سرطان تخمدان؛ عوامل موثر، علائم و انواع روشهای درمان

مجله قرمز/ سرطان تخمدان به هر نوع رشد سلولهاي سرطاني که در تخمدان انجام شود، گفته مي‌شود. اين سرطان پنجمين علت مهم مرگ زنان بر اثر سرطان است. در ميان سرطانهايي زنانه يعني سرطان رحم، دهانه رحم و تخمدانها، سرطان تخمدان بالاترين نرخ مرگ و مير را دارد. در سال ۲۰۱۷ حدود ۲۲۴۴۰ زن انتظاري مي‌رود که تشخيص سرطان تخمدان در آنها داده شود و انتظار مي‌رود حدود ۱۴۰۸۰ نفر جان خود را بر اثر اين بيماري از دست بدهند. علائم سرطان تخمدان اغلب سرطانها در سلولهاي اپيتليوم يا پوشش بيروني تخمدان شروع مي‌شود. در مراحل اوليه علائم بسيار کمي وجود دارد يا اصلا وجود ندارد. علائم ممکن است مشابه با بيماري‌هاي ديگر همچون سندرم پيش از قاعدگي (PMS)، سندرم روده تحريک پذير (IBS) يا يک مشکل مثانه موقت باشد. تفاوت عمده ميان سرطان تخمدان و اختلالات ممکن ديگر بدتر شدن علائم به تدريج است. علائم اوليه سرطان تخمدان ممکن است شامل موارد زير باشد: درد در لگن درد کمر سوزش سردل يا سوهاضمه احساس سيري به طور مرتب موقع غذا خوردن تغيير در عادات روده همچون يبوست به مرورد که سرطان پيش مي‌رود، ممکن است اين علائم نيز وجود داشته باشد: تهوع کاهش وزن تنگي نفس خستگي کاهش اشتها اگر شخصي نفخ، فشار يا درد در شکم يا لگن را بيش از چند هفته تجربه کند بايد فورا به پزشک مراجعه کند.کيست تخمدان عوامل ايجاد سرطان تخمدان سرطان تخمدان وقتي رخ مي‌دهد که سلولها به سرعت تقسيم مي‌شوند و به صورت خارج از کنترل افزايش مي‌يابند. با اين حال، اينکه چرا دقيقا اين اتفاق مي‌افتد، هنوز بر ما روشن نيست. عوامل خطر زير با احتمال بروز بيشتر اين بيماري مرتبط هستند: سابقه خانوادگي زناني که با افراد مبتلا به سرطان تخمدان يا سرطان سينه ارتباط نزديک دارند، در مقايسه با زنان ديگر به احتمال بيشتري در معرض خطر هستند. غربالگري ژنتيکي مي‌تواند تعيين کند که آيا شخص ژنهاي خاصي که با افرايش خطر مرتبط هستند، در خورد دارد يا خير. سن اغلب موارد سرطان تخمدان پس از يائسگي رخ مي‌دهد و بويژه در زناني که بالاي ۶۳ سال سن دارد و کمترين ميزان آن در زير ۴۰ سال رخ مي‌دهد. تعداد مواليد زناني که بيش از يک يا چند حاملگي کامل دارند، بويژه قبل از سن ۲۶ سالگي خطر کمتري دارند. حاملگي‌هاي بيشتر خطر را کاهش مي‌دهد. تغذيه با شير مادر نيز ممکن است خطر را کاهش دهد. قرصهاي ضد بارداري استفاده ازقرصهاي ضد بارداري براي حداقل ۳ تا ۶ خطر ابتلا را کاهش مي‌دهد. هر چقدر بيشتر استفاده شود، خطر نيز کمتر ظاهر مي‌شود. استفاده از هورمون تزريقي پيشگيري از بارداري، داروهاي مدروکسي پروژسترون استات به خصوص براي ۳ سال يا بيشتر، خطر بيشتري را کاهش مي‌دهد. باروري يا درمان نازايي داروهاي باروري با افزايش خطر ابتلا به سرطان تخمدن مرتبط هستند بخصوص در زناني که بيش از يک سال بدون بارداري از آنها استفاده کرده‌اند. کساني که نابارور هستند نيز ممکن است خطر ابتلاي بيشتري نسبت به کساني که نازا نيستند که اين ممکن است به دليل انجام نشدن بارداري باشد. سرطان سينه زناني که در آنها سرطان سينه تشخيص داده شده، شانس بيشتري براي تشخيص سرطان تخمدان دارند. به همين دليل، زناني که سرطان سينه در آنها تشخيص داده شده است و آنهايي که ژن BRCA1 يا BRCA2 آنها مثبت است ممکن است که برداشتن يک کيست تخمدان را به عنوان يک درمان پيشگيرانه انتخاب کنند. هورمون درماني HRT ياهورمون درماني به ميزان جزئي باعث افزايش خطر ابتلا به سرطان تخمدان در زنان مي‌شود. اين خطر با ادامه طولاني مدت هورمون درماني افزايش مي‌يابد و با توقف درمان خيلي زود به وضع نرمال بر مي‌گردد. درمان آندروژن همچون استفاده از دارو، دانازول نيز ممکن است خطر ابتلا را افزايش ‌دهد. چاقي و افزايش وزن چاقي و افزايش وزن باعث افزايش خطر ابتلا به بسياري از سرطانها مي‌شود. سرطان تخمدان در زناني که شاخص توده بدني (BMI) بالاي ۳۰ دارند، شايعتر است. جراحي زنان و زايمان جراحي بر روي اندامهاي توليد مثلي خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش مي‌دهد. در زناني که بستن لوله‌ها انجام شده، خطر ابتلا تا دو سوم کاهش مي‌يابد. هيسترکتومي نيز مممکناست خطر را تا يک سوم کاهش دهد. اندومتريوز زناني که اندمتريوز دارند حدود ۳۰ درصد خطر افزايش ابتلا به سرطان در مقايسه با زنان ديگر افزايش مي‌يابد. مراحل سرطان تخمدان اگر سرطان تخمدان تشخيص داده شود، مرحله بعد تعيين مرحله و درجه بندي سرطان است. مرحله سرطان به ميزان گسترش آن اشاره دارد. روشهاي متفاوتي براي مرحله بندي سرطان وجود دارد. جامعه سرطان آمريکا از سيستم ۴ مرحله‌اي استفاده مي‌کند. مرحله ۱: سلولهاي سرطاني تنها بر يک يا هر دو تخمدان اثر دارند و به جاهاي ديگر نرسيده‌اند. مرحله ۲: سرطان بر هر دو تخمدان و داخل اندامهاي ديگر همچون رحم، لوله‌هاي فالوپ، مثانه يا مقعد تاثير مي‌گذارد. مرحله ۳: سرطان بر يک يا هر دو تخمدان و پوشش شکم يا گره‌هاي لنفاوي در پشت شکم اثر مي‌گذارد. مرحله ۴: سرطان به بخشهاي ديگر بدن، خارج از حفره صفاقي انتشار يافته است. اين حفره شامل شکم و لگن است. مناطقي که ممکن است در حال حاضر تحت تاثير قرار بگيرند عبارتند از کبد، طحال و مايع اطراف ريه‌ها. شناسايي مرحله و درجه سرطان به پزشک براي تصميم گيري در رابطه با بهترين روش درماني کمک خواهد کرد. البته مرحله و درجه سرطان تخمدان به تنهايي نمي‌تواند ميزان رشد و گسترش آن را پيش بيني کند.سرطان تخمدان تشخيص سرطان تخمدان پزشک معالج معاينه لگني را انجام مي‌دهد و براي هر گونه ناهنجاري قابل لمس در رحم يا تخمدان آن را بررسي مي‌کند. همچنين سابقه خانوادگي و شرح حال پزشکي بيمار نيز بررسي خواهد شد. ازمايشات زير به تشخيص سرطان تخمدان کمک خواهد کرد. آزمايش خون: بررسي براي سطوح شاخصي بنام CA-125. عکسبرداري: سونوگرافي زنان، MRI يا سي تي اسکن نيز ممکن است استفاده شود. لاپاروسکوپي: لاپاروسکوپ لوله‌اي نازک است که در انتهاي خود يک دوربين دارد و اين دوربين از طريق يک برش کوچک در پايين شکم وارد فضاي شکمي مي‌شود. اين وسيله به پزشک اجازه مي‌دهد تا تخمدانها را ببيند و در صورت نياز يک نمونه از بافت را بردارد. کولونوسکوپي: اگر يبوست يا خونريزي از رکتوم وجود داشته باشد ممکن است که استفاده از کولونوسکوپي براي بررسي روده بزرگ يا رکتوم لازم باشد. آسپيراسيون مايع شکمي: اگر شکم بيمار متورم شده باشد، ممکن است باعث ايجاد مايع شود که مي‌توان با استفاده از يک سوزن ريز مقداري از مايع درون شکم را براي بررسي برداشت. بيوپسي يا نمونه برداري: روش معمول براي تشخيص سرطان است که در اين روش تومور يا بخشي از تومور براي بررسي وجود سلولهاي سرطاني برداشته مي‌شود. درمان درمان سرطان تخمدان شامل جراحي، شيمي درماني، پرتودرماني، درمان هورموني يا درمان درمان هدفمند است. اغلب بيش از يک روش درماني استفاده مي‌شود. نوع درمان بستگي به چندين عامل دارد از جمله نوع سرطان تخمدان، مرحله و درجه آن و همچنين وضعيت سلامتي بيمار. جراحي در اکثر موارد، براي برداشتن سرطان از جراحي استفاده مي‌شود. اين روش اغلب اوقات نخستين گزينه است. شدت جراحي بستگي به مرحله سرطان دارد. سالپينگو افورکتومي: اين جراحي براي برداشتن تخمدانها و لوله‌هاي فالوپ انجام مي‌شود. هيسترکتومي: جراح رحم و همه بافت باقيمانده اطراف را که تحت تاثير قرار گرفته، بر مي‌دارد. اگر فقط رحم برداشته شود، هيسترکتومي جزئي اطلاق مي‌شود. در زنان پيش از دوره يائسگي، پس از استفاده از اين روش، فورا يائسگي آغاز مي‌شود. برداشتن گره لنفاوي: جراح گره‌هاي لنفاوي در لگن و نزديک به آئورت را بر مي‌دارد. جراحي سيتورداکتيو يا کاهش تومور: اگر سرطان فراتر از ناحيه لگن پيش رفته باشد، جراح تا جاي ممکن بافت سرطاني را کاهش خواهد داد. اين ممکن است شامل بافت مثانه و اندامهاي ديگر هم شود. اين روش مي‌تواند به بهبود علائم کمک کند و باعث اثرگذاري بيشتر شيمي درماني شود. شيمي درماني استفاده از داروهاي خاص براي تخريب سلولهاي سرطاني است. داروهاي شيميايي موادي را که براي سلولهاي سرطاني سمي است، تحويل مي‌دهد. اين داروها از تقسيم و رشد سلولهاي سرطاني جلوگيري مي‌کنند. شيمي درماني براي هدف قرار داردن سلولهاي سرطاني که جراح نمي‌تواند آنها را بردارد يا جراحي روي آن انجام نشود، استفاده مي‌شد. معمولا درمان شامل استفاده از ۳ تا ۶ جلسه شيمي درماني يا دوره است. ۳ تا ۴ هفته بين جلسات وقفه ايجاد خواهد شد تا بدن بتواند خودش را بهبود دهد. اگر سرطان برگردد يا دوباره شروع به رشد کند، شيمي درماني ممکن است دوباره انجام شود. شيمي درماني هدفمند داروهاي جديدتر مي‌توانند بطور مستقيم مسيرها يا عملکرد سلولهاي سرطاني را هدف قرار دهند. اين داروها شامل بواسيزوماب (آواستين) و اولاپاريب (لينپرازا) است. برخلاف شيمي درماني سنتي، اين داروها صدمه به سلولهاي سالم را به حداقل مي‌رسانند. اين روش اثرات جانبي را کاهش خواهد داد. عوارض جانبي شيمي درماني شيمي درماني سلولهايي را که در حال تقسيم سريع هستند، هدف قرار مي‌دهد. متاسفانه، سلولهاي در حال تقسيم سريع همانند گلبولهاي سفيد و قرمز و فوليکولهاي مو نيز تحت تاثير اين درمان قرار خواهند گرفت. شدت و نوع عوارض جانبي به نوع دارو، تعداد درمانها و بعضي جنبه‌هاي بيمار و وضعيت سلامت کلي وي بستگي دارد. عوارض جانبي محتمل شامل: تهوع، استفراغ اسهال ريزش مو کاهش اشتها زخمهاي دهاني کم خوني عفونت که به دليل کاهش گلبولهاي سفيد خون به وجود مي‌آيد. سلولهاي سالم آسيب ديده معمولا پس از اتمام دوره درمان، خودشان را ترميم خواهند کرد و عوارض جانبي خيلي زود رفع خواهد شد. پيگيري شيمي درماني آزمايشهاي پيگيري همچون آزمايش خون و اسکن تصويري، مشخص خواهد کرد که درمان تا چه مرحله‌اي پيش رفته است. اگر سرطان پس از شيمي درماني هنوز وجود داشته باشد، پزشکان درمانهاي ديگري را جايگزين خواهند کرد. هورمون درماني هورمون درماني (HT) ممکن است به منظور جلوگيري از رسيدن استروژن به سلولهاي سرطاني به برنامه ريزي درماني اضافه مي‌شود. قطع تامين استروژن، رشد سلولهاي سرطاني را کاهش خواهد داد. هورمون درماني ممکن است شامل گزرلين (زولودکس)، لوپروليد (لوپرون) يا مهارکننده آروماتاز باشد. پرتو درماني پرتو درماني معمولا کمتر براي درمان سرطان تخمدان استفاده مي‌شود. اين روش درماني معمولا در صورت وجود رگه‌هاي کوچک سرطان در سيستم تناسلي يا درمان علائم سرطان پيشرفته استفاده مي‌شود. چشم اندازسرطان تخمدان جراح براي موفقيت بيشتر، درمان پيگيري را انجام خواهد داد. اگر تستهاي آزمايشگاهي نشان دهد که سلولهاي سرطاني از بين رفته‌اند، سرطان در حال بهبودي است. درمان موفق امکان پذير است اما بستگي به مرحله‌اي که سرطان در آن تشخيص داده شده دارد. نرخ بقا براي سرطان اغلب به عنوان به احتمال نسبي زنده ماني براي ۵ سال يا بيشتر پس از تشخيص اوليه اندازه گيري مي‌شود. چشم انداز بسته به مرحله متفاوت است: مرحله ۱، نرخ بقاي ۵ ساله، ۹۰ درصد است. مرحله ۲، ۷۰ درصد مرحله ۳، ۳۹ درصد مرحله ۴، ۱۷ درصد به همين دليل حضور در کليه روشهاي غربالگري مهم است و به پزشک براي مشاهده هر نوع علامتي کمک خواهد کرد. انواع سرطان تخمدان حدود ۳۰ نوع سرطان تخمدان وجود دارد و بوسيله نوع سلولي که در آن سرطان شروع مي‌شود، نوع آن تعيين مي‌گردد. اينها در سه گروه اصلي هستند تومورهاي اپي تليال: اين تومورها در سلولهاي پوششي سطح تخمدان رشد مي‌کنند. آنها بيشترين شيوع را دارند و خطرناکترين نوع هستند، در حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد موارد سرطان تخمدان زنان بوجود مي‌آيند. تومورهاي سلول بنيادي: اين نوع تومور در سلولهايي که سلولهاي جنسي را بوجود مي‌آورند، رخ مي‌دهد. آنها اغلب اوقات خوش خيم هستند و در مواردي که تبديل به سرطان مي‌شوند، تا ۹۰ درصد مي‌توان آنها را درمان کرد. سرطان صفاقي اوليه: اين مورد شبيه به سرطان اپيتليال است اما با برداشتن تخمدان، تحت تاثير قرار نمي‌گيرد. نوع سرطان تخمدان، درمان شخص، علائم و احتمال زنده ماني را مشخص مي‌کند. سرطان تخمدان به طور خلاصه اين سرطان سالانه ۲۲۰۰۰ زن را در ايالات متحده گرفتار مي کند. عوامل خطرزا براي ابتلا به اين سرطان شامل، سابقه خانوادگي، سن بالا، سابقه توليد مواليد و چاقي است. گزينه‌هاي درماني شامل جراحي، پرتو درماني و شيمي درماني است. اگر در مراحل اوليه تشخيص داده شود، ۹۴ درصد احتمال زنده ماني براي حداقل ۵ سال وجود خواهد داشت.