۵ تاثیر شخصیت‌های کارتونی روی کودکان ایرانی

سلامت نيوز/ اين که کودکي از اقوام و آشنايان بخواهد به وسيله ساعت مچي جادويي شما را به موجودي ديگر تبديل کند يا اين که در يک ثانيه به موجودي فضايي تبديل شود شايد در آن لحظه موضوعي جالب و خنده دار باشد که سبب خنده و سرگرمي بزرگ تر‌ها شود، اما در واقع اين خيالات کودکانه نشأت گرفته از دنياي کارتون‌ها و پويانمايي‌هايي (انيميشن) است که کودکان هر روز خود را در آن سپري مي‌کنند و با آن بزرگ مي‌شوند. تاثيرپذيري کودکان از شخصيت‌هاي کارتوني تقريبا اکثر کودکان اين روز‌ها مجموعه‌اي از سي دي‌هاي بن تن، اسپايدرمن، پانداي کونگ فوکار، هپي تري فرندز و بسياري ديگر از کارتون‌ها و پويانمايي‌ها را نه تن‌ها نگهداري مي‌کنند بلکه هر روز آن‌ها را مرور کرده و در خيالات خود با قهرمانان داستان همراه مي‌شوند. قهرماناني که با نيروي جادويي و از طريق خشونت و از بين بردن ديگران به خواسته‌هاي خود مي‌رسند، خواسته‌ها و اهدافي که در ظاهر خوب است و به همين دليل رسيدن به آن براي کودک تماشاچي مهم است نه راه رسيدن به آن! شخصيت‌هاي کارتوني يکي از مادران مي‌گويد: پسري ۷ ساله دارم که از ۳ سالگي کارتون بن تن را تماشا مي‌کند و آن قدر به اين شخصيت کارتوني علاقه دارد که وسايل اتاق خوابش را براساس تصوير بن تن انتخاب کرده است. حتي وقتي براي اولين بار براي خريد لوازم التحرير رفته بود در ميان دفتر‌ها و ديگر وسايل به دنبال طرح بن تن مي‌گشت. «کرمي» ادامه مي‌دهد: علاوه بر اين در لحظات زندگي مدام يا خود را بن تن تصور مي‌کند يا اين که در موقعيت‌هاي مختلف مي‌گويد اگر بن تن بود اين کار را مي‌کرد. يکي ديگر از مادران نيز عنوان مي‌کند: از آنجايي که شاغل هستم، در طول روز پرستار از پسرم در خانه نگهداري مي‌کند. براي اين که بدون ما بهانه گيري نکند مجبور شده ايم مجموعه‌اي از فيلم‌ها و کارتون‌هاي موردعلاقه اش را تهيه کنيم تا سرگرم شود. «ملکي» ادامه مي‌دهد: به گفته پرستارش يک روز بعد از تماشاي کارتون مرد عنکبوتي، از کمد ديواري بالا رفت و وقتي با ممانعت پرستار روبرو شد عنوان کرد که نگران نباش من مردعنکبوتي هستم! وي خاطر نشان مي‌کند: از آن روز ديگر اجازه تماشاي کارتون‌هاي تخيلي را به او ندادم. هر چند که برايش سخت بود، اما بعد از گذشت مدتي ديگر سراغ آن کارتون‌ها را نگرفت. خشونت در کودکي آموخته مي‌شود يک روانشناس در اين باره مي‌گويد: مشاهده فيلم، تلويزيون و هر آنچه نياز به درک و دنبال کردن دارد، حداقل نيازمند اين است که پيش زمينه هايي از ذهن درک‌کننده و جهت دهنده براي اين که مثلا يک داستان را دنبال کند و معاني را بفهمد، وجود داشته باشد. اين در حالي است که اين پيش نياز در کودکان وجود ندارد و کودکان خيلي زود مي‌توانند در معرض اطلاعات حاوي زيبايي شناسي و تحريک کننده مناسب براي حواس خود قرار بگيرند. يعني حتي مي‌شود با استفاده از اسباب بازي‌هاي بي ضرري که رنگي است و تحرک دارد و حتي کتاب‌هاي پارچه‌اي، کار را با نوزادان هم شروع کرد؛ بنابراين استفاده از فيلم و تلويزيون، هرچه ديرتر باشد، براي کودک بهتر است مگر اين که فيلم‌ها نظارت شده و حاوي اطلاعات مناسب براي سن کودک باشد. «شيوا دولت آبادي» ادامه مي‌دهد: از حدود سه سالگي است که بچه‌ها مي‌توانند با نظارت والدين خود کارتون تماشا کنند يا چيزهايي ببينند که با توانايي تحليل آن‌ها به سمت مثبت و زيبايي شناسي حرکت کند. اين موضوع مي‌تواند تاثير مثبتي به ويژه زماني که حافظه آن‌ها ماندگار شده است، داشته باشد. در نتيجه اگر با برنامه ريزي مناسب انجام شود، مي‌تواند عرصه خوبي براي يادگيري و خلاقيت باشد. در عين اين که مبالغه در ديدن انجام نشود و وقت زيادي را به صورت مصرف کننده مواد ديداري از جمله فيلم قرار ندهند، براساس اصول عصب شناسي بهتر است اين تماشا خيلي طولاني نباشد، چون مغز اگر فقط مصرف کننده اطلاعات باشد، به صورت يکپارچه و کامل درگير نمي‌شود و بسيار سطحي و عاطفي يک نيمکره را درگير مي‌کند. به همين دليل مي‌توانيم زندگي کودکان را صرف تن‌ها استفاده کردن اطلاعات نکنيم و به آن‌ها فرصت هايي بدهيم که از همه حواس به صورت خلاقانه براي رشد همه جانبه مغزشان استفاده کنند. تاثير فيلم‌هاي خشن وي تصريح مي‌کند: کودکان پيام هايي را از راه حواس خود از دنياي پيرامون دريافت مي‌کنند و با درک از فرهنگي که در آن رشد مي‌کنند، اين دريافت‌ها را براي خود معنا کرده، رشد مي‌کنند و به اين شکل است که شخصيت آن‌ها شکل مي‌گيرد؛ بنابراين آنچه مي‌بينند، اگر خشن باشد، مي‌تواند براي شکل‌گيري شخصيت آن‌ها مخرب باشد. چون شخصيت در حال رشد به ويژه در سال‌هاي اول زندگي که واقعيت و خيال در آن قابل تفکيک نيست، از آنچه به شکل ديدن به کودک مي‌رسد بسيار تاثيرپذير است. در پژوهش‌هاي انجام شده براي مشاهده تاثير تماشاي خشونت در رفتار کودکان به ويژه در کودکان زير هفت سال، مشاهده شده که ديدن يک صحنه پرخاشگري، براي مثال بازي با يک عروسک و پرتاب کردن آن، کاملا تقليد مي‌شود. يعني اگر خشونت مشاهده شود، خيلي زود الگوبرداري مي‌شود. عکس اين موضوع نيز صادق است؛ زماني که يک کودک ديگر يا فرد بزرگسال، يک عروسک را نوازش کند، کودک با مشاهده اين اتفاق، گرايش بيشتري به نوازش عروسک خود پيدا مي‌کند. امتداد خشونت در بزرگسالي وي اظهار مي‌کند: اين آثار در عين اين که به الگوهاي رفتار تبديل مي‌شود، متاسفانه ماندگار هم هست و اگر کودکاني به صورت فراگير و زياد، شاهد خشونت در واقعيت يا دنياي تصويري باشند، در نوجواني و بزرگسالي نيز گرايش به نشان دادن چنين رفتاري دارند. سطح رفتار يکي از آسيب هايي است که به کودکان وارد مي‌شود و اگر فراگير باشد، موضوع خشونت‌هاي فراگير جمعي يا اجتماعي را نيز مي‌تواند به وجود آورد. آسيب ديگري که ديدن صحنه‌هاي خشن به کودکان وارد مي‌آورد، تغيير نگرش آن‌ها نسبت به خشونت است. يعني تن‌ها به اين شکل نيست که به صورت کورکورانه تقليد شود، بلکه در ذهن کودکان، خشونت حساسيت زدايي مي‌شود به اين معنا که آستانه دريافت راحت‌تر خشونت بالا مي‌رود. معمولا در فيلم‌هاي خشن، چه فيلم هايي که تصويري از واقعيت و چه به صورت کارتوني و مبالغه شده در بيان باشد، کساني که خشونت اعمال مي‌کنند عواقبي براي رفتار خود نمي‌بينند، به اين معنا که براي خشونت خود تنبيه نمي‌شوند تا به الگويي براي اين موضوع تبديل شوند که بهتر است انسان خشن نباشد؛ بنابراين اين موضوع نيز به گستاخي و رهاشدگي که خشونت در ذهن کودکان ايجاد مي‌کند، اضافه مي‌شود. به اين معنا که مي‌گويند نه تن‌ها مي‌توان خشن بود و دنيا خشن است، بلکه هيچ‌گونه پاسخي هم به خشونت داده نمي‌شود در نتيجه يک ترکيب بسيار آسيب زا و جدي از خشونت در ذهن کودک شکل مي‌گيرد. مسئوليت والدين اين روانشناس تاکيد مي‌کند: اگر بخواهيم مسئوليت بزرگ‌تر‌ها، والدين و جامعه را در اين باره مطرح کنيم، بدون شک بايد گفته شود که کنترل فضاي ديداري کودکان به ويژه فيلم، کارتون و... بسيار لازم است تا کودکان کمتر به آسيب‌هاي ناشي از آن‌ها دچار شوند. اگر کودکان شاهد صحنه‌هاي خشن هستند، وظيفه بزرگ‌تر‌ها اين است که نظر مخالف خود را با اين رفتار‌ها در بيان که اين خشونت ارزش ما نيست و فقط سرگرمي است، ابراز کنند تا کودکان از اين که در اين چرخه يادگيري خشونت قرار گيرند، محفوظ بمانند. وي تصريح مي‌کند: هر آن چه بتواند بسياري از جنبه‌هايي که در زندگي واقعي به درد کودکان مي‌خورد را رشد دهد و بتواند در قالب بيان تصويري خوب قرار گيرد مثل اين که چه طور مي‌توان با حيوانات مهربان بود يا اين که چه طور مي‌توان يک مشکل کوچک حرکتي را حل کرد يا آن چه ذهن را درگير مي‌کند و مي‌تواند زيبايي شناسي داشته باشد و حواس را به زيبايي و با جاذبه نگه دارد تا انگيزه‌اي براي ديدن ايجاد کند. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد