کودکت/ کودکي که کنترلش را از دست ميدهد و خشمگين ميشود ميتواند براي خودش و اطرافيانش دردسرساز باشد. کودکاني که عصباني ميشوند يا در کنترل هيجان مشکل دارند امکان دارد گاهي کنترل خود را از دست بدهند و اين خشم را مستقيما به والدين يا ساير مراقبان خود منتقل کنند. معمولا اين احساس خشم به صورت داد زدن، کتک زدن والدين و پرت کردن اشياء ظاهر ميشود. اين رخداد ممکن است تجربهاي ترسناک و پراسترس براي شما و کودک باشد و فشار رواني مضاعفي بر هر دوي شما اعمال کند. در عين حال، رفتار مناسب، اصولي و درست با کودک عصباني بسيار اهميت دارد. براي آشنايي با مقوله عصبانيت کودک و چگونگي رفتار شما، به عنوان بزرگسال، در مواجهه با کودک عصباني، با اين مقاله کودکت همراه باشيد.
چگونه به کودک عصباني خود کمک کنيم؟
در ابتدا، بهتر است بدانيد عصبانيت نوعي برقراري رابطه است. کودکي که خشمش را بروز ميدهد مطمئنا پريشاناحوال است. او مهارت کافي براي مديريت احساسات و ابراز آنها ندارد. ابراز خشم کودک ممکن است ناشي از ناقص بودن دايره لغات، ناتواني در کنترل رفتارهاي تکانشي يا نداشتن مهارتهاي حل مسئله باشد. شايد والدين اين رفتار کودک را ادا و اطوار او تلقي کنند، اما کودکي که اينگونه عصبانيتش را نشان ميدهد؛ يعني نتوانسته نااميدي و خشمش را به شيوهاي ديگر، مثل حرف زدن يا حل مسئله، ابراز کند.
در نتيجه، نحوه برخوردتان با عصبانيت کودک بسيار مهم است و تعيين ميکند که کودک در شرايط يکسان در آينده چگونه رفتار ميکند، آيا دوباره خشمگين ميشود يا راهي براي کنترل احساستش پيدا ميکند. به اين چند نکته دقت کنيد:
آرامش خود را حفظ کنيد: هنگام روبرو شدن با کودک عصباني، احتمال اينکه کنترلتان را از دست بدهيد و صدايتان را بالا ببريد وجود دارد. اما اگر عصباني شويد، شانس کمتري براي آرام کردن او داريد. با عصبانيت، کودک را بيشتر خشمگين خواهيد کرد. بهتر است آرامشتان را حفظ کنيد و با اين رفتار، به او ياد دهيد که هنگام عصبانيت رفتار درست کدام است.
تسليم نشويد: اگر کودک به دليل خواستهاي نامعقول عصباني شده است، تسليم او نشويد. اگر به خواسته او عمل کنيد، اين رفتار را تشويق کردهايد و ممکن است باز هم چنين رفتاري از او سر بزند.
به دنبال رفتار خوب باشيد: وقتي کودک آرام شد، به او توجه ويژهاي کنيد. همچنين، وقتي با آرامش و گفتگو احساساتش را بيان کرد، به او توجه مثبت نشان دهيد.
مهارتهاي حل مسئله را با او تمرين کنيد: وقتي کودک آرام است، با او صحبت کنيد و راههاي ابراز احساسات از طريق گفتگو را به او ياد دهيد. از او بپرسيد چه احساسي دارد و به نظر او، بايد چگونه مسائل را حل کرد؟
محرک عصبانيت نباشيد: بيشتر کودکان در زمانهايي مشخص دچار عصبانيت ميشوند. براي مثال، وقت انجام تکاليف، وقت خواب يا بازي. معمولا والدين با امر و نهي کردنها، دستورالعملها و هشدارها محرکي براي عصبانيت کودک ميشوند. با کارهايي مثل يادآوري زمان خواب، مرحله به مرحله کردن کارها و همچنين، آماده کردن کودک ميتوانيد از بروز عصبانيت او جلوگيري کنيد.
انواع عصبانيت و خشم
نحوه برخورد شما با عصبانيت به ميزان شدت آن بستگي دارد. اولين قانون در برخورد بدون خشونت اين است که تا حد ممکن نسبت به آنها بيتوجه باشيد، حتي توجه منفي شما، مثل داد زدن، ميتواند رفتار کودک را تشديد کند. اما وقتي خشم به سمت تنش فيزيکي پيش ميرود، بيتوجهي رفتار درستي نيست و ممکن است باعث آسيب به کودک يا ديگران شود. در اين شرايط، صاحبنظران معتقدند کودک بايد در فضاي امني قرار بگيرد که به شما و هيچ نوع محرک تشويقي دسترسي نداشته باشد. گاهي بهتر است محيط را ترک کنيد، به عبارت ديگر، در ديد کودک نباشيد تا او هيچ توجهي دريافت نکند.
از تکنيکهاي رفتاري کمک بگيريد
اگر کودک بيش از اندازه عصباني ميشود و اين عصبانيت باعث نگراني يا سلب آرامش شما شده است، بهتر است حتما از يک متخصص کمک بگيريد. جلسات مشاوره ميتواند به شما و فرزندتان کمک کند بحران را پشت سر بگذاريد، استرس را کمتر کنيد و رابطهتان را بهبود بخشيد. ميتوانيد از يکي از روشهاي درماني، که در ادامه به آنها اشاره شده است، استفاده کنيد و در مواجهه با رفتار کودک، از آنها کمک بگيريد.
درمان تعاملي والد-کودک: اين نوع مشاوره و درمان براي کودکان ۲ تا ۷ سال بسيار مفيد است. والدين و کودک با هم تمرينهايي را انجام ميدهند و مشاور به آنها کمک ميکند رابطه بهتري بسازند. در اين درمان، شما ياد ميگيريد به رفتار مثبت فرزند خود توجه کنيد، رفتارهاي بد کوچک او را فراموش کنيد و هميشه، در حالي که آرامش خود را حفظ کردهايد، پاسخي به رفتار خشن او داشته باشيد.
آموزش مديريت والدين: اين آموزش نيز شبيه روش بالاست، با اين تفاوت که در اين روش فقط والدين حضور دارند.
روش همکارانه و فعالانه: اين برنامه بر اين باور است که رفتارهاي خشمگينانه کودک براي جلب توجه نيست و به علت نداشتن تجربه و مهارت کافي در برقراري ارتباط است. در اين برنامه، تلاش ميشود به کودکان مهارتهاي لازم براي برقراري ارتباط آموزش داده شود.
چگونه متوجه رفتار خشن شويم؟
عصبانيت و بروز خشم اگر بيش از اندازه، با شدت فراوان يا بعد از ۶ يا ۷ سالگي رخ دهد، نگرانکننده خواهد بود. هر چه سن کودک بالاتر ميرود، پرخاشگري او خطرناکتر ميشود. اين خشم، در مدرسه و در کنار دوستان، احتمالا خطر بيشتري دارد. اگر کودک الگوي خاصي براي خشمگين شدن دارد، ممکن است به علت مشکلي باشد که نياز به درمان دارد. برخي از اين مشکلات عبارتاند از:
اگر کودک شما الگوي خاصي براي خشمگين شدن دارد، ممکن است به خاطر يک مشکل باشد که نياز به درمان دارد. برخي از اين مشکلات شامل موارد زير هستند:
کمتوجهي و بيشفعالي: کودکاني که دچار اختلال کمتوجهي و بيشفعالياند، در برخي موارد مانند انجام تکاليف مدرسه، ممکن است بهراحتي خشمگين شوند.
اضطراب: کودک مضطرب نگرانيهاي خود را مخفي نگه ميدارد، اما وقتي فشار در خانه يا مدرسه بيش از اندازه شود، اين نگرانيها از کنترل خارج ميشوند و ظهور پيدا ميکنند. کودک مضطربي که در مدرسه رفتار عادي دارد ممکن است در خانه با والدين رفتار بدي داشته باشد.
اختلال يادگيري: اگر فرزندتان مدام در مدرسه عصباني ميشود و نميتواند سر کلاس رفتاري عادي داشته باشد، شايد به علت اين باشد که دچار اختلال يادگيري است و فهميدن درس برايش دشوار است.
اختلال پردازش حسي: بعضي بچهها با پردازش احساسات و اطلاعاتي که از طريق حواس خود دريافت ميکنند مشکل دارند. محيطي شلوغ، لباسي زبر يا فضايي پر از سروصدا باعث ميشود کودک احساس ناراحتي يا فشار کند و رفتارهاي پرخاشگرانه بروز دهد.
اتيسم: هر کودک، در هر درجه و طيف اوتيسم، مقابل برخي تغييرات و مشکلات، عصباني ميشود. برخي کودکان مبتلا به اوتيسم اختلال پردازش حواس نيز دارند که باعث اضطراب و تحريک آنها ميشود.
با توجه به اينکه عصبانيت ممکن است دلايل زيادي داشته باشد، تشخيص صحيح ميتواند بسيار کمککننده باشد. ابتدا با متخصص اطفال صحبت کنيد تا او مشکل پزشکي را بررسي کند. پس از آن، با روانپزشک يا روانشناس صحبت کنيد تا با هم مشکلات را بررسي کنيد.
وقتي تکنيکهاي رفتاري کافي نيست
متخصصان بر اين باورند که درمان و مداخله در سنين پايينتر نتايج بهتري دارد. اما وقتي کودکان از سن مشخصي بزرگتر ميشوند يا تکنيکهاي رفتاري مؤثر نيست، چه بايد کرد؟
دارو: دارودرماني، در مشکلاتي همچون بيشفعالي و اضطراب، ميتواند به کودک کمک کند. کودکاني که مشکلات شديد رفتاري دارند ميتوانند با تشخيص پزشک از داروهاي ضدروانپريشي استفاده کنند. البته اين داروها بايد در کنار تکنيکهاي رفتاري مصرف شوند.
نگه داشتن: برخي تمرينات به والدين ميآموزد که چگونه، در موارد خاصي که کودک بهشدت خشونت فيزيکي دارد، او را نگه دارند و حرکاتش را محدود کنند. نگه داشتن کودک نيازمند درک آناتومي اوست و بايد با آگاهي و تمرين اين کار را انجام داد.
مراکز درماني: گاهي اوقات، اگر کودکي بيش از اندازه و غيرقابل کنترل خشن است، بهتر است مدتي را در مراکز درماني سپري کند. در اين مراکز، کودکان درمانهاي رفتاري و پزشکي دريافت خواهند کرد. هدف اين مراکز اين است که کودکان توانايي کنترل دقيق احساسات خود را به دست آورند.
کودک عصباني نيازمند والديني آرام است
مطمئنا، يادگيري و کنار آمدن با رفتار خشن کودکان چالشبرانگيز خواهد بود، اما باعث بروز تغييرات در رفتار کودک خواهد شد. والديني که آرام، مطمئن و باثباتاند ميتوانند به فرزندان خود کمک کنند تا حس بهتري داشته باشند و راحتتر درمان شوند. اين چالش نيازمند صبر و انگيزه فراوان است. بايد تکنيکهاي مختلفي را امتحان کرد. اگر مسير را بهدرستي طي کنيد، رابطه بهتر و خانواده خوشحالتري خواهيد داشت.
بازار