این زن هنوز چادرشب می بافد

ايسنا/ براي احياي چادرشب بافي با طرح‌هاي گذشته زحمت بسياري کشيده است و يکي از مخالفين سرسخت‌اش براي دوباره زنده کردن لباس محلي و چادرشب بافي قاسم آباد پدر و پدر همسرش بوده‌اند. تنها همسر و خواهرش که درس هنر مي‌خوانده، مشوق او بودند. او بعد از 16 سال تلاش، سرانجام دو نماد قاسم آباد يعني (پوشيدن لباس محلي و چادرشب بافي) را احيا کرده است. قاسم‌آباد گيلان با لباس‌هاي محلي رنگي، موسيقي، حرکات موزون و چادر شب بافي محلي شناخته مي‌شود تا جايي که در يکي از ميدان‌هاي قاسم آباد، مجسمه‌ي زن محلي که در حال بافتن چادر شب است، قرار گرفته است. آسيه صادقي در گفت‌وگويي با خبرنگار صنايع دستي ايسنا، مي‌گويد: اگر يک‌بار ديگر به دنيا بيايم باز هم دلم مي‌خواهد چادرشب ببافم و صنايع دستي قاسم آباد را درست کنم. او درباره اينکه چطور کارش را شروع کرده است، بيان مي‌کند: براي اولين بار که اين کار را شروع کردم، 100 هزار تومان از خواهرم قرض گرفتم و چند کيف‌ پول دوختم اما نتوانستم هيچ‌کدام از آنها را بفروشم و هنگامي که برگشتم کلي بغض ‌کردم. بعد از مدتي با چادرشب کيف‌هاي کوچک پول درست کردم و فروختم، سپس کيف موبايل، لوازم آرايش و کيف تبلت را به آنها اضافه کردم، خودم پارچه مي‌بافتم و آن را به دوزنده‌هاي مختلف مي‌دادم تا کيف درست کنند. اين هنرمند اضافه مي‌کند: گاهي براي شرکت در نمايشگاه يا خريد مواد اوليه صبح‌ها به تهران مي‌رفتم و شب‌ها بر مي‌گشتم و چون ميگرن داشتم، سردردهاي بدي مي‌گرفتم. بعداز مدتي تصميم گرفتم اجناس را سفارش دهم تا با اتوبوس برايم بفرستند. کم کم فروشنده‌ها به من اعتماد کردند و مواد اوليه را برايم ارسال مي‌کردند و من هم مبلغ را به حساب‌شان مي‌ريختم. صادقي درباره نخ ريسي به شکل قديم بيان مي‌کند: يادم مي‌آيد زماني که بچه بودم همسايه‌هايمان پيله کِرم ابريشم را تبديل به نخ ‌مي‌کردند. پيله‌ها را در يک تشت آب جوش مي‌ريختند و به وسيله نوک چوبي که شبيه جارو بود، سر نخ را پيدا و به قره قره‌اي وصل مي‌کردند و به اين شکل عمل نخ ريسي را انجام مي‌دادند اما الان بيشتر نخ‌ها مصنوعي شده است. نقش‌هايي که 3000 سال قدمت دارند او درباره طرح‌هايي که در چادرشب‌بافي استفاده مي‌کند، توضيح مي‌دهد: بيشتر طرح‌هاي استفاده شده در چادرشب‌ها برگرفته از طرح‌هاي قديمي است و تنها طرحي که بعد از انقلاب مد شد، طرح پروانه است. بسياري از طرح‌هايي که روي چادرشب‌هاي قاسم آباد بافته مي‌شود، برگرفته از نقش‌هايي است که روي ظروف کشف شده از تپه "مارليک" بدست آمده است. اين هنرمند که نشان درجه دو هنري هم دارد، درباره تاريخچه اين طرح‌ها مي‌گويد: شنيده شده در حفاري‌هاي تپه مارليک گيلان تار و پودي از چادرشب‌هاي منطقه کشف شده است که 3 هزارسال قدمت دارد. در آن زمان چادرشب ها را از ابريشم، پشم و پنبه مي‌بافتند و مثل حالا نبوده که با کاموا بافته شود. صادقي اظهار مي‌کند: من هم چندين بار آزمون و خطا کردم تا ببينم مي‌توانم بافت چادرشب با ابريشم و پنبه را احيا کنم اما به نتيجه نرسيدم. امسال بارها بافت با پشم را امتحان کردم اما موفق نشدم. تنها نخي که سعي کردم مثل گذشته از آن استفاده کنم نخ پنبه است. او درباره تهيه مواد اوليه براي اين کار بيان مي‌کند: معمولا مواد اوليه را از تهران برايم مي‌آورند. متاسفانه ما نمي‌دانيم محل فروش مواد اوليه کجاست و تنها به وسيله‌ي دوست و آشنا با فروشنده مواد اوليه در ارتباط هستيم. اين هنرمند براي آنکه رنگرزي را خودش انجام دهد دوره‌هاي مربوط به اين کار را هم گذرانده است و دست و پا شکسته هم کارهاي را انجام مي‌دهد اما مي‌گويد: حتا بهترين مهندسان نساجي به قصد خاصي رنگ‌ها را ترکيب مي‌کنند و باز هم آنچه که مي‌خواهند را در نمي آورند. چون رنگ آميزي در صنعت نساجي آن هم به شکل طبيعي واقعا کار دشواري است. او درباره استفاده از رنگ‌ها بيان مي‌کند: رنگ‌هاي استفاده شده در لباس‌ها و بافت چادرشب برگرفته از طبيعت گيلان است. مثلا رُبان دوزي‌هاي هفتي، هشتي پايين دامن‌ها را رشته کوه‌هاي البرز تعبير مي‌کنند، چين‌هاي دامن نماد آبروفت‌ها و رودهاي منطقه گيلان است. هنوز هم در نمايشگاه‌ها و افتتاحيه‌ها از لباس‌هاي محلي استفاده مي‌کنند، در مراسم حنابندان‌ها هم از لباس‌هاي محلي استفاده مي‌شود. مردم چادرشب را نمي‌شناسند صادقي مي‌گويد: مردم فرش و گليم را مي‌شناسند اما چادر شب را اصلا نمي‌شناسند و نمي‌دانند اصلا چطور مي‌توانند از آن استفاده کنند. زماني هم که در نمايشگاه‌هاي مختلف شرکت مي‌کنم مردم مي‌آمدند درباره چگونگي استفاده از چادرشب‌ها سوال مي‌کردند، به همين دليل سعي کردم اين صنايع دستي را کاربردي کنم، بنابراين پارچه بافته شده و ابزار لازم را در اختيار کيف دوزي‌ها قرار دادم تا برايم کيف و جامدادي و کوله پشتي بدوزند. بعد از کاربردي کردن چادرشب فروش محصولاتم بيشتر شد. او اضافه مي‌کند: همه فکر مي‌کنند تنها به پارچه‌هاي چهارخانه چادرشب مي‌گويند، در حالي که چادر شب هم شکل‌هاي مختلف دارد و طرح چهارخانه‌ که تنها يک مدل اين هنر است در بيشتر نقاط ايران بافته مي‌شود. صادقي درباره چادرشب بافي و طرح‌هايش اظهار مي‌کند: اين هنر و طرح‌هايش نسل به نسل به ما منتقل شده است اما نسل جديد تمايلي به يادگيري آن ندارند. براي مثال هرچه تلاش مي‌کنم اين کار را به دخترم آموزش دهم دوست ندارد ياد بگيرد و مي‌گويد، «ياد بگيرم که چه شود؟». در زمان قديم، مادرها اجازه نمي دادند دخترها بعد از آنکه سوم راهنمايي را خواندند مدرسه بروند، نخ مي‌دادند دست‌مان و مي‌گفتند ببافيد. ماشين هاي سيار چادرشب بافي اين هنرمند ادامه مي‌دهد: دستگاه بافت مادر من هميشه در خانه بود اما چون مشغله کاري و فرزند داري داشت کمتر وقت مي‌کرد ببافد به همين دليل تابستان‌ها که ما تعطيل بوديم کمک مادرم چادرشب مي‌بافتيم. اما معمولا من کج مي‌بافتم و مادرم مي‌گفت تو به جاي بافتن به کارهاي خانه برس! اما من براي بافتن پافشاري کردم تا سرانجام ياد گرفتم اما بيشتر خواهرم اين کار را انجام مي‌داد و حالا او لباس محلي قاسم آبادي مي‌دوزد. او درباره انواع دستگاه‌هاي چادرشب بافي مي‌گويد: چون قديم سقف خانه‌ها کوتاه بود، دستگاه‌هاي چادرشب بافي را به سقف وصل مي‌کردند اما حالا ماشين‌هاي بافندگي سيار هم شده است و من مي‌توانم آن را براي نصب در نمايشگاه‌ها با خودم حمل کنم. اما در کل نمي‌توان در دستگاه‌هاي چادر شب بافي تغييرات ايجاد کرد، زيرا بافت دچار مشکل مي‌شود. نان کسي را نمي‌بُرم صادقي درباره وضعيت چادرشب بافي توضيح مي دهد: در قاسم آباد 300 نفر کارت صنعتگري صنايع دستي دارند اما همه‌ي آنها چادر شب نمي‌بافند. در دوره‌ي رياست جمهوري آقاي احمدي نژاد اکثر مردم براي آن که بيمه شوند و وام بگيرند کارت صنعت‌گري گرفتند، بعد که ديدند بازار کار چادرشب بافي کساد است ديگر آن را انجام ندادند. کاربردي کردن چادر شب اين هنرمند با بيان اينکه بيشتر مردم قاسم آباد چادر شب‌بافي را مي دانند، ادامه مي‌دهد: بازرسان صنايع دستي چندين بار سرزده براي سرکشي به خانه کساني که کارت صنعتگري داشتند، آمدند و چون آنها چادرشب بافي را رها کرده بودند، کارت‌شان را باطل کردند اما در حال حاضر مردم متوجه شدند چه کار کنند؛ چند متر پارچه روي دستگاه مي‌بافند و حاضر آماده مي‌گذارند بماند تا اگر بازرسان سرزده آمدند کارت‌شان باطل نشود. چند بار سازمان ميراث فرهنگي از من خواست تا آنهايي را که مي‌دانم کار نمي‌کنند، معرفي کنم اما من هيچ وقت چنين کاري انجام نمي‌دهم و نان کسي را نمي‌برم. او کار آفرين هم است و مي‌گويد: هر بافنده‌اي در بافتن يک مدل تجربه خوبي دارد به همين دليل هر مدل را به يک بافنده مخصوص مي‌سپارم و کارهايشان را متري مي‌خريم. صادقي از صادرات کارهايش تجربه خوبي ندارد و يکبار در سال 88 به يکي از مسافراني که قصد سفر به ترکيه را داشته حدود يک ميليون و 500 هزار تومان نمونه کار داده است که نتوانسته کارهايش را بفروشد و تنها هزينه بسياري براي گمرک پرداخته و سرانجام هم ضررکرده است. او همچنين درباره فلسفه طرح‌هاي استفاده شده در چادرشب مي‌گويد: همه‌ي اين طرح‌ها برگرفته از طبيعت و نماد چيزي هستند اما بيشتر زنان قاسم آباد بدون اطلاع از فلسفه اين نمادها، آن را مي‌بافند. دو طرح چادرشب‌هاي که صادقي بافته نشان اصالت گرفته‌اند و در حال حاضر او روي چگونگي تهيه نخ از پنبه و طرح‌هاي قديمي کار مي‌کند تا بتواند نشان اصالت ديگري بگيرد. با کانال تلگرامي آخرين خبر همراه شويد telegram.me/akharinkhabar