چگونه فرزندمان را نمازخوان کنیم؟

جام نيوز/ کودکان و نوجوانان، در تقليدپذيري شهره‌اند و بسياري از رفتارها را از طريق تقليد کردن از ديگران مي‌آموزند. يکي از اين رفتارهاي نيک و پسنديده، نماز خواندن است. خوب است که بدانيم عبادت و نماز خواندن کودکان، آنان را در پيشگاه خداوند، مأجور مي‌گرداند و رغبت بيشتري براي انجام عبادت خواهند داشت و از طرف ديگر، انجام عبادت‌ها در کودک، موجب ملکه شدن آن‌ها مي‌گردد و باعث مي‌شود که در دوران بزرگ‌سالي، عبادت را به آساني و به خوبي انجام دهند. اما آنان که هنگام بلوغ، نماز ننموده‌اند، عبادتي نکرده‌اند، بعد از بلوغ، انجام اين کار براي آن‌ها بسيار دشوار خواهد بود؛ پس اگر بخواهيم کودکان، افرادي مفيد، مۆمن و نمازخوان باشند، بايد از دوران کودکي با عبادت و نماز خو بگيرند و اين دوره براي آموزش و ترغيب آنان، بهترين دوران است. نقش تمهيدي: جهت زمينه‌سازي اعمال عبادي و نماز در کودکان، اول بايد تمهيدات لازم فراهم شود و اقداماتي به عمل آيد. چنانچه پيامبر (ص) فرمودند: هنگام تولد کودک، در گوش راست او اذان و در گوش چپ او اقامه خوانده شود. با اينکه اين دو عمل، مستحب مي‌باشد، ولي يک نوع آماده‌سازي براي سال‌هاي آينده او است. امام چهارم (ع) در روايتي مي‌فرمايند: وقتي کودکي به سن سه سالگي رسيد، به او بگوييد کلمه "لا اله الا الله" را بگويد و بعد از چند ماه، نام پيامبر اسلام محمد (ص) را بر زبان جاري کند و در سن چهار سالگي بر پيامبر درود بفرستد. همه اين‌ها نقش تمهيداتي دارند و اين امر و عواملي از اين قبيل، آن‌ها را براي انجام عبادت در کودکي و دوران بلوغ آماده مي‌کند که به آن، نقش تمهيداتي گفته مي‌شود. نقش الگويي: کودکان و نوجوانان در تقليدپذيري شهره‌اند و آن‌ها بسياري از رفتارها را از طريق تقليد کردن از ديگران مي‌آموزند. دوره کودکي و نوجواني در تربيت اسلامي، حائز اهميت بسيار است. چنانچه حضرت علي(ع) مي‌فرمايند: قلب کودکان و نوجوانان، مانند زميني خالي است و هر آنچه در آن افکنده شود، مي‌پذيرد؛ و در ادامه به فرزندشان امام حسن (ع) مي‌فرمايند: من به تربيت تو اقدام کردم، قبل از اينکه قلب تو سخت شود و قبل از اينکه عقلت، اشتغالات بسياري بيابد. خلاصه آنچه که قلب کودکان و نوجوانان را تحت تأثير مثبت يا منفي قرار مي‌دهد، در تربيت ديني بايد به جد مورد توجه و تحقيق قرار گيرد. نتيجه آنکه در اسلام نيز به اين امر، تأکيد بسياري شده است. ثابت شده کودکان و نوجوانان، بيشتر از طريق مشاهده، از اعمال و رفتار والدين و اطرافيان خود الگو مي‌گيرند و آن‌ها با مشاهده اعمال نيک عبادت و نماز والدين، به اين کار مي‌پردازند و به تقليد و تکرار آن رفتارها مبادرت مي‌ورزند. نماز باعث تقوا است و تقوا، نه تنها روح، بلکه جسم را نيز از آلودگي‌هاي ناشي از گناه، نگه مي‌دارد. نقش تبليغي: از ديگر نقش‌هايي که بر عهده والدين و آموزگاران مي‌باشد، نقش تبليغي است. امروزه آيين‌هايي که افکار بت‌پرستانه را در دنيا تبليغ مي‌کنند، کم نيستند. آن‌ها با وعده‌هاي فريبنده‌اي، مردم را به‌ سوي مرام و دين خود دعوت مي‌کنند. امروزه در اينترنت، به مطالب زيادي در مورد اديان مختلف بر مي‌خوريم که به نحوي سعي در دور کردن کودکان و نوجوانان از دين اسلام دارند در اينجا نقش والدين و مربيان، بسيار مهم و سازنده است، بايد با تبليغات مناسب، آن‌ها را به راه راست هدايت کنند و با سخن گفتن در مورد دين و عبادت و نماز و احکام آن، کودکان را به سوي عبادت جذب کنند. چنانکه در قرآن نيز تأکيد شده است که: خداوند متعال، پيامبر (ص) را مورد خطاب قرار داده مي‌فرمايد:اي پيامبر؛ ابلاغ کن آنچه را که از سوي پروردگارت به تو نازل گشته است. اگر آن را ابلاغ نکني، رسالت خود را به نحو اکمل، ابلاغ نکرده‌اي. نتيجه اينکه ما بايد تبليغات بسيار گسترده‌اي در رابطه با کشاندن کودکان و نوجوانان به سوي عبادت و نماز داشته باشيم. در اسلام، تبليغ از نقش و اهميت ويژه‌اي برخوردار است و با اين عمل، حتماً مي‌توان نتيجه بهتري گرفت. نقش تشويق در کودک: براي دست يافتن به نتيجه بهتر، قطعاً خواست و اراده کودک، مهم است؛ پس بايد کاري کرد که عبادت براي او، کاري جاذب و رغبت‌انگيز باشد. نه اينکه فرزندان را در مواقع نامناسب، مجبور به اين کار نماييم. بد نيست بدانيم وقتي کودکان را با تنبيه يا اجبار به سوي کاري مي‌فرستيم، چه اتفاقي مي‌افتد. آنچه رخ مي‌دهد، به قرار زير مي‌باشد. 1. احساس زدگي و تنفر نسبت به انجام عبادت پيدا مي‌کند و اين امر، نتيجه خوبي به دنبال نخواهد داشت. 2. از آنچه که فرد در انجام کارهاي ارادي و اختياري، از انگيزه بيشتري برخوردار است، قطعاً با تشويق او بر ميزان اين بازده افزوده مي‌شود و بالعکس، اجبار باعث کاهش انگيزه و پايين آمدن بازده فرد مي‌باشد. 3. اگر رابطه‌اي که با کودکان قبلاً برقرار کرديم، رابطه خوبي نباشد، اين امر او را غمگين مي‌کند و عامل کاهش رفتار صحيح او مي‌باشد و بالعکس اگر کودکان را به عملي تشويق و ترغيب نماييم، مسلماً با شادي و نشاط، شروع به انجام آن عمل خواهند کرد و تشويق در اين امر، موفقيت ما را چند برابر خواهد کرد. بايد با توجه به تجربه، دريافت که فرزند به چه نوع تقويت کننده‌اي علاقمند است تا با اختيار نهادن آن، وي را به انجام عبادت و نماز علاقه‌مند ساخت. مثلاً ممکن است يکي از فرزندان شما به گردش کردن و ديگري به خوراکي خاصي علاقمند باشد و فرزند سوم شما به تقويت کننده‌هاي کلامي به خوبي پاسخ دهد. پس بايد به تناسب، آن‌ها را مورد تشويق قرار داد. مراد اين است که پس از اتمام نماز، کودکان به نحوي مورد تشويق قرار گيرند تا اين امر موجب دوام عبادت و استمرار توجه به فريضه نماز گردد و به تدريج که او بزرگ و بزرگ‌تر مي‌شود، سخن از اهميت و فلسفه نماز نيز به ميان آورد تا عادت کردن به اقامه نماز، همراه با فهم و درک بهتر از اين عبادت باشد. نماز، رمز دست يافتن به رستگاري است و اگر انسان‌ها نماز بخوانند و به خداي يگانه ايمان بياورند، خدا درهاي رحمت و برکت را از آسمان‌ها و زمين بر آن‌ها گشوده مي‌سازد. نماز، رمز همه اين گشايش‌ها و برکت‌هاست و مددکار انسان در شرايط سخت محسوب مي‌شود. نقش تذکر و يادآوري: ممکن است کودکان، اوقات نماز را فراموش کنند و يا به علت بازي‌هاي کودکانه و ديگر عوامل، وقت نماز را فراموش کنند و آن را در وقت مناسب به جا نياورند. در اينجا، والدين و مدرسه، نقش بسيار مهمي دارند و بايد به کودکان يادآور شوند تا نمازشان را در اول وقت بخوانند تا به اين عمل، عادت نمايند. اگر تذکرات به موقع والدين و مربيان نباشد، کودک گاه دچار فراموشي شده و از انجام نماز، باز مي‌ماند و رفته رفته به انجام چنين اعمالي، بي‌علاقه و دلسرد مي‌شود. وجود تذکرات سازنده با لحني ملايم، امري مفيد است و مي‌تواند نقش بسيار سازنده‌اي را در هدايت کودک به سوي عبادت داشته باشد. نقش تسهيلي: انجام عبادت و نماز به صورت کامل و بجا آوردن تمامي شرايط آن براي کودک، کاري دشوار است. به منظور ترغيب کودکان به عبادت، بايد تسهيلاتي را در نظر گرفت. به عنوان مثال، امام صادق (ع) مي‌فرمايند: کودکان خود را هنگام سحري بيدار کنيد تا همراه شما روزه بگيرند. اما در طول روز، هر وقت که خودشان خواستند، مي‌توانند افطار کنند و نبايد براي آن‌ها اجباري باشد. اجبار، کودکان را از انجام عبادت، متنفر مي‌کند و موجب دلسردي و بي‌علاقگي آنان نسبت به انجام چنين اعمالي مي‌شود. در مورد نماز هم روايات زيادي آمده است که به چند مورد از آن‌ها اشاره مي‌کنيم: روايت است وقتي کودکان مي‌خواهند وضو بگيرند و نماز بخوانند، براي آن‌ها آب نيمه‌گرم آماده کرده و جانماز آن‌ها را پهن کنيم. حتي مي‌توانيم با مختصر کردن ادعيه و قنوت و مواردي نظير اين‌ها، خواندن نماز را براي کودکان، سهولت بخشيم. البته با افزايش سن آن‌ها مي‌توان بر کيفيت عبادت آن‌ها افزود و سطح راز و نياز و عبادات آن‌ها را اعتلا بخشيد. اما بايد از تحميل عبادت‌هاي سخت و سنگين، جداً پرهيز کنيم که اين اعمال، موجبات زدگي کودکان از دين را فراهم مي‌سازند. آثار اقامه نماز: نماز باعث تقوا است و تقوا، نه تنها روح، بلکه جسم را نيز از آلودگي‌هاي ناشي از گناه، نگه مي‌دارد. بيماري‌هاي ناشناخته و خانمان‌برانداز که امروزه در جهان شايع شده‌اند، مطمئناً نتيجه تبهکاري کساني بوده است که اهل نماز و نيايش نبوده‌اند. نتيجه‌گيري: نماز خواندن در دين اسلام از اهميت بسياري برخوردار است. نماز ستون دين است و کودکاني که نماز مي‌خوانند، خداوند به آنان حسناتي مي‌دهد و آن‌ها را بيشتر دوست دارد. نماز، انسان را از بدي‌ها و زشتي‌ها دور مي‌کند و به سوي اعمال نيک و خوبي‌ها و خوشي‌ها هدايت مي‌کند. نماز، رمز دست يافتن به رستگاري است و اگر انسان‌ها نماز بخوانند و به خداي يگانه ايمان بياورند، خدا درهاي رحمت و برکت را از آسمان‌ها و زمين بر آن‌ها گشوده مي‌سازد. نماز، رمز همه اين گشايش‌ها و برکت‌هاست و مددکار انسان در شرايط سخت محسوب مي‌شود. پس نماز را ياوري قدرتمند بدانيم که نتيجه آن را در اين دنيا و در جهان آخرت خواهيم ديد. با چنين نگرشي بايد به تشويق کودکان بپردازيم تا اين عبادت حيات‌بخش، از کودکي با وجود آن‌ها عجين گردد و سلامت دين و دنيا و آخرت آنان در پرتو آن تأمين شود. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد