برترين ها/ برقراري ارتباط کلامي مقولهاي است خيلي مفصلتر از به زبان آوردن چند کلمه مختصر و مفيد. و شايد همين کافي باشد تا بدانيد وقتي کودک شما به حرف ميافتد بيشتر از اينکه بفهميد دقيقا کدام کلمات را به زبان ميآورد دنبال اين هستيد که زبان گفتاري او را متوجه شويد و بدانيد دقيقا با اين واژه ميخواهد چه منظوري را برساند و چه نوع ارتباطي را با شما برقرار کند. اين درست مثل زبان بزرگترهاست. زبان بچهها پيچيدگيهاي خودش را دارد. به خصوص وقتي تازه ميخواهند حرف بزنند. در اين مواقع است که شما بايد زبان آنها را درک کنيد؛ زباني که گاهي بيانگر احساسات آنهاست، گاهي خشمشان را نشان ميدهد، بعضي وقتها خواستههايشان را عيان ميکند و خلاصه اينکه هميشه منظور خاصي پشت زبان بيزباني آنها نهفته، زبان گفتاري بچههايي که تازه قرار است حرف زدن را ياد بگيرند.
وقتي او تازه به دنيا آمده است....
باورتان ميشود؟ اين اتفاق حتي ممکن است در چند روز ابتدايي که نوزاد شما تازه پا به اين دنياي پر سر و صدا گذاشته است، واقع شود. نوزاد شما در همين چند روز ابتدايي تولد در مقابل صداي شما عکسالعمل نشان ميدهد و در برابر کنشهاي صورت شما مانند خنده، واکنش خواهد داشت. در 2 ماهگي او براي ابراز احساساتش از صداها استفاده ميکند. دقيقا وقتي اين صداهاي نامفهوم از دهانش خارج ميشود شک نکنيد که منتظر پاسخي از طرف پدر و مادرش است. همه چيز خيلي ساده است. گاهي اوقات وقتي بچه گريه ميکند گرسنه است و از والدينش ميخواهد که به او غذا بدهند. در واقع در همين محدوده سني است که او متوجه ميشود با صداها ميتواند پيرامون آنچه اطرافش اتفاق ميافتد کنترل داشته باشد! شايد باورش براي شما سخت باشد اما نوزاد شما از همان بدو تولد درصدد برقراري ارتباط است؛ به ويژه با پدر و مادرش که در دنيا براي او از هر چيز ديگري باارزشتر هستند!
وقتي او 2 ماهه ميشود....
در 2 ماه اوليه تولد نوزاد صداهاي مخصوص به خودش را مثل ببل يا بغ بغ را از خودش در ميآورد! اين صداها معمولا زماني به گوش شما ميرسد که اوضاع مرتب است و نوزاد از شرايطش راضي است. در اين مواقع وقتي والدين در مقابل اين صداها واکنش نشان ميدهند و با نوزاد خود حرف ميزنند ناخودآگاه به او ياد ميدهند که چطور بايد در مقابل حرفي از طرف ديگران پاسخي بدهد و به نوعي آرام آرام به او ياد ميدهند که چطور بايد يک ارتباط کلامي دوطرفه برقرار کند. در اين مواقع بايد در چشمهاي نوزاد نگاه کرد و بعد با او حرف زد. در اين صورت شما ارتباط چشمي و کلامي را همزمان به او ياد ميدهيد و برايش دروني ميکنيد. والدين بايد در 3 ماهگي نوزاد خود شيوه صحبت را با او خيلي آرام و هوشيارانه تغيير دهند. به عنوان مثال اگر مادر به همان زبان بچگانه سوال کند: امروز حالت چطور است؟ نبايد بلافاصله سراغ جمله بعدي برود بلکه بايد صبر کند تا نوزاد در مقابل اين سوال او واکنشي نشان بدهد. اينجاست که نوزاد ياد ميگيرد بايد در مقابل حرفهاي مادرش واکنشي نشان بدهد. اين واکنش ميتواند همان صداي ببل باشد يا يک خنده صدادار يا شايد هم فقط لبخند. مهم نيست نوزاد شما دقيقا متوجه شده باشد که شما چه گفتهايد بلکه مهم اين است که او بداند در برابر کنش گفتاري شما بايد واکنشي نشان بدهد. در واقع شما يک قدم ديگر در راه آموزش برقراري ارتباط به او برداشتهايد.
وقتي او 3 ماهه ميشود....
تغيير بزرگ بعدي در يادگيري برقراري ارتباط در حدود 3 ماهگي نوزاد شما اتفاق خواهد افتد. در اين مقطع سني توانايي نوزاد شما براي تمرکز کردن بر ارتباط چشمي بالا ميرود. در واقع او در مقابل چيزهايي که برايش جالب هستند توقف ميکند و چشمهايش را به آنها ميدوزد. به خصوص اسباببازيهاي براق با رنگهاي شاد که ميتوانند خيلي براي نوزاد شما جالب توجه باشند. در اين مرحله پدر و مادر ميتوانند اسباب بازيهاي جذاب براي نوزاد را بردارند و نزديک او ببرند و درباره آن با نوزاد خود صحبت کنند. والدين ميتوانند يک عروسک را بردارند و آن را نزديک صورت نوزاد خود بگيرند، تکانش بدهند و به نوزاد بگويند: اين عروسک را نگاه کن!
اين اتفاق کمک ميکند تا نوزاد بين اشيا و گفتار ارتباط برقرار کند. چون شما دقيقا با او درباره آن عروسک صحبت کردهايد. اين موضوع يکي از اصول اوليه برقراري رابطه است. فراموش نکنيد براي بالا بردن توانايي گفتاري نوزاد هيچ چيز مهمتر از صحبت کردن با او نيست. محققان معتقدند صحبت مستقيم درباره هر چيزي يا هر اتفاقي که توجه نوزاد شما را به خود جلب کرده است ميتواند بهترين راهکار باشد. اگر شما اين اصول اوليه را به خصوص در 6 ماه ابتدايي تولد نوزاد رعايت کنيد و البته جدي بگيريد در واقع کمک بزرگي به او کردهايد تا توانايي ضروري برقراري ارتباط را فرا بگيرد. باور کنيد اين مهم کم از غذا دادن، عوض کردن پوشک و تميز نگه داشتن نوزاد، حمام کردن او و دکتر بردنش نيست.
البته لازم نيست از اين بابت خيلي نگران باشيد چون محققان بر اين عقيدهاند که بيشتر والدين بدون اينکه متوجه باشند اين آموزش را به طور کاملا طبيعي و ناخودآگاه به نوزاد خود ميدهند.
چطور قدت سخنوري نوزاد خود را بالا ببريد!
کارشناسان هيچوقت بر سر اينکه چه مقدار از توانايي گفتاري همه ما در زمان نوزادي ذاتي است و چقدر از آن را از پدر و مادر خود ياد ميگيريم، به اتفاق نظر نرسيدهاند.
در عين حال بيشتر پدر و مادرها کاملا ناخودآگاه در برابر کنش نوزادان خود بدون اينکه قصد جدي براي آموزش آنها داشته باشند، واکنش نشان ميدهند. با اين حال راهکارهايي وجود دارد که اگر والدين آنها را در دستور کار خود قرار دهند ميتوانند توانايي گفتاري نوزاد خود را هم بالا ببرند. اصليترين اين راهکارها همان گفتوگوي مستقيم با نوزاد است که مهارت برقراري ارتباط او و البته توانايي گفتارياش را افزايش ميدهد:
1 -گفتگو را به بخش ثابت ارتباط خود با نوزادتان تبديل کنيد. مثلا وقتي او را حمام ميکنيد، وقتي به او غذا ميدهيد يا وقتي با او بازي ميکنيد، در همه اين زمانها ميتوانيد با او حرف بزنيد.
2- وقتي از خود صدا درآورد يا دست و پايش را براي شما تکان داد حتما پاسخ او را با حرف يا لبخند بدهيد. او براي برقراري ارتباط سهم خود را انجام داده و حالا نوبت شماست که سهم خودتان را انجام بدهيد.
3- از نوزاد خود سوال بپرسيد، درست همانطور که از يک بچه بزرگتر که توانايي پاسخ دارد، ميپرسيد. البته طبيعي است که نوزاد نميتواند جواب معقولي به شما بدهد! اگر او يک لبخند بزند، اخم بکند يا خندههاي ريزي تحويل شما بدهد يعني اينکه در تلاش است پاسخ سوال شما را بدهد و اين تلاش او قطعا ستودني است!
4- ممکن است براي نوزاد خود کتاب بخوانيد، يا اينکه عکسهاي داخل کتاب را به او نشان بدهيد و دربارهشان صحبت کنيد. در عين حال نبايد توقع داشته باشيد که نوزاد شما واکنشي بيشتر از دست و پا تکان دادن يا درآوردن صداهايي مثل ببل نشان بدهد هر چند هيچوقت براي اينکه نوزاد شما ياد بگيرد خواندن و گوش دادن هم جنبههاي ديگري از برقراري ارتباط هستند، دير نيست بنابراين شما تلاش خودتان را بکنيد.
5- بيشتر پدر و مادرها بيصبرانه منتظر شنيدن اولين کلمه از زبان نوزادشان هستند. اگرچه کارشناسان معتقدند پدر و مادرها بايد منتظر باشند تا کوچولوي آنها وقتي که با آنها صحبت ميکند حواسشان را به آنها بدهند و البته صداي خوشايندي مانند خنده و قهقهه از او بشنوند.