انواع «شیر خشک» و ویژگی های آنها

نيک صالحي/ «لاک» پسوندي است که نام خيلي از شيرخشک‌ هاي موجود در بازار به آن ختم مي‌شود. «لاک» واژه‌اي لاتين به‌معناي «شير» است که توليدکنندگان شيرخشک از ديرباز از آن براي نامگذاري محصولاتشان استفاده مي‌کرده‌اند. نيازي به توضيح نيست که شير مادر براي کودک بهترين غذاست و هيچ شيرخشکي نمي‌تواند کاملا جايش را بگيرد. اما به دلايل گوناگون خيلي از بچه‌ها چه به‌عنوان کمک غذا و چه غذاي اصلي نياز به شيرخشک پيدا مي‌کنند. سري به بازار شيرخشک زده‌ايم، با اين توضيح که هر چقدر هم که اطلاعات‌تان درباره شيرخشک کامل باشد، بازهم براي انتخاب نوع و برند مناسب کودکتان نياز به مشورت پزشک داريد. يکسري ريزه‌کاري‌ها و تفاوت‌هاي جزئي هست که براي آدم غيرمتخصص قابل تشخيص نيست. در ضمن نوزاد ممکن است به انواع نادري از حساسيت يا بيماري خاص مبتلا باشد که به شيرخشک‌هاي خيلي ويژه نياز پيدا کند. شيرخشک براي نوزادان نارس اين شيرخشک‌ها براي کودکاني که با وزني کمتر از 2500گرم به دنيا مي‌آيند مناسب هستند و به‌خاطر ملاحظات ويژه، قيمت‌شان به طرز محسوسي از قيمت شيرخشک‌هاي ديگر بيشتر است و معمولا بين20تا 30هزار تومان قيمت دارند. شيرخشک براي بچه‌هاي حساس خوب وزن نگرفتن، دانه‌هاي قرمز رنگ روي پوست، اسهال، استفراغ، بي‌قراري و وجود خون در مدفوع، همه اينها مي‌توانند نشانه‌هاي حساسيت به شيرخشک باشند. در اين موارد، متخصص‌ها شيرخشک‌هاي خاصي را براي شيرخوار پيشنهاد مي‌دهند. شيرخشک بزرگانه يا کودکانه؟ 1- بدو تولد تا 6 ماهگي، معمولا برندها، شيرخشک‌هايشان را براساس سن نوزاد با 1 (از بدو تولد تا 6ماهگي) و 2 (از6ماهگي تا يک سال) و 3 (از يک سال به بعد) مشخص مي‌کنند. همچنين، ممکن است روي قوطي‌هاي شيرخشک به عباراتي مثل Infant formula براي شيرهاي قابل استفاده از بدو تولد و follow-upformula براي شيرهاي مراحل بعدي بر بخوريد. قيمت شيرخشک‌هاي 1، 2و 3 معمولا تفاوتي با هم ندارند ولي در بعضي برندها به‌خاطر پر و پيمان‌تر شدن شيرخشک با بالارفتن سن نوزاد، قيمت کمي (حدود 2-3هزار تومان) بيشتر مي‌شود. شروع قيمت اين شيرخشک‌ها در داروخانه‌ها از 14هزار تومان است و معمولا از 21-20هزار تومان بالاتر نمي‌رود. 2- براي ورزشکاران، آشپزها و...، بچه‌ها تنها مشتري‌هاي شيرخشک نيستند و صنف شيرخشک‌ها، مشتري‌هاي پروپا قرص ديگري هم دارند. شير را در مواردي به‌صورت کامل و بدون شکستن پروتئين‌ها براي مصرف بزرگسالان خشک مي‌کنند تا با اضافه کردن آب بتوان از آن استفاده کرد. همچنين براي مصارف صنعتي،کارخانه‌هاي توليد شير، بسته‌هاي بزرگ چندکيلويي (معمولا20يا 25کيلوگرم) توليد مي‌کنند که براي مصارف بالا به‌صرفه‌تر هستند و استفاده و حمل‌ونقل آسان‌تري دارند و بر حسب کاربردهاي گوناگون به انواع مختلفي مثل کم‌چرب ، پرچرب و... تقسيم مي‌شوند. شيرخشک در تهيه بعضي دسرها و شيريني‌ها هم به‌کار مي‌رود. ورزشکارها هم، به‌ويژه قديم‌ترها که بازار مکمل‌هاي پروتئيني داغ نبود، از شيرخشک در رژيم غذايي‌شان استفاده مي‌کردند؛ گرچه اين روزها با توجه به‌وجود مکمل‌هاي رنگارنگ در بازار، کمتر کسي سراغ شيرخشک مي‌رود. جداي از اينها، بعضي‌ها هم هستند که طعم پودر شيرخشک را همينجوري دوست دارند. البته اگر جزو اين دسته آخر هستيد توجه داشته باشيد که شيرخشک به‌خاطر غني بودن از پروتئين و کربوهيدرات و... ممکن است باعث چاقي شود يا عوارض پوستي ايجاد کند. در شيرخشک‌هاي هايپوآلرژنيک پروتئين‌هاي موجود در شير گاو را هيدروليز ميکنند ويژگي‌ها: شيرهاي بدون لاکتوز (LF): در اين شيرخشک‌ها لاکتوز شير گاو براي کودکاني که به لاکتوز حساسيت دارند حذف مي‌شود. قيمت اين شيرخشک‌ها ممکن است يک تا 2هزار تومان بيشتر از شيرخشک‌ هاي معمولي باشد. شيرخشک‌هاي سويا: همانطور که از اسمش پيداست اين شيرها بر پايه سويا تهيه مي‌شوند و براي شيرخوارهايي که با پروتئين شير گاو کنار نمي‌آيند استفاده مي‌شوند. حتما از مصرف اين شيرها بدون تجويز پزشک خودداري کنيد. استفاده از اين شيرها معمولا به‌صورت موقت است و مصرف دائم‌شان، به‌خاطر عوارض احتمالي توصيه نمي‌شود. شيرخشک‌هاي هايپوآلرژنيک يا (HA): در اين شيرها پروتئين‌هاي موجود در شير گاو را هيدروليزکرده و کار هضم را براي شيرخوار راحت مي‌کنند. اين شيرها براي شيرخواراني با دستگاه گوارش خيلي حساس مناسبند. باتوجه به اينکه درصد قابل توجهي از نوزاداني که به پروتئين شير گاو حساسيت دارند، با شيرهاي پايه سويا هم به مشکل مي‌خورند، استفاده از اين نوع شيرخشک‌ها رايج و عاقلانه است. اينها حدود5-4هزار تومان گران‌تر از نمونه‌هاي معمولي هستند. شيرخشک‌هاي آنتي‌رفلاکس (AR): آنتي‌رفلاکس‌ها براي نوزادان مبتلا به رفلاکس مناسب هستند و قيمت‌شان معمولا کمي از شيرخشک‌هاي معمولي بالاتر است. AR‌ها هم 5-4هزار توماني با شيرخشک ‌هاي معمولي تفاوت قيمت دارند. هشدار؛ خارجي نخريد؛ ايراني ببريد! شيرخشک‌هاي موجود در بازار (غير از يکي‌دو مورد) در داخل کشور و توسط کارخانه‌هاي شرکت‌هاي فرامليتي فعال در زمينه شيرخشک توليد مي‌شوند. اين کارخانه‌ها با سرمايه‌گذاري خارجي يا سرمايه‌گذاري مشترک کار مي‌کنند. معمولا با راهنمايي گرفتن از يک متخصص، بالاخره يکي از شيرخشک‌هاي توليد داخل با احوال کودک شما سازگار است. اما اگر به هر دليلي ترجيحتان بر استفاده از شيرخشک خارجي بود حتما حواستان را جمع کنيد. شيرخشک‌هايي که از خارج وارد کشور مي‌شوند بايد برچسب فارسي وزارت بهداشت را داشته باشند. داشتن برچسب فارسي به اين معناست که شيرخشک مربوطه توسط وزارت بهداشت آزمايش و تأييد شده و با خيال راحت مي‌توانيد از آن استفاده کنيد. گول قيمت پايين و ظاهر خوش آب و رنگ شيرخشک‌هاي خارجي بدون برچسب را نخوريد. حواستان باشد که شيرخشک را فقط از داروخانه‌ها تهيه کنيد. اگر احيانا شيرشخشک مورد نظرتان را نتوانستيد در داروخانه‌هاي داخل کشور پيدا کنيد خودتان شخصا براي خريد اقدام کنيد يا از افراد مورد اعتمادتان بخواهيد که محصول را از مراکز معتبر تهيه کرده، برايتان بفرستند. يادتان باشد که شيرخشک‌هايي که از خارج وارد کشور مي‌شوند بايد برچسب فارسي وزارت بهداشت را داشته باشند. با کانال تلگرامي آخرين خبر همراه شويد telegram.me/akharinkhabar