اندر مزایا و معایب کارمند بودن خانم ها

به دخت/ روز ۴ شهريور روز کارمند است. کارمندي براي خانم ها به عنوان نوعي شغل مزايايي دارد و معايبي. يک خانم کارمند مخصوصا وقتي متاهل است و بچه دار، بايد چه کند که ميان وظايف شغلي و نقش خانوادگي اش تعادل برقرار شود؟ به مناسبت ۴ شهريور، روز کارمند، به ميان چند بانوي کارمند رفتيم و نظر آن‌ها را نسبت به شغل کارمندي با همه محاسن و مشکلاتش براي خانم ها و هم مطالبات شان از مسئولين در اين زمينه جويا شديم. با کسي تعارف نداشته باشيد! خانم مولايي که کارمند بانکه هدفش از کار کردن را عدم علاقه به در خانه ماندن و کمک مالي به همسرش بيان کرد و در توصيف شرايط کارش گفت: “از صبح که ميرم سرکار يه روز پرکار رو شروع مي‌کنم و غير از زمان ناهار و نماز تا ساعت ۵ مشغولم. کار کردن به لحاظ اجتماعي براي من خوب و مفيده و اينکه جايگاهي در جامعه پيدا مي‌کنم و نسبت به وقايع جامعه به روز مي‌شم، از همه مهمتر اينکه دستم توي جيب خودمه. ولي شغل کارمندي در صورتي که تا ساعت سه باشه براي خانوم‌ها مناسبه. در ضمن خانوم‌ها از ابتدا بايد نسبت به حقوق خودشون آگاه و با رئيس و همکاران خود رو راست باشند، يعني بدون اينکه بترسند حرفشون رو راحت بزنند. مثلا من اوايل کارم کمي خجالتي بودم و هميشه مي‌ترسيدم که اخراجم کنند. به خاطر همين وقتي بهم مي‌گفتن فلان روز بايد بيايي با اينکه نمي‌توانستم، اما خودم را سختي داده و مي‌رفتم. به نظر من از همان روز اول بدون تعارف بايد بگويند که مثلا من نمي‌توانم فلان کار را انجام بدهم يا فلان روز نمي‌توانم سر کار بيايم.” ساعات کار اداري بانوان زياد است او از دولت هم درخواستي داشت: “دولت بايد حقوق مناسب تري را براي خانوم‌ها در نظر بگيره و درجه شغلي آن‌ها را بالاتر ببره. از همه مهم تر ساعت کاري خانم‌ها واقعا زياده مثلا من تا ساعت پنج سر کارم و از اين ساعت که ميام خونه، شغل اصلي من تازه شروع مي‌شه، يعني تا ۱۱ شب سرپاهستم بدون يک لحظه استراحت. واقعا خسته مي‌شم.” تفکيک مسائل شخصي از کار به نظر اين خانم کارمند متأهل که داراي دو فرزند هم هست، شغل کارمندي در تضاد با نقش‌هاي ديگر يک زن يعني مادري ، همسرداري و…نيست بلکه اين نقش‌ها در يک راستا هستند. او از تجربه خود در اين زمينه هم گفت: “من سال اول کار و مادري، يک کم گيج شده بودم هم عذاب وجدان داشتم هم کارم را دوست داشتم. ولي الحمدلله الان از پس هر دو تا براومدم. البته هنوز هم با داشتن دو فرزند سختي‌هايي دارم، کاش ساعت کاري مان را کم کنند. هرچند با کمي ذکاوت و مديريت يه خانوم کارمند مي‌تونه مسائل داخل خونه و کار را از هم تفکيک کند. من تا الان سعي کردم بين مسائلي چون زندگي خانوادگي، بچه داري، پيگيري تحصيل فرزندان و از همه مهم تر امورات داخل منزل و نظم که به ويژه براي همسرم بسيار مهم است، هماهنگي ايجاد کنم تا اختلال جدي بوجود نياد.” کار ما صبوري مي‌خواهد زينب خانم هم شش سال است که کارمند بنياد شهيده و از ماجراي کارمند شدنش و گوشه اي از اتفاقات معمول در محيط کاريش برايمان حرف زد: “براي کار موقت از طرف اين سازمان دعوت به همکاري شدم اما پس از مدتي ماندگار شدم و الان شش سال است که کارمند بنياد شهيد هستم. البته ناگفته نماند که خودم چون فرد فعالي هستم، هيچوقت بيکاري و عدم استقلال مالي را دوست نداشته‌ام. از طرفي کار در اداره ما خيلي صبوري مي‌خواهد. به طور معمول هر روز حداقل يک دعوا و درگيري را در محيط اداره داريم. يعني ممکن است جانبازي مطالبه‌اي داشته باشه که مطابق قانون نباشه و جواب رد بشنوه و همين باعث عصبانيتش مي‌شه…البته خيلي مواقع به خاطر کمبود اعتبارات مجبوريم جواب منفي بديم که همين تنش ايجاد مي‌کنه . در ضمن ساعات کاري مون هم زياده.” اين خانم جوان به محاسن شغل کارمندي هم اشاره‌اي داشت: “استقلال مالي براي يک خانم کارمند خيلي خوبه و بعد از اون حضور در اجتماع و داشتن روابط اجتماعي جزو محاسن مهمه شغل کارمنديه. همچنين من فکر مي‌کنم شغل کارمندي براي بانوان به مراتب بهتر از ساير مشاغل است چون محيط‌هاي کاري در مشاغل کارمندي مناسب تر و سالم تر است.” اول بايد مادر و همسر خوبي بود او در پاسخ به اين سوال که چطور مي‌توان بين شغل و امورات شخصي توازن ايجاد کرد، گفت: ” يک زن کارمند متأهل بايد براي ساعت‌هاي باقي مانده روزش برنامه‌ريزي داشته باشه تا به همه‌ي کارهاش برسه و زندگيش دچار مشکل نشه. از طرفي بايد خودش رو براي کمبود زمان در محل کار و بي‌حوصلگي و خستگي آماده کنه و قبل از ورود به بازار کار، اولويت‌هاي اصلي خودش رو در زندگي مشخص کنه و بي‌هدف نباشه. از نگاه من خانم ايراني بايد اول همسر و مادر خوبي باشد و به اين نقش‌ها اهميت بده و بعد به عنوان يک کارمند در جامعه مفيد واقع بشه. بالشخصه اگر روزي مادر شوم، احتمالا يا سر کار نمي‌رم يا کاري موقت مناسب شرايطم انتخاب مي‌کنم که فرزندم در کنارم بوده و از من دور نباشه.” زينب در آخر اضافه کرد: “دولت بايد روي کاهش ساعت کاري خانوم‌هاي کارمند بيشتر کار کنه يعني بايد اين رو در نظر بگيرن که خانم‌ها اولويت اصلي شون همسرداري و بچه داريه و براي اينکه بتونن به اين امر مهم بپردازن نياز به زمان دارن. واقعا ما خانم‌ها وقتي مي‌رسيم خونه ديگه توان و انرژي نداريم که بتونيم به کارهاي خونه برسيم و سرحال باشيم. کاهش ساعت کاري و ايجاد مشاغل نيمه وقت با درآمد مناسب براي بانوان بايد در برنامه‌هاي دولت گنجانده بشه.” احساس مفيد بودن دارم خانم ابراهيمي ، در مقطع کارشناسي ارشد تحصيل کرده و کارشناس حسابداري يک شرکت خصوصي است. او در مورد کارش مي گويد: ” چهار سال است که کارمند يک شرکت هستم. کارم از ۱۰ صبح شروع مي شود و تا پنج عصر ادامه دارد اما گاهي به دلايل زياد بودن کار تا ساعت شش هم مي‌مانم. البته چون در حال حاضر مجرد هستم، امکان بيشتر ماندن در محل کار را دارم. مطمئنا اگر متأهل شوم زودتر به منزل برمي‌گردم تا به وظايف اصلي‌ام برسم.” همچنين ادامه داد: “هر کاري در هر حوزه‌اي سختي‌هاي خود را دارد. مثلا مدير من انسان سخت گيري است که کار با او واقعا دقت و تحمل زيادي مي‌خواهد. گاهي سخت گيري‌هاي افراطي‌اش مرا تحت فشار قرار مي‌دهد چون هر روز گزارش مو به مو از کارها را مي‌خواهد و من بايد دقيق همه چيز را تنظيم شده تحويلش بدهم. البته هميشه سخت‌گيري‌ها باعث ياد گرفتن چيزهاي جديد براي من بوده است. جداي از مشکلات کاري، خيلي خوشحالم که به عنوان يک خانم مي‌توانم احساس مفيد بودن و مثبت بودن داشته باشم که اگر در خانه بودم اين احساس را نداشتم. از طرفي از محيط کاري‌ام به دليل امنيت بالايي که به هر لحاظ دارد راضي‌ام، چراکه بسيار مي‌بينم که برخي از خانم‌ها از کارمند بودن خود راضي نيستند به دليل حقوق پايين، عدم امنيت جنسي در محل کار و….اما خوشبختانه من اين مشکلات را ندارم . هم به لحاظ مالي بسيار شرايط خوبي دارم و حقوق مناسبي دريافت مي‌کنم، هم همکارانم از هر نظر سالم و با صلاحيت هستند.” شاغل شدن، نه به هر قيمتي! مليکا فعال بودن و اجتماعي بودن را مناسب همه‌ي خانم‌ها حتي براي ساعاتي محدود در طول روز دانست و افزود: “متأسفانه وضعيت جامعه ما طوريست که خيلي از دختر خانم‌ها شغل مناسبي براي خود پيدا نمي‌کنند. من توصيه مي‌کنم که آن‌ها در درجه اول بايد صبوري کنند و از روي اجبار و فقط براي بيرون از خانه بودن سر کار نروند و شغلي مناسب شأن و جايگاه خود پيدا کنند. من خانم‌هايي را مي‌شناسم که از محيط شغلي و درآمد خود راضي نيستند اما فقط براي شاغل بودن ادامه به کار مي‌دهند. سر کار رفتن خوب است اما نه به هر قيمتي ! از نظر من خانم‌هاي متأهل کارمند نسبت به خانم‌هايي مثل من که مجرد هستند، وظايف سنگين‌تري را برعهده دارند و براي رسيدگي به امور خانه و فرزندان بايد زودتر به خانه برگردند ولي من فعلا اين مشکلات را ندارم چون در خانه وظيفه‌ي خاصي به دوش من نيست و مي‌توانم به راحتي روي کارم تمرکز کنم.” شغل کارمندي و اختلال در زندگي خانوادگي ميتراعلاوه بر وظايف سنگين مادري و همسرداري، چند ساليست به شغل پرستاري مشغول است و تنها حسن شغل کارمندي را براي خودش استقلال مالي و کم کردن فشار مالي از دوش همسرش عنوان کرد. او از معايب شغل کارمندي گفت: “کار من شيفتي است يعني گاهي از صبح شروع مي‌شود و گاهي از شب، يکي از مشکل‌ترين بخش کاري من، رسيدگي به بيماراني است که در بخش روانپزشکي بستري هستند چون گاهي پرخاشگري آن‌ها باعث به هم ريختن اوضاع کاري و روحي من مي‌شود. از نظر من شغل کارمندي باعث اختلال در زندگي شخصي زنان شده و آن‌ها نمي‌توانند هماهنگي کامل بين کار و زندگي مشترک ايجاد کنند. البته در صورتي‌که همسر در اداره امور خانه و فرزندان مشارکت کند، اين فشار‌ها کمتر خواهد شد. در ضمن دليل اصلي اين مشکلات ساعات زياد کار زنان است که بهتر است مسئولين جدا به فکر کاهش آن باشند. در نتيجه به دليل سختي‌هاي کار براي خانم‌هاي کارمند، شغل کارمندي مناسب بانوان نيست مگر در شرايط خاص چون در هرصورت باعث مي‌شود در وظايف مادري آن‌ها اختلال ايجاد شود.” اين بانوي کارمند صحبتش را اينگونه پايان داد: “بنابراين خانم‌ها اگر تصميم دارند شاغل باشند، بايد شغلي را انتخاب کنند که به وظيفه اصلي آن‌ها يعني تربيت فرزند و همسرداري صدمه‌اي وارد نشود چون کارمند بودن باعث مي‌شود که اين نقش‌هاي مهم گاهي کمرنگ شود. همچنين به خانم‌ها توصيه مي‌کنم هر محيطي مناسب کار نيست و بهتر است ساعات کمتري را در محيط کار بگذرانند تا بتوانند فرصت بيشتري براي گذراندن وقت در منزل و در کنار خانواده داشته باشند.” محاسن کارمند بخش دولتي بودن سمانه، ٣١ ساله است و هشت سال است کارمند سازمان انرژي هاي نو ايران مي‌باشد. او نيز تامين درآمد و استقلال مالي را هدف اصلي خود از انتخاب شغل کارمندي بيان کرد و کارمند بودن زنان در بخش دولتي را داراي محاسن زيادي دانست: ” بهترين حسن کار کارمندي براي زنان رسيدن به جايگاه اجتماعي مناسب و کسب درآمد مطمئن است. به علاوه اينکه کارمند بودن در بخش دولتي چون خيلي استرس‌زا نيست نسبت به بخش خصوصي، براي بانوان مناسب‌تر است چون کارمندان دولت عموما با تمام شدن ساعات کاري سازمان را ترک مي‌کنند مگر اينکه کاري خيلي ضروري برايشان پيش بيايد که مجبور شوند بيشتر بمانند. هرچند خانم هاي متأهل داراي فرزند بايد براي رسيدگي به امور خانه و فرزندان زودتر به خانه برگردند ولي در هرصورت براي مديريت اين امر مهم، وقت کم خواهند آورد.” در ادامه اشاره کرد: “به عنوان يک خانم کارمند فکر مي‌کنم دولت بايد نگاه تبعيض آميز بين زن و مرد را در محيط‌هاي شغلي تا حد ممکن کم کند. از طرفي موافق کاهش ساعت کاري زنان کارمند نيستم چون اين کار فقط در کوتاه مدت جواب مي‌دهد اما در بلند مدت باعث کاهش استخدام زنان و حتي کمرنگ شدن حضور آنان در بازار کار مي‌شود. از نگاه من مسائلي چون ازدواج، همسرداري، مادري، روابط فاميلي و…جزء اتفاقات معمول زندگي يک زن هستند و با شاغل بودن آن‌ها منافاتي ندارد، فقط نياز است که با برنامه‌ريزي دقيق تر در زندگي پيش بروند تا خللي در امورات زندگي شان پيش نيايد.” توجه بيشتر دولت به بانوان کارمند شرکت‌هاي خصوصي مريم خانم هم که کارمند يک شرکت خصوصي در حوزه واردات و صادرات لوازم التحرير است، ضمن توصيف کارهاي روزانه و معمول در محل کارش، از محاسن و معايب شغل کارمندي گفت: “روز کاري من شامل گذاشتن سفارشات، پيگيري سفارش‌هاي قبلي، چک کردن بارهاي در راه و پاسخگويي به ايميل‌ها مي‌شه که در اين ميان بايد با بخش فروش و کارخانه هم هماهنگ باشم. ويژگي مثبت کارمند بودن اينه که ساعت کاريت مشخصه، وظايفت تقريبا معلومه و درآمد ثابتي داري که مي‌شه روش حساب کني اما معايبش اين هست که بالاخره يک رئيس بر کار تو کنترل داره، مرخصي گرفتن سخته و اينکه هر چقدر تلاش کني حقوق و درآمدت به ميزان قابل توجهي افزايش پيدا نمي‌کنه. در واقع وقتي سرمايه زيادي از خودت نداشته باشي که کارآفريني کني، مجبوري کارمند فرد ديگه‌اي باشي.” اين خانم ٣۴ ساله که تازه هم متأهل شده، نظرش رو با بيان اين نکته کامل کرد: “توجه دولت به شرکت‌هاي دولتي بهتر از شرکت‌هاي خصوصي است؛ به نظر من بايد تمرکزش بر شرکت‌هاي خصوصي باشه چون اون‌ها گاهي از قانون سرپيچي مي‌کنن مثلا مرخصي زايمان نمي دهند يا اگر بدهند بعد از مرخصي نمي توني برگردي به کار. در ضمن شغل کارمندي براي خانم‌هايي که مسئوليت به گردن شون نيست و در واقع حسابي روي حقوق خود باز نمي‌کن، خوبه اما اگر قراره زندگي رو با حقوق کارمندي اون‌ها بچرخونن محاسن زيادي نداره.” با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد