سیزده بدر با طعم بازی های محلی لرستان؛ رقم خوردن لحظاتی شاد با کمترین امکانات

مهر/ در کشور پهناور ايران که از تنوع اقليمي و قوم و قبيله اي خاصي برخوردار است، انواع بازي و سرگرمي رواج داشته و دارد که هر کدام داراي ويژگيهاي خاص خود است. هر بازي محلي دنيايي از باورهاي فرهنگي يک قوم و يک محل را در دل خود به امانت دارد، لذا با فراموشي هر يک از اين بازي‌ها در زمانه‌اي که تکنولوژي مدرن در حال گسترش است علاوه بر اين‌که بخشي از خاطره نياکان ما را از بين مي‌برد به آساني ظرفيت بسيار زياد اين بازي‌ها را نيز براي ايجاد تنوع در اوقات فراغت را کمرنگ مي‌کند. اين در حاليست که روز سيزده بدر و گرد هم آمدن خانواده ها از گذشته هاي دور تاکنون در استان سرسبز و زيباي لرستان مجالي براي انجام بازيهاي محلي مختلف به ويژه "دال پلان" بوده است. بازي "دال پلو" دراين بازي چند نفر به دو دسته تقسيم مي‌شوند که معمولاً دو دسته سه نفري يا بيشتر هستند. هر دسته به فاصله ۱۰ الي ۲۰ متر دورتر از يکديگر و روبروي هم قرار مي‌گيرند. هر دسته در جايي که ايستاده‌اند سه عدد سنگ به عنوان هدف که هر يک تقريبا بطول ۲۵ و بعرض ۱۵ سانتي متر است طوري در محل خود (روبروي دسته مقابل) پشت سر هم قرار مي‌دهند که فاصله سنگها يک متر باشد و اين سنگها را به صورت عمودي در يک خط مستقيم در زمين فرو مي‌کنند که راست بايستد. بنابراين اکنون هر دسته سه عدد سنگ خود را که به آن "دال" (dal) يا هدف مي‌گويند، در کنار خود و روبروي دسته مقابل قرار داده‌اند که حدودا به فاصله ۱۰ الي ۲۰ متر دورتر از آنها و روبرويشان ايستاده‌اند. دسته‌اي که بازي را شروع مي‌کند بايد هر نفر يک سنگ که به وزن و اندازه توانايي جسمي او است به طرف دال‌هاي دسته مقابل پرتاب کند. البته اندازه سنگي را که به طرف دال‌ها پرتاب مي‌کنند اختياري است اما معمولاً اين سنگها را به اندازه دو مشت و به شکل کروي يا بيضي انتخاب کرده به سوي هدفها پرتاب مي‌نمايند. بعضي مواقع ممکن است يکي از دسته‌ها يک نفر کم داشته باشند، که در اين صورت دسته مذکور حق دارد يک سنگ اضافه پرتاب کند. درهر صورت دسته‌اي که افرادش سنگها را پرتاب کرده باشند کنار مي‌کشند تا افراد دسته مقابل به طرف دال‌هاي آنان سنگ پرتاب کنند. هر دسته اگر يک دور کامل يا يک دور غير کامل هر سه دال دسته مقابل را بياندازد، برنده بازي خواهد شد. بازي "جوزو" "جوزو" يک بازي گروهي است که در زمان هاي گذشته در لرستان بسيار رايج بوده و علاوه بر نوجوانان و جوانان حتي گاهي اوقات بزرگترها هم در آن شرکت مي کردند ولي امروزه به علت گسترش وسايل و امکانات ارتباط جمعي و مشغله زياد استقبال چنداني از آن نمي شود و در حال فراموش شدن است. تعداد نفرات هر گروه در بازي "جوزو" متفاوت است و هر گروه مي تواند حداقل چهار و حداکثر هشت نفر باشد. در اين بازي ابتدا سرگروه ها با خط يا شير و يا هر روش ديگر شروع کننده بازي را مشخص مي کنند سپس گروه بازنده بصورت يک حلقه دايره اي پشت به هم مي نشينند و گروه دوم بايد با دست دادن يکي يکي نفرات گروه نشسته را از جمع جدا کرده و به اصطلاح از دور خارج کند. دفاع گروه نشسته به اين شکل است که دست يا پاي افراد گروه مهاجم را گرفته و به داخل دايره - که حريم مجاز براي حمله گروهها در آن مشخص شده است و بايد رعايت شود- مي کشانند و او را مجبور مي کنند که با صداي بلند کلمه "جوز" را سه بار تکرار کند که گفثن کلمه "جوز" يعني تسليم و به معناي باخت گروه است و در اين لحظه يک دور بازي تمام شده و امتياز به گروه نشسته داده مي شود و بايد جاي دو گروه با هم عوض شود. ولي اگر افراد مهاجم تمام افراد نشسته را از دور خارج کنند امتياز براي گروه مهاجم محسوب مي شود و گروه نشسته دوباره بايد بنشينند و اين بازي هفت دور اجرا مي شود و جايزه آن توافقي است. بازي کلو رونکي (Kelo Ronki) کلورونکي يکي از محبوبترين بازي‌هاي محلي است که تعداد بازيکنان آن بايستي حتماً جفت باشند. مثلا دو دسته ۶ نفري که جمعا ۱۲ نفر شوند. در گروه اول که هر نفر کلاهي بسر دارد (يا اگر کلاهي در دسترس نباشد با دستمال چهار گوشي که ۴ گوشه اش را گره زده‌اند و بر سر مي‌گذارند کلاهي درست مي‌کنند) افراد بشکل دايره وار چهار دست و پا روي زمين مي‌نشينند. دسته ۶ نفري ايستاده بناي حمله به دسته نشسته را مي‌گذارد تا کلاه آنها را بربايند و متقابلا دسته نشسته نيز به حالت دفاعي در آمده و سعي مي‌کنند با زدن قو (Qowo به معني قوزک پا) از خود دفاع کنند. اگر يکي از ۶ نفر دسته نشسته موفق شد با پا به يکي از افراد ايستاده بزند، دسته ايستاده بازي را باخته و بايستي به جاي گروه نشسته روي زمين قرار گيرند. در صورتيکه يکي از گروه ايستاده، موفق به ربودن کلاه رقيب شود، با قدم‌هاي بلند دوان دوان از ميدان بازي دور مي‌شود تا کلاه را به دالگه (مکاني دورتر از بازي که افراد قبل از شروع بازي بين خود مشخص و تعيين مي‌کنند. اين مکان مي‌تواند درخت، چوب يا سنگ بزرگي نزديک زمين بازي باشد) بزند. اگر شخص رباينده کلاه موفق شود آن را به دالگه برساند، افراد گروه ايستاده بازي رابرده‌اند و دوباره گروه نشسته روي زمين باقي خواهند ماند.اگر فردي که کلاهش را ربوده‌اند موفق شود کلاه خود را از رباينده پس بگيرد، دو گروه جاي خود را با يکديگر عوض مي‌کنند. استان لرستان داراي دهها بازي ديگر نيز هست که شرح اين بازيها که هر کدام حاوي ويژگيهاي خاص اين منطقه است در اين گزارش نمي گنجد. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد