اختلالی به نام «سندرم شوهر بازنشسته»!

برترين ها/ آيا مي‌دانستيد اختلالي به نام «سندرم شوهر بازنشسته» هم وجود دارد؟ اين سندرم، زنان خانه داري را تحت تاثير قرار مي‌دهد که شوهران‌شان بازنشسته شده و حالا هر روز در خانه هستند. خيلي از اين خانم‌ها دچار احساس خستگي و فرسودگي، تحريک پذيري عصبي و بينهايت افسرده مي‌شوند. تئوري سندرم شوهر بازنشسته (Retired Husband Syndrome)، سي سال پيش توسط دکتر چارلز کليفورد جوهانسون ارائه شد که گفتگو‌هايي با زنان خانه‌داري داشت که همسران‌شان بازنشسته شده و از در خانه بودن مردهاي‌شان شاکي بودند. اين زنان احساس بدي داشتند و دل‌شان مي‌خواست فرياد بزنند، چون شوهران‌شان مدام جلوي دست و پاي‌شان بودند و آن‌ها را ديوانه کرده بودند! در مورد سندرم شوهر بازنشسته چه مي‌دانيد به نظر مي‌رسد زنان ژاپني بيشتر از بقيه‌ي زنان از سندرم شوهر بازنشسته رنج مي‌برند. بيش از ۹۰ درصد از خانم‌هاي ژاپني که بالاي ۶۵ سال دارند، هرگز بيرون از خانه کار نکرده‌اند، بنابراين وقتي ناگهان با اين مشکل روبرو مي‌شوند که شوهران‌شان، هفت روز هفته و بيست و چهار ساعت شبانه روز در خانه‌اند، تعادل زندگي و امورشان به هم مي‌خورد. آمار طلاق در ميان زوج‌هاي بازنشسته در ژاپن، طي ۲۰ سال اخير به شدت افزايش يافته است. آيا شما هم از تبعات بازنشستگي شوهرتان مي‌ترسيد؟ نگران هستيد که او قرار است تمام روز ور دل شما بنشيند و نمي‌دانيد با او چه بايد بکنيد؟ آيا فکر مي‌کنيد بيکاري و اينهمه وقت آزاد، ممکن است شوهرتان را بدخلق و لجباز و ناسازگار کند؟ يا شايد هم تا الان اين اتفاق‌ها افتاده‌اند! بازنشستگي مي‌تواند هم براي مرد و هم براي همسرش که هنوز براي اين تغيير اساسي آماده نيستند، سخت و ناراحت کننده باشد. به طور کلي مرد‌ها خودشان را با کارشان و نقشي که در حرفه‌شان دارند تعريف مي‌کنند و سپس خود را شوهر و پدر مي‌دانند. از طرفي ديگر، زن‌ها چند نقش را همزمان حفظ مي‌کنند و فرقي نمي‌کند کارشان در بيرون از خانه چه باشد و معمولا اجتماعي‌تر از مرد‌ها هستند؛ بنابراين عجيب نيست که بازنشستگي مي‌تواند احساس آشفتگي و سردرگمي و تنهايي به مرد‌ها بدهد و آن‌ها را به همسرشان وابسته‌تر کند. در نتيجه بازنشستگي گاهي واقعا منجر به نوعي جديدي از استرس و اختلاف در رابطه زناشويي مي‌شود. زناني که از بازنشستگي همسر خود ناراحت و عصباني‌اند (دچار سندرم شوهر بازنشسته شده‌اند) اغلب علت را اينگونه عنوان مي‌کنند: شوهرم توقعاتش زياد و غيرمنطقي شده، مثلا با اينکه خودش وقت آزاد دارد انتظار دارد من هميشه برايش غذا درست کنم. شوهرم واقعا آداب معاشرت را فراموش کرده و بي‌ادب شده. شوهرم دست و پا چلفتي شده و بدون من هيچ کاري را نمي‌تواند درست انجام بدهد و من بايد مدام به او بگويم چه بکند و چه نکند. شوهرم درباره‌ي همه چيز غُر مي‌زند و ايراد مي‌گيرد. شوهرم در کار‌هاي مربوط به من دخالت مي‌کند و سرک مي‌کشد. نکاتي براي نجات از سندرم شوهر بازنشسته يادتان باشد، بازنشستگي ربطي به تنبلي ندارد. بازنشستگي مرحله‌اي طبيعي از زندگي براي افراد شاغل است که پنجره‌اي کاملا جديد به زندگي باز مي‌کند، اما نياز به برنامه ريزي، درايت و منطق براي لذت بردن از اين دوران و کنار آمدن با بحران‌هاي آن دارد. سراغ روياهاي‌تان برويد و براي‌شان برنامه ريزي کنيد. زوج‌هايي که طي سال‌هاي زندگي مشترک خود عادت کرده‌اند با هم براي مسائل مالي و خانوادگي و ... برنامه ريزي کنند، در دوران بازنشستگي موفق‌تر عمل مي‌کنند. حتما شما هم رويا‌هايي داشته‌ايد که مشغله‌ي کار و زندگي و امور بچه‌ها به شما اجازه نداده به دنبال‌شان برويد. با همسرتان حرف بزنيد و ببينيد امکان برآورده کردن کدام يک از خواسته‌ها و برنامه‌هاي‌تان را داريد. فعاليت‌هايي انجام دهيد که هر دوي شما از آن لذت مي‌بريد. اکنون که همسرتان بازنشسته شده، زمان زيادي براي با هم بودن داريد. انجام فعاليت‌هاي مناسبي که براي هر دوي‌تان جالب باشد مي‌تواند از تنش و استرس‌تان کم کند و شرايطي فراهم کند که از بودن در کنار هم به جاي اينکه حرص بخوريد لذت ببريد. در مورد سندرم شوهر بازنشسته چه مي‌دانيد براي هر کدام‌تان يک فضاي شخصي در خانه در نظر بگيريد و به هم اجازه دهيد به علاقه مندي‌هاي فردي‌تان برسيد. همه‌ي ما به فضا و زماني براي خودمان نياز داريم تا تنها باشيم و به کاري که دوست داريم بپردازيم. به فضاي خصوصي هم احترام بگذاريد و از اينکه زمان‌هايي را فقط اختصاص به خودتان دهيد، احساس گناه نکنيد. زمان‌هايي که تنها هستيد و به فعاليت محبوب‌تان مشغوليد، در واقع براي ساير زمان‌ها که در کنار همسر و فرزندان‌تان هستيد انرژي مي‌گيريد و شارژ مي‌شويد. در مورد احساسات و نگراني‌ها و ترس‌هاي‌تان در اين مرحله‌ي جديد از زندگي، راحت و صميمي با همسرتان حرف بزنيد. همسراني که از ترس‌ها و نگراني‌هاي‌شان با هم حرف نمي‌زنند، معمولا در درک عقايد و رفتار‌هاي همديگر به مشکل برمي‌خورند. مثلا مردي که تمام روزش را با کار و حرفه‌اش پُر مي‌کرده و حالا اجبارا زودتر بازنشسته شده ممکن است بابت اينکه ديگر کار نمي‌کند عصباني و آشفته باشد. اگر با همسرش در مورد نگراني و ناراحتي که دارد حرف نزند، او را با رفتارهايش غافلگير و آزرده خواهد کرد. ارتباط هميشه، مهم‌ترين جزء از رابطه است که اکنون مهم‌تر هم شده است. براي گوش دادن به حرف‌هاي همسرتان وقت بگذاريد. خيلي وقت‌ها، خصوصا زماني که تنشي وجود دارد، فکر مي‌کنيم مي‌دانيم طرف مقابل چه دارد مي‌گويد و براي شنيدن حرف‌هايش حوصله نمي‌کنيم، در واقع اصلا به آنچه مي‌گويد گوش نمي‌دهيم. رابطه به همدلي نياز دارد و همدلي زماني است که درد و نگراني‌ها و ترس‌هاي طرف مقابل‌تان را احساس کنيد. در اين مرحله يا بحران از زندگي، نياز به همدلي بيشتر مي‌شود. نسبت به هم مهربان‌تر باشيد. مهرباني واگير دارد. وقتي با همسرتان مهرباني مي‌کنيد و ملايمت به خرج مي‌دهيد، او کمتر مي‌تواند از دست‌تان عصباني بشود و به شما پرخاش کند. مهرباني کمک مي‌کند ارتباط تان قوي‌تر شود و بيشتر ملاحظه‌ي هم را بکنيد. نکته‌اي که نبايد فراموش کنيد اين است که شما نمي‌توانيد همسرتان را تغيير دهيد. همه‌ي ما ياد گرفته‌ايم که نمي‌توانيم ديگران را تغيير دهيم، بلکه فقط مي‌توانيم خودمان را تغيير دهيم. شما مي‌توانيد روي ديگران تاثير بگذاريد و اين دقيقا همان کاري است که بايد بکنيد. با برنامه ريزي جديد براي دوران بازنشستگي مي‌توانيد روي زندگي زناشويي‌تان اثر بگذاريد و از اين طرق کنترل امور را به دست بگيريد. اگر هر دو اهل ورزش هستيد مي‌توانيد از اين به بعد با هم ورزش کنيد، با هم به خريد برويد، با هم غذا درست کنيد يا اينکه برنامه ريزي کنيد چه زماني شما و چه زماني همسرتان آشپزي کند، به ديدار دوستان‌تان برويد، در فعاليت‌هاي خيرخواهانه شرکت کنيد و البته اوقات شخصي خود را نيز در برنامه بگنجانيد. اگر همسرتان بعد از بازنشستگي افسرده شده ... گاهي دست از کار کشيدن و بازنشسته شدن مي‌تواند آنقدر استرس برانگيز باشد که فرد احساس افسردگي کند و اين مسئله بيشتر از آنچه فکر مي‌کنيد شايع است. اگر همسرتان با افسردگي بعد از بازنشستگي دست و پنجه نرم مي‌کند يا اصلا حال و حوصله‌ي روز‌هاي بازنشستگي‌اش را ندارد، بهترين کار اين است که او را تشويق کنيد در مورد احساسش حرف بزند و او را وارد فعاليت‌هايي کنيد. اغلب بي‌حوصلگي به اين دليل روي مي‌دهد که همسر شما احساس مي‌کند ديگر مفيد نيست يا کسي به او نياز ندارد و اين مسئله نيز با تعيين هدف جديد و پذيرفتن مسئوليت برطرف شدني است. اگر همسرتان هيچ کاري نمي‌کند ... شايد احساس کنيد همسرتان بعد از بازنشستگي تنبل شده و هرگز از خانه بيرون نمي‌رود يا زياد تلويزيون تماشا مي‌کند. شايد همسر شما تنبل يا بي‌انگيزه نيست بلکه برداشت او از بازنشستگي، هيچ کاري نکردن است. بسيار خب ايرادي ندارد، اما مسئله اينجاست که اگر شما برنامه‌ي ديگري داشته باشيد، اين رفتار و طرز فکر مي‌تواند خودخواهانه به نظر برسد. پس چه بايد بکنيد؟ با همسرتان با صبر و حوصله حرف بزنيد و به او بفهمانيد که لحظاتي در زندگي وجود دارد که تکرار شدني نيستند و نبايد با غفلت آن‌ها را از دست بدهيد، چون هيچوقت نمي‌دانيد زندگي چقدر براي بيشتر باهم بودن به شما فرصت مي‌دهد. اگر همسرتان هرگز از خانه بيرون نمي‌رود ... وقتي کسي خودش را از ديگران کنار مي‌کشد، مثلا هرگز دوست ندارد از خانه خارج شود، لزوما به اين دليل نيست که نمي‌خواهد با ديگران برخورد کند، بلکه مي‌تواند علامت اين باشد که ناراحت و افسرده است يا دچار بيرون هراسي (agoraphobia) شده است. نکته اينجاست که ممکن است اين رفتار بيشتر به احساس خود شما برگردد. اگر شما از اين ناراحتيد که همسر بازنشسته‌تان هرگز از خانه بيرون نمي‌رود، شايد به اين دليل است که مي‌خواهيد زماني را در خانه تنها باشيد. يا شايد دوست داريد با هم بيرون برويد و کار‌هايي بکنيد. پس اول بايد ببينيد چرا مي‌خواهيد همسرتان بيشتر از خانه بيرون برود. با او حرف بزنيد و نظر و احساسش را بپرسيد تا نظر شما جنبه‌ي محبت و توجه داشته باشد نه انتقاد و بهانه جويي. اگر همسرتان هميشه بداخلاق و غُرغُرو است ... به نظر مي‌رسد بعضي از مرد‌ها با بالا رفتن سن بدخلق مي‌شوند و شما تنها نيستيد. انگار اين مرد‌ها از هر چيزي مي‌توانند ايراد بگيرند و غرولند کنند، از رفتار همسايه گرفته تا برنامه‌هاي تلويزيون! شايد به دلايلي که در بالا گفتيم، همسرتان حس خوبي نسبت به روز‌هاي بازنشستگي‌اش ندارد و اين حس را بدين صورت بروز مي‌دهد و يا شايد هم از اول بداخلاق بوده، اما چون تمام روز سرکار بوده است و زمان کمتري را با او مي‌گذرانده‌ايد متوجه نشده‌ايد! اما اگر نوسانات خلقي همسرتان بخشي از شخصيت او نيست و بعد از بازنشستگي‌اش روي داده مي‌تواند علامتي از افسردگي يا آلزايمر زودهنگام باشد. اگر تغييرات خلقي همسرتان جوري است که حتي دوست نداريد با کسي معاشرت کنيد، بهتر است از يک مشاور حرفه‌اي کمک بگيريد. ممکن است همسرتان نگراني‌هايي داشته باشد يا خسته و نااميد شده باشد و از اين بابت که نمي‌داند باقي زندگي‌اش چطور خواهد بود، مضطرب است. به هر حال اين احتمالات را بررسي کنيد، شايد فقط به اين نتيجه برسيد که همسرتان تبديل به يک پيرمرد غرغرو شده! بازنشستگي قرار نيست رابطه و زندگي‌تان را بهم بزند، بلکه صرفا يک تغيير است و هر تغييري با استرس همراه است. بين خودتان راه‌هاي ممکن براي حفظ آرامش و ارتباط بهتر و ضمنا حفظ فضاي شخصي‌تان را پيدا کنيد تا از اين مرحله از زندگي‌تان لذت ببريد. منابع: verywellmind ،gransnet ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد