادي و اجتماعي، مصرف رسانه اي، روابط دختران در جامعه و خانواده در اين زمينه نقش دارد. وي افزود: جوان بودن جمعيت کشور، مهاجرت از روستا به شهر و تغيير چرخه توليد کشور، بر نوع رفتار افراد تاثيرگذاشته و افزايش بيشتر لوازم آرايشي نيز از جمله اين تغييرات رفتاري است. شکربيگي گفت: پايگاه اقتصادي و اجتماعي عامل بسيار تعيين کننده اي در رفتار انسانهاست، همه تلاش مي کنند که در بين اطرافيان،خود را از طبقه و پايگاه اجتماعي و اقتصادي بالا نشان دهند بنابراين گاهي براي رسيدن به اين هدف تلاش مي کنند با آرايش و زيباتر کردن چهره خود، پايگاه اقتصادي و اجتماعي خود را تقويت کنند. وي اضافه کرد: خانواده به عنوان اساسي ترين و بنيادي ترين عامل تربيت پذيري و جامعه پذيري نقش بسيار مهمي در القا نوع رفتار افراد دارد، وقتي مادران بي مهابا جلوي دختران خود آرايش مي کنند، اين ذهنيت در بين کودکان آنها نيز تقويت مي شود و آنان را به سمت استفاده از لوازم آرايشي سوق مي دهد. ** تمرکز مديريت بدن روي «صورت» اين جامعه شناس اضافه کرد: مديريت بدن موضوع بسيار مهم ديگري است که در جامعه شناسي به آن توجه ويژه اي مي شود و در طول تاريخ شايد هيچ وقت مديريت بدن انسان تا اين اندازه روي «صورت» متمرکز نشده باشد. وي گفت: تمرکز بر آرايش صورت در کشور ما مي تواند با اهداف مختلفي مانند کسب هويت و پذيرش اجتماعي انجام شود اما هر چه هست باعث شده که امروز ايران دومين مصرف کننده لوازم آرايشي در خاورميانه و هفتمين مصرف کننده اين لوازم در دنيا باشد. شکربيگي در پاسخ به اين پرسش که آيا افزايش مصرف لوازم آرايشي مي تواند نشانه نوعي اعتراض سياسي باشد، توضيح داد: اين فرض محالي نيست ولي شواهد زيادي هم براي آن وجود ندارد با اين حال تا زماني که به صورت دقيق در اين مورد پژوهش نکنيم نمي توانيم اظهار نظر دقيق داشته باشيم. اين جامعه شناس در پاسخ به پرسش ديگر خبرنگار ايرنا مبني بر اينکه در جامعه مردسالار آيا زنان با آرايش کردن براي جلب نظر، خود را تحقير نمي کنند، گفت: وجود ديدگاه مردسالار را رد نمي کنيم، در طول تاريخ همه چيز در خدمت مردان و از ديدگاه آنها تعريف شده است و در بسياري از ادوار تاريخي مردان نگاه مالکيت گونه به زنان داشته اند. وي گفت: در چنين ساختاري زنان نيز آرايش مي کنند تا در نظر مردان زيبا جلوه کنند و شايد هنوز بسياري از زنان به اين حد از آگاهي نرسيده باشند که در جهت خواست نظام مردسالار حرکت نکنند. **زنان از خواست نظام مردسالار تمکين مي کنند وي اضافه کرد: با اين وجود من از واژه «تحقير» استفاده نمي کنم و به جاي آن از واژه «تمکين» استفاده مي کنم. اما معتقدم اولين و اصلي ترين عامل براي مقابله با اين رويکرد که زنان با آرايش در خدمت نظام مردسالار قرار گيرند، اين است که با آموزش، افزايش آگاهي و کار رسانه اي کار کنيم که زنان بيش از آنکه به ظاهرشان اهميت بدهند به مهارتهاي زندگي و توانايي هاي خود متکي باشند. اين جامعه شناس گفت: بايد با افزايش آگاهي، خودباوري را در زنان تقويت کنيم تا آنان خود را موجودي منفعل ندانند. با اين حال بايد به اين نکته توجه کنيم که آرايش در بين زنان هميشه وجود داشته است. انسان زيبايي را دوست دارد و هيچ کس مخالف زيبايي نيست. **افراط و تفريط در آرايش، طبيعي نيست شکربيگي افزود: زيبايي انسان را به وجد مي آورد اما اشکال کار در افراط و تفريط است که همه اصول تاريخي و طبيعي را تحت شعاع قرار مي دهد. سوال من اين است که چرا بايد عادت جامعه اين باشد که به جاي افزايش آگاهي فقط به مسئله زيبايي ظاهري توجه کنيم. وي گفت: گرايش به آرايش تحقير نيست زيرا خواسته خود فرد است و اجباري در آن نيست اما مسئله اين است که آرايش در جايي انجام مي شود که نبايد باشد، مثلا در بين دختران ۱۰ ساله و اين افراطي است که بايد آسيب شناسي شود. ** تغيير استفاده از لوازم آرايش همراه با تغيير زمان حسين حجت پناه، جامعه شناس ديگر مهمان ميزگرد ايرنا با تاريخي خواندن مسئله آرايش، گفت: آرايش، مسئله تاريخي است که درگذشته نيز وجود داشته است و امروز اگر بخواهيم آسيب و مسئله اجتماعي بودن آن را بپذيريم بايد بگويم که مسائل اجتماعي دو ويژگي اساسي دارند. وي يک ويژگي مسائل اجتماعي را به شدت به هم پيوسته بودن آن عنوان کرد و ادامه داد: به هم پيوسته بودن مسائل اجتماعي يعني در جنبه هاي ديگر هم دچار اين مسائل هستيم و دوم اينکه مسائل اجتماعي نسبي هستند و اين مسائل در هر جامعه اي ويژگي هاي خاص خود را دارد. **پسران هم از آرايش هاي زنانه استفاده مي کنند وي اضافه کرد: آرايش در ايران با توجه به عينيت و آنچه که در جامعه امروز وجود دارد، ديگر مانند قبل از مشروطه نيست؛ آرايش ديگر صرفا عرصه زنانه نيست و حتي نوع آرايش شبيه هم شده است و مهمتر اينکه پسرها نيز آرايشي انجام مي دهند که قبلا مختص خانم ها بود. ** روي آوردن زنان سنتي به آرايش اين جامعه شناس با بيان اينکه بازه سني آرايش بسيار گسترده شد، گفت: سن استفاده از لوازم آرايش هم بالا رفته و هم کمتر شده است. يعني زنان سنتي که پيشتر هيچگاه آرايش نمي کردند امروز به اين امر روي آورده اند و از طرف ديگر نوجوانان و حتي کودکانمان به آرايش کردن رغبت و تمايل نشان مي دهند. **آرايش در حاشيه شهرها غليظ تر است حجت پناه با بيان اينکه آرايش ديگر مختص کلانشهرها نيست، ادامه داد: آرايش در شهرهاي کوچک و حاشيه شهرها نيز وارد شده طوري که آرايش در حاشيه شهرها غليظ تر از مرکز شهر است؛ اوايل فقط اقشار خاص از لوازم آرايش استفاده مي کردند در حالي که امروز تمام اقشار جامعه به نوعي درگير آن هستند. ** الگوي آرايش، تزريقي و وارداتي است اين کارشناس با تاکيد بر تزريقي و وارداتي بودن آرايش، اظهار کرد: امروز با يک سبک آرايش سر و کار نداريم؛ خانم ها در عرصه هاي عمومي مختلف آرايش هاي مختص همان عرصه ها را انجام مي دهند بدين صورت که در محافل، مهماني هاي رسمي، غير رسمي، سر کار و منزل در هر کدام يک نوع آرايش مخصوص مي کنند. وي ادامه داد: با نگاه به آرايش افراد مي توانيم درباره هويت، عقايد و نظرات افراد قضاوت کنيم. اين جامعه شناس، آرايش را يک مسئله اجتماعي برشمرد و افزود: يکي از مهمترين ويژگي هاي مسئله اجتماعي اين است که فردي نباشد و کثرت يافته و «جامعوي» ( در سطح جامعه گسترش يافته است) شده است. **آرايش اختلاف مي آورد وي با طرح اين سوال که آيا آرايش بين شرايط موجود و مطلوب تاخير و فاصله مي اندازد و مانع مي شود، گفت: بله، در برخي موارد فاصله مي اندازد. حجت پناه تصريح کرد: آرايش در ميان روابط بين نسلي بين دختران و والدين، روابط زن و شوهر اختلافات ايجاد مي کند. ** ايران برهوت آمار وي با استقبال از برپايي ميزگرد و بررسي ميان رشته اي، ادامه داد: امروز در کشور ما برهوت آمار است؛ آمارها حتي دقيق نيستند و خود تحقيقات نيز مشخص نيست که اعتبار يا پايايي دارد يا نه. به گفته وي، هرگاه آرايش به يک الگوي ذهني تبديل شود وقت زيادي صرف آن مي کنيم، از انجام بسياري از کارهاي ديگر مي مانيم. **مدرنيته با هنجارهاي ايراني ناهمخواني داشت اين جامعه شناس با اشاره به شرايط کشور، اظهار کرد: جامعه اي بوديم که در نظام جهاني جزو کشورهاي سلطه پذير شديم که عوامل داخلي بر عوامل خارجي موثرتر است چون از نظر داخلي خودمان ضعيف بوديم وقتي مدرنيته و جهاني شدن وارد کشور شد از آنجا که مدرنيته بومي نبود ويژگي هاي خاص خود يعني معلق بودن، سياسي بودن و ناهمگوني را نيز وارد کشور کرد و با ارزش ها و هنجارهاي کشور ما ناهمخواني داشت. ** رد سياسي بودن استفاده از لوازم آرايش حجت پناه با بيان اينکه اگر چه استفاده از لوازم آرايش فراوان در کشور مشاهده مي شود، گفت: اما اين موضوع را به عنوان مقاومت منفرد در برابر نظام سياسي کشور رد مي کنم؛ چون در زمان شاه نيز استفاده از لوازم آرايش به عنوان يک شاخص پيشرفت در نظر گرفته مي شد و با وجود اينکه در آن زمان هم بدن ها پوشيده نبود، آرايش انجام مي شد. ** تحصيل موجب افزايش سرمايه نمي شود حجت پناه با رد اين تز که تحصيلکرده ها کمتر از ديگر زنان آرايش مي کنند، گفت: تحصيل موجب افزايش سرمايه نمي شود و در حال حاضر زنان تحصيلکرده بيشتر آرايش مي کنند. وي ادامه داد: فمينيست هاي کلاسيک مانند سيمون دوبوآر نسبت به آرايش کردن تنفر داشتند و آن را سلطه مردانه تلقي مي کردند. او اين موضوع که زنان به دليل خواسته و نياز مرد آرايش مي کنند يا اينکه دختران براي يافتن همسر آرايش مي کنند را نيز رد کرد و ادامه داد: زنان در خلوت خود نيز آرايش مي کنند و از ديدن چهره زيباي خود در آينه لذت مي برند و از ديگر سو زناني که متاهل هستند نيز آرايش مي کنند. ** چرا اين گونه شديم؟ اين جامعه شناس در پاسخ به اين سوال که چه شد مصرف لوازم آرايش در کشور تا اين حد افزايش يافت و اين گونه شديم، اظهار کرد: همراه با جريان مدرنيته، فرديت رشد مي کند و از اين رو توجه به بدن افزايش مي يابد. حجت پناه گفت: در کشورهاي تمدن يافته، توجه به بدن با ورزش انجام مي شود اما در اينجا افزايش فرديت و سرمايه در آرايش ديده مي شود. وي ادامه داد: از ديگر سو، مسائل جنسي نيز مهم است و از آنجا که در جامعه ما افراد تقريبا احساس حرمان و محدوديت جنسي دارند، لذا سعي مي کنند به اين سو روي بياورند. حجت پناه با ذکر مثالي اضافه کرد: به عنوان مثال يک خانم حدود ۲۰ سال پيش، براي تبليغات انتخاباتي خود گفته بود، استفاده از شلوار لي براي خانم ها مشکلي ندارد در حالي که در آن زمان شلوار لي براي زنان يک تابو بود و او با اين شعار تبليغاتي اش توانست رأي کسب کند. ** گردش مالي عظيم در لوازم آرايش حجت پناه، آريش را يک چرخه عظيم مالي مانند فوتبال دانست و گفت: از بعد فرهنگي آرايش درحال اسطوره سازي شدن است و در ناخودآگاه جمعي ما دارد تبليغ مي شود. وي با بيان اينکه همه مسائل فرهنگي بهم مرتبط هستند، ادامه داد: نمي توان آرايش را ديد اما ديگر مسائل فرهنگي کشور را غفلت کرد؛ آرايش زيرپوستي است و نخست الگويش را مي دهند.