آیا شمارش با انگشت دست برای انجام محاسبات ریاضی کار صحیحی است؟

کودکت/ اگر بخواهيم يک پاسخ صريح به اين سوال بدهيم که آيا شمارش با انگشت براي انجام عمليات رياضي کار درستي است يا خير؟ بايد بگوييم شواهد مربوط به علوم مغز حاکي از آن است که اين روش براي موفقيت در علوم رياضي ضروري است. در اين مقاله از کودکت در مورد اين موضوع بيشتر صحبت خواهيم کرد. جو بالر (Jo Boaler) روان پزشک و متخصص کودکان مي‌گويد: «چند هفته پيش، من در دفتر کار خود مشغول بودم که سکوت اتاق با صداي تلفن شکسته شد. يکي از والدين با من تماس گرفت تا گزارش فرزند پنج ساله خود را بدهد که با حالت گريان از مدرسه به خانه برگشته است، زيرا معلمش به او اجازه نداده است براي شمارش از انگشتان خود استفاده کند.» اتفاق تازه‌اي نيست مدارس سراسر کشور شمارش با انگشت را در کلاس‌ها ممنوع کرده‌اند و يا به دانش‌آموزان مي‌گويند که اين کار، نشانه کندذهني است. با اين وجود شاخه‌اي از علوم اعصاب نسبتا جالب و شگفت‌انگيز که اهميت نواحي مختلف از مغز ما را بررسي مي‌کند، اعتقاد دارد که شمردن با دست ربطي به زمان و سن افراد ندارد. تاثير شمارش با انگشت روي مغز در مطالعه‌اي که سال گذشته منتشر شد، محققان منطقه‌اي خاص از مغز ما که به ادراک و نمايش انگشتان اختصاص دارد و به نام ناحيه حسي انگشت شناخته مي‌شود را تجزيه و تحليل کردند. محققان دريافتند که ما يک نمايش از انگشتان خود را در مغز خود مي‌بينيم، حتي زماني که ما از شمارش با انگشت در محاسبات استفاده نمي‌کنيم. هم‌چنين دريافتند زماني که فرد ۸ الي ۱۳ سال سن دارد، براي انجام تفريق، حتي زماني که براي شمارش از انگشت استفاده نکند، ناحيه حسي انگشتان او در مغز فعال مي‌شود. محققان در تحقيق ديگري دريافتند دانش آموزاني که آگاهي بهتري نسبت به شمارش با انگشت در پايه اول داشته باشند، در پايه دوم هم مي‌توانند نمرات بهتري کسب کنند. حتي اين موضوع مي‌تواند براي دانشجويان هم صادق باشد. توجه کنيد منظور از شمردن با دست هم مي‌تواند به صورت لمس انگشتان دست براي شمردن باشد هم استفاده از ناحيه حسي انگشت در مغز. شواهد حاصل از مطالعات رفتاري و علوم اعصاب نشان مي‌دهد که وقتي افراد براي درک و تصور انگشتان خود آموزش مي‌بينند در انجام اين کار بهتر مي‌شوند، که منجر به پيشرفت بيشتر در رياضيات مي‌شود. محققان دريافتند زماني که فرد در ۶ سالگي بتواند کيفيت استفاده از شمارش با انگشت خود را بهبود بخشند، در دانش رياضي، به‌ويژه در مهارت‌هايي از قبيل شمارش و مرتب‌سازي اعداد موفق‌ترند. دانشمندان علوم اعصاب، اغلب در مورد ارتباط بين استفاده درست از انگشت براي شمردن و موفقيت در درس رياضي ترديد دارند، اما آن‌ها به وضوح روي يک چيز اتفاق نظر دارند: اگر دانش‌ آموزان از طريق فکر کردن در مورد انگشتانشان اعداد را ياد نگيرند، اعداد هرگز نمايش عادي در مغز آن‌ها نخواهد داشت. بر طبق تحقيقات جديد مغز، جلوگيري از شمارش با انگشت براي دانش آموزاني که به خوبي ياد گرفتند به صورت ذهني بشمارند موجب توقف پيشرفت رياضي آن‌ها خواهد شد. بدون شک انگشتان دست يکي از مهم‌ترين کمک‌هاي بصري ما براي درک بهتر اعداد هستند و ناحيه حسي انگشت در مغز ما براي محسابه اعداد به خوبي در بزرگسالي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. بازي‌هايي براي تشويق شمارش با انگشت اهميت درک انگشت حتي مي‌تواند دليل آن باشد که پيانيست‌ها و ديگر نوازندگان، اغلب درک رياضي بالاتري از افرادي دارند که به دنبال يادگيري ابزار موسيقي نيستند. بنابراين توصيه مي‌شود معلم‌ها به جاي جلوگيري از استفاده از شمارش با انگشت در بين دانش آموزان آن‌ها را به اين کار تشويق کنند. براي تشويق و تقويت استفاده از شمارش با انگشت بين کودکان مي‌توانيد از فعاليت‌هاي زير استفاده کنيد: براي مثال نقطه‌هاي رنگي روي انگشت کودک بچسبانيد و روي يک کاغذ چيزي شبيه دکمه‌هاي پيانو بکشيد و آن را با رنگ‌هاي مشابه روي انگشتان دست کودک رنگ کنيد و از کودک بخواهيد انگشت خود را روي رنگ‌هاي مشابه قرار دهد. مي‌توانيد روي انگشت کودک نقطه رنگي بچسبانيد و يک مسير مارپيچ طراحي کنيد و از کودک بخواهيد انگشت خود را روي مسير همرنگ قرار دهد. کودک و رياضي مغز ما از شبکه‌هاي توزيع شده تشکيل شده‌است و زماني که ما اطلاعات مختلف را مديريت مي‌کنيم، نواحي‌هاي مختلف مغز با يکديگر ارتباط برقرار مي‌کنند. وقتي ما روي رياضيات کار مي‌کنيم، فعاليت مغز در ميان بسياري از شبکه‌هاي مختلف توزيع مي‌شود که شامل نواحي جلويي و پشتي است که هر دو آن‌ها بصري هستند. تحقيقاتت نشان داده‌ است حتي زماني که افراد بر روي محاسبات عددي کار مي‌کنند، مانند ۱۲ صرب در ۲۵، با ارقام نمادين (۲۵ و ۱۲) تفکر رياضي ما بر پايه پردازش بصري اين محاسبه را انجام مي‌دهد. در يکي از تحقيقات در اين زمينه مشخص شد استفاده از ۴ جلسه آموزشي ۱۵ دقيقه‌اي با استفاده از محور اعداد مي‌تواند تفاوت بين دانش آموزان با دانش عددي کم و دانش آموزان با دانش عددي متوسط را از بين مي‌برد. به اين معني که دانش آموزاني که از دانش رياضي کمي بهره‌مند بودند طي يک ساعت آموزش به وسيله محور اعداد توانستند دانش عددي خود را به سطح متوسط برسانند. محور اعداد که نشان دهنده کميت اعداد است در زمينه توسعه دانش عددي کودکان بسيار مهم است. همچنين دانش عددي يکي از پيش نيازهاي موفقيت تحصيلي دانش آموزان محسوب مي‌شود. محور اعداد رياضيات بصري براي همه دانش آموزان سودمند است. چند سال پيش هاوارد گاردنر (Howard Gardner) يک نظريه هوش چندگانه را پيشنهاد کرد که نشان مي‌دهد افراد رويکردهاي متفاوتي مانند ديداري، روانشناسي و منطقي براي يادگيري دارند. اين ايده به طور مفصل تفکر مردم در مورد هوش و شايستگي را گسترش داد، اما به دليل آگاهي نداشتن معلم‌ها و مربيان از اين موضوع اغلب به برخي از دانش آموزان که رويکرد متفاوتي براي يادگيري داشتند که با سبک آموزش مربي و معلم همخواني نداشت به دانش آموزان برچسب کندذهن داده مي‌شود. اينکه هر فردي سبک يادگيري مخصوص به خود را دارد بر کسي پوشيده نيست اما محققان ادعا مي‌کنند اغلب افراد به سبک بصري بيش از روش‌ها ديگر براي يادگيري نياز دارند. علاقه به رياضي تعجبي ندارد که دانش‌ آموزان وقتي احساس مي‌کنند رياضي مبحثي کاملا انتزاعي و غيرقابل دسترس است انگيزه و علاقه خود را نسبت به يادگيري آن در کلاس درس را از دست بدهند. اغلب اوقات به خاطر سياست‌هاي آموزشي دانش آموزان مجبورند معادلات رياضي را با حفظ کردن صفحه‌اي از اعداد و معادلات و بدون استفاده از خلاقيت بصري خود حفظ کنند. براي درگير کردن دانش‌آموزان در تفکر بصري مفيد، بايد در فواصل زماني منظم از آن‌ها پرسيده شود، چگونه ايده‌هاي رياضي را مي‌بينند و درک مي‌کنند و آنچه را که درک مي‌کنند، ترسيم کنند. آن‌ها مي‌توانند فعاليت‌هايي را با سوالات ديداري انجام دهند و از آن‌ها خواسته شود تا راه‌حل‌هاي بصري براي سوالات ارائه دهند. تيم youcubed (مرکزي در دانشگاه استنفورد) سال گذشته يک مجموعه رايگان از دروس رياضي را براي کلاس‌هاي ۳ تا ۹ به وجود آورد و دانش‌آموزان را به درک زيبايي رياضيات دعوت کرد. اين مجموعه رايگان بيش از ۲۵۰/۰۰۰ بار در سراسر ايالات متحده دانلود شد و ۹۸ معلمان گزارش دادند که اين فعاليت‌ها را نسبت به روش قبلي بيشتر دوست دارند و ۸۹ درصد از دانش‌‌آموزان گزارش دادند که فعاليت‌هاي بصري آن‌ها براي يادگيري رياضيات افزايش يافته است. در عين حال، ۹۴ درصد دانش‌آموزان گفتند که حتي زماني که مسئله دشوار است و دچار اشتباه مي‌شوند که به کار خود ادامه مي‌دهند در حالي که پيش از اين دست از يادگيري برمي‌داشتند. چنين فعاليت‌هايي نه تنها باعث تعامل عميق، درک تازه و فعاليت بصري مغز مي‌شود، بلکه به دانش‌آموزان نشان مي‌دهند که رياضيات يک سوژه ثابت، بسته و غيرقابل نفوذ نيست بلکه مي‌تواند يک سوژه باز و زيبا باشد. برخي محققان تاکيد مي‌کنند، کساني که تفکر بصري خود را توسعه دهند، در محيط هاي کاري ‍‍با تکنولوژي روز دنيا مي‌توانند تا سطوح بالا پيشرفت کنند. چرا که تکنولوژي‌هاي بصري به صرعت درحال توسعه در همه‌ي زمينه‌ها از قبيل کسب و کار، فناوري، هنر و علم است. يادگيري رياضيات، نقاط مختلف مغز را درگير مي‌کند و دانش‌ آموزان بايد با تصاوير، اعداد، نماها و واژه‌ها ارتباطي قوي برقرار کنند، اما مدارس اين سبک آموزش را در رياضيات تشويق نمي‌کنند. اين به دليل فقدان دانش تحقيقاتي در مورد بهترين روش‌ها براي آموزش و يادگيري رياضيات نيست بلکه به اين دليل است که اين دانش، به درستي به معلمان آموزش داده نشده است. بنابراين طبق يافته‌هاي علمي مي‌توانيم به کودک اجازه دهيم براي محاسبات رياضي خود از شمارش با انگشت استفاده کند اين روش نه تنها نشان دهنده ضعف او در رياضيات نيست بلکه مي‌تواند به توسعه هوش بصري و موفقيت در آينده تحصيلي او منجر شود. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد