کودک سه ساله‌تان را عصبانی نکنید

آفتاب/ يکي از دشوارترين مراحل تربيتي کودکان فاصله سه تا پنج سالگي است؛ مقطعي که کودک تا حدي به استقلال دست يافته و هر روز در حال تجربه اندوزي است. درست در همين سن است که مادران زمزمه اطرافيان را مي شنوند که «بچه را لوس نکن» يا «با بچه درست رفتار کن». هر روز از زندگي يک کودک سه تا پنج ساله يک چالش تربيتي است که گاهي والدين را دچار سردرگمي براي بکار بستن شيوه تربيتي درست در مورد کودکشان مي کند. ● جر و بحث نکنيد کافي است با کودک سه ساله تان سر هر رفتار بدي که دارد دعوا کنيد تا تمام روز خود را در حال دعوا کردن و بحث کردن با او بيابيد. به جاي اين کار فهرستي از رفتارهاي بد او را بنويسيد که واقعاً باعث عذاب و ناراحتي شما مي شوند. اين رفتارها از اين بابت مي توانند بد تلقي شوند که خطرآفرينند، آزاردهنده و يا بي ادبانه و دور از شأن و احترام خانوادگي است. براي آن دسته از رفتارهايي که مطلقاً ممنوع هستند همچون دوچرخه سواري در خياباني که پرخطر است يا ترک کردن خانه بدون همراهي يک فرد بزرگتر قواعد و قوانين مشخصي وضع کنيد و تبعات منطقي سرپيچي از آنها را شرح دهيد. به ياد داشته باشيد که در استفاده از هر شيوه تربيتي هميشه ثبات اراده و عمل داشته باشيد در غير اين صورت کودک را سردرگم مي کند و لجبازي و حرف نشنوي را در او برمي انگيزد. در مورد بدرفتاري هاي خفيف تر همچون دروغ گفتن، تقلب کردن در بازي و.‎.‎. يک سياست کلي در پيش بگيريد اما در هر مورد مطابق با شرايط بوجود آمده رفتار کنيد. به عنوان مثال وقتي کودکتان خسته، بيمار، گرسنه و يا برآشفته (در اثر اتفاقي مثل جدايي والدين يا از دست دادن يکي از آنها) است، هنگام ديدن رفتاري منفي بايد انعطاف بيشتري به خرج دهيد و او را در همان روز بازخواست نکنيد. معيار و ملاک بدرفتاري را براي او تشريح کنيد و او را با احساسي که ممکن است بدرفتاري او بر فرد مقابل بگذارد آشنا کنيد، به عنوان مثال اگر کودک شما کودک هم سن و سال خودش را گاز گرفت به او بگوييد« گاز گرفتن کار بدي است چون دوستت دردش مي گيرد و تو دوست نداري کسي کاري کند که باعث درد و ناراحتي تو بشود.» يک کودک سه ساله درک درستي ندارد که چرا بايد کاري را که باعث تفريح و سرگرمي او مي شود (مثل گاز گرفتن، زدن ديگران يا قاپيدن اسباب بازي هاي ديگران) را متوقف کند. او را با حس احترام به احساسات و خواسته هاي ديگران آشنا کنيد. به عنوان مثال بگوييد: «وقتي اسباب بازي دوستت را از دست او بيرون مي کشي ناراحت مي شود چون هنوز بازي اش تمام نشده است.» اين به کودک کمک مي کند تا ببيند و بفهمد که رفتار او بطور مستقيم بر ديگران تأثير مي گذارد و بياموزد که قبل از انجام هر کاري به تبعات آن فکر کند. ● پيشگيري بهتر از درمان است هيچ کس بهتر از خود شما کودکتان و علايق او را نمي شناسد بنابراين بهتر است از اين شناخت جامع براي پيشگيري از دعواهاي بيهوده و بحث هاي تکراري استفاده کنيد. اگر او دوست دارد هر روز صبح موقعي که آماده رفتن به سرکار مي شويد کابينت هاي آشپزخانه را بيرون بريزد و اين کار او شما را تا مرز جنون پيش مي برد براي کابينت ها قفل تهيه کنيد. اگر عاشق بازي کردن با دستگاه دي وي دي منزل است آن را در جاي بلند و يا دور از دسترس قرار دهيد. از دسترس خارج کردن وسايل خطرآفرين يا باارزش منزل جلوي بسياري از دعواها و جروبحث هاي خانوادگي را مي گيرد. همچنين به ياد داشته باشيد که يک مادر بچه دار بايد همه چيز را از قبل برنامه ريزي کند حتي يک خريد ساده را. اگر کودکتان صبح ها سرحال و پرانرژي است و بعد از ناهار کسل و بهانه گير، رفتن به خريد يا دکتر را براي مواقع پرحوصله او کنار بگذاريد. او را براي تجربه هاي جديد (مثل رفتن به جايي که تا به حال نرفته ايد) از قبل آماده کنيد و به او توضيح دهيد از او انتظار داريد چطور رفتار کنيد. همچنين او را براي تغيير برنامه آماده کنيد. به عنوان مثال: «تا چند دقيقه بعد بايد اسباب بازي هايمان را جمع کنيم و به خانه برگرديم.» حس پيش آگاهي از وقوع يک عمل و يا پيش بيني کودک را آماده تر کرده و به او احساس امنيت بيشتر مي دهد و در نتيجه از بسياري از دعواها و رفتارها مي کاهد. ● حفظ آرامش اگر نمي توانيد جلوي يک رفتار بد را بگيريد پس با آرامش و خونسردي با آن رودررو شويد. سعي کنيد از يک لحن صداي آرام و بي تشويش و کلماتي که مثبت يا حداقل خنثي هستند استفاده کنيد و به ياد داشته باشيد که بيان خواسته هايتان در قالب پيشنهاد (چرا دستهايت را از الآن نمي شوري تا موقع شام راحت باشي ) بيشتر از دستور (همين الآن برو دستهايت را بشور) يا انتقاد (دست ها و صورتت واقعاً کثيف هستند!) همکاري آنان با شما را برمي انگيزد. همچنين بهتر است جملات و يا عبارات خود با واژه «تو» را به عبارات و پيام هايي با واژه «من» تبديل کنيد. به جاي گفتن: «تو آنقدر خسيسي که حتي حاضر نيستي اسباب بازي هايت را به دوست صميمي ات بدهي» بگوييد «من دوست دارم ببينم بچه ها اسباب بازي هايشان را با هم قسمت مي کنند.» يک شيوه خوب و مؤثر ديگر استفاده از افعال مثبت به جاي افعال منفي است. اگر به يک کودک سه ساله بگوييد که نبايد دوچرخه اش را سر راه بازي بچه هاي ديگر بگذارد با شما بحث خواهد کرد اما روش بهتر اين است: «اگر دوچرخه ات را از سر راه برداري، بچه ها روي آن نمي افتند و دوچرخه ات خراب نمي شود.» در نهايت اطمينان حاصل کنيد که کلمات و جملات شما طوري برداشت نشوند که کودک حس کند او را دوست نداريد. به عنوان مثال به جاي گفتن «من اين رفتار تو را نمي توانم تحمل کنم.» بگوييد «دوست ندارم که تو در فروشگاه همه قفسه ها را به هم بريزي». اين جواب به کودک نشان خواهد داد که شما از کدام رفتار او (برداشتن جنس از قفسه ها و به هم ريختن آنها) راضي نيستيد و خود او را دوست داريد. ● به حرف آنان گوش دهيد بچه ها وقتي بدانند کسي حرفشان را گوش مي دهد احساس بهتري دارند بنابراين به خواسته هاي آنان توجه نشان دهيد. اگر در فروشگاه بهانه مي گيرد چون نمي تواند بيسکويت ها را باز کند به جاي آنکه او را با عصبانيت دنبال خود بکشيد بگوييد: «مي دانم از دست من عصباني هستي چون اجازه نمي دهم بيسکويت ها را باز کني. حق داري اما در فروشگاه اجازه اين کار را نمي دهند چون پول آنها را نداده ايم. اين قانون آنهاست.» اين دست جملات اگرچه او را آرام نخواهد کرد اما از عصبانيت او از دست شما خواهد کاست و او را با منطق «مدارا» و «انتظار» آشنا خواهد کرد. ● چند گزينه در اختيار او قرار دهيد وقتي کودکتان حاضر نيست کاري انجام دهد يا دست از انجام کاري بکشد، دليل اصلي داشتن اختيار و اقتدار است که شما آن را در اختيار داريد و او آن را مي خواهد. بنابراين گاهي با دادن چند گزينه محدود اين اختيار را به او بدهيد. به جاي آنکه به او دستور دهيد اتاقش را تميز کند از او بپرسيد: «اول کدام را سر جايش بگذاريم. کتاب ها يا عروسک هايت را » اين گزينه ها بايد محدود، معين و براي شما هم قابل پذيرش باشند. عبارت «از کجا شروع به تميز کردن کنيم » ممکن است براي کودک گيج کننده باشد و گزينه اي هم که براي شما قابل قبول نباشد دعوا و جر و بحث ديگري را دامن خواهد زد. ● پيشنهاد راه حل وقتي از کودکتان مي خواهيد کاري را انجام ندهد گزينه ها يا راه حل هاي ديگري در اختيار او قرار بدهيد تا بتواند انرژي يا احساسات خود را تخليه و ابراز کند. به عنوان مثال مشت زدن به بالش يا کوبيدن چيزي با چکش پلاستيکي. او بايد ياد بگيرد که اگرچه احساسات و يا خشم او از برخي چيزها و افراد قابل قبول است اما برخي شيوه هاي او در ابراز آنها قابل قبول نيستند. او حق دارد از دوستش بخاطر آنکه اسباب بازي اش را از دست او گرفته است عصباني باشد اما نبايد اين عصبانيت را با گاز گرفتن به او نشان دهد. همچنين کودکتان را تشويق کنيد تا راه حلي را پيشنهاد کند. براي مثال از او بپرسيد: «به نظرت چه کار مي تواني بکني تا دوستت اسباب بازي اش را به تو بدهد » حتي بچه هاي سه ساله هم مي توانند برخي از مشکلاتشان را خود حل کنند. گوش دادن به ايده هاي آنها گاه از نصيحت کردن آنها مفيدتر است. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد