بررسی نقش زنان در جامعه از نگاه دین

زندگي آنلاين/ عاون مرکز تحقيقات زن و خانواده حوزه علميه خواهران در پاسخ به اين که چرا نگاه دوگانه به زن مي‌شود، يعني وقتي او را لازم داريم، بدحجاب را هم به نفع انقلاب مصادره مي‌کنيم و وقتي به او نياز نيست، بحث حرمت بدحجابي و ... را به رخش مي‌کشيم، بيان کرد: متأسفانه صدا و سيما حتي تصوير مناسبي از زن چادري محجبه هم که در تراز انقلاب است، نشان نمي‌دهد؛ البته من با بحث «استفاده ابزاري» که به آن منفي نگريسته مي‌شود، موافق نيستم، زيرا همه ما در تعاملات و تبادلات اجتماعي، استفاده ابزاري از يکديگر داريم و به تعبير علامه طباطبايي، انسان قدرت استخدام دارد، ولي مهم اين است که در اين استخدام، حرمت و کرامت طرف مقابل حفظ شود. بنابراين هر نوع استفاده ابزاري از ديگران منفي نيست. *در انقلاب اسلامي، زنان کنشگر، آزاد و آگاه بودند؛ فريب نخوردند و مجبور هم نبودند؛ فرديت و هويت فردي داشتند، گرچه فردگرا به معناي امروزي نبودند؛ لذا وقتي کسي يک يا چند فرزند خود و همسرش را در زندگي و در دفاع مقدس از دست مي‌دهد. «نقش زنان در استقرار و استمرار انقلاب اسلامي» گفت: در پارادايم غربي، دين به ضرر زنان بود و آنان از امکانات و ظرفيت‌هاي خود دور مي‌شدند، لذا طبيعتاً استقبالي از دين نداشتند، اما انقلاب اسلامي که به تعبير امام خميني، انفجار نور بود، باعث ايجاد پيوند مبارکي ميان زنان و دين شد. وي با اشاره به الگوي سومي از زن شرقي در پرتو انقلاب اسلامي بيان کرد: تا قبل از انقلاب، زن سنتي و شرقي، زني است که يا فريب‌خورده و از آن ناآگاه است يا آگاه است که فريب خورده، ولي نمي‌تواند از سيطره مردان خارج شود و آرمان فمينيستي به او مي‌گويد که من تو را نجات مي‌دهم. البته فمينيسم هم گرايشات متعدد دارد و نبايد سبب شود تا سطحي به آن بنگريم و همه آن را يک شکل ببينيم. عضو هيئت علمي مرکز تحقيقات زن و خانواده تصريح کرد: در انقلاب اسلامي، زنان کنشگر، آزاد و آگاه بودند؛ فريب نخوردند و مجبور هم نبودند؛ فرديت و هويت فردي داشتند، گرچه فردگرا به معناي امروزي نبودند؛ لذا وقتي کسي يک يا چند فرزند خود و همسرش را در زندگي و در دفاع مقدس از دست مي‌دهد، از منظر مادي، ادامه زندگي براي او بي معناست، ولي در پرتو آن معنا بود که زنان شهدا زندگي خود را با نشاط ادامه دادند. داورپناه اظهار کرد: در فرمايشات امام خميني بيان شده که اسلام مي‌خواهد از زنان، افرادي جدي و کارآمد بسازد؛ پيش از انقلاب، زنان جدي نبودند و کمتر حتي انسان تلقي مي‌شدند، ولي انقلاب آنان را جدي تلقي کرد؛ انقلاب هم افق‌شکن و هم کليشه‌شکن بود و همه زنان را براي آرمان‌هاي بزرگ پيوند داد و در پرتو آن، منطقه و جهان را تغيير داد؛ يعني اگر افق زنان اين بود که همسر خوب يا مادر خوب باشند، افقي مانند شهادت و جهاد به معناي مستقيم وغيرمستقيم را فراروي آنان باز کرد.داورپناه با بيان اينکه پيشرفت زنان در انقلاب صرفاً ناشي از گذر زمان و فرايند طبيعي آن نيست، تصريح کرد: آمار پيشرفت زنان در شاخص‌هاي توسعه، قوانيني است که بسياري از آن‌ها به نفع زنان اصلاح شده است؛ در توسعه نهادهاي اختصاصي زنان (گرچه برخي ظاهري هم بوده است) رشد دارد، همچنين زنان زيادي هستند که در حلقه مطالعاتي، خيريه و ... فعال هستند و همه اينها از برکات انقلاب اسلامي است. وي با بيان اينکه زنان‌ در همه دوره‌ها مانند تحريم تنباکو، فعاليت‌هايي داشته‌اند، افزود: بعد از انقلاب، اين حضور چند ويژگي داشت، حرکت زنان توده‌اي و فراگير و نه صرفاً در حد عده محدود بوده است؛ اين حرکت با احضار الگوهاي ديني و تحت رهبري يک رهبر ديني صورت گرفته است؛ تعبير امام در مورد حضرت زهرا(س) اين است که او زني است که با حکومت مخاطبه، محاکمه و مجاهده مي‌کند و اين الگو فراروي زنان ما هست که گفتماني تمدني است، ولي اينکه چه مقدار محقق شده يا نه، بايد علل آن را بررسي کنيم. معاون مرکز تحقيقات زن و خانواده اظهار کرد: تمدن سومري در پاسخ به مشکل آب و تمدن مسيحي با پاسخ به چالش اقوام وحشي ظاهر شد، ولي انقلاب در پاسخ به چالش زن شرقي / زن غربي بروز يافت؛ انقلاب به جاي اينکه در مورد نقش زن حرف بزند، در مورد نفس زن سخن گفت. انقلاب گفت که نبايد مفهوم زنان را با عنوان جنسيت آنان اولويت بدهيم و هنر امام و رهبري اين بود که فرمودند زنان، نفس انساني هستند. داورپناه با بيان اينکه رشد نقش زنان نبايد به بديهي بودن و بحث گذر زمان منحصر شود، زيرا اين کار مغالطه است، تصريح کرد: انقلاب فمينيستي از ابتداي قرن ۲۰ شروع شده و انقلابي زنانه هم بوده است. البته به برخي اهداف خود رسيدند و مثلاً حضور زنان در پست‌هاي کشوري بيشتر شد، ولي انقلاب ما زنانه نبوده و باز حضور خوب زنان را شاهديم. البته مسئله جدي که در اينجا وجود دارد، اين است که آيا خواسته‌ايم که زنان حضور بيشتري داشته باشند و نشده است؟ وي افزود: در سنجش خودمان با کشورهاي ديگر، بايد وضعيت زنان ۴ دهه بعد از انقلاب را با گذشته خودمان و نه صرفاً با کشورهاي اروپايي بسنجيم؛ بايد ببينيم که عربستان و افغانستان و کشورهاي ديگر هم گذر زمان را داشته‌اند، ولي زنان به حقوق طبيعي خودشان نرسيده‌اند.وي با بيان اينکه در بحث زنان در شاخصه‌هاي سلامت و کنترل مرگ مادر، همچنين در شاخص افزايش سواد کاملاً موفق بوده‌ايم، ولي در برخي موارد هم موفق نبوده‌ايم، اظهار کرد: در مورد حضور زنان در سمت‌هاي اجرايي بايد گفت که دعواي «سياست ايده‌ها و حضور» الان در دنياي غرب هم مطرح است؛ يعني آيا فقط يک زن است که با داشتن پست دولتي مي‌تواند از وضعيت زنان بهتر دفاع کند يا مهم نيست، بلکه مهم اين است که مرد يا زن از ايده رفاه و سعادت زنان حمايت کنند. داورپناه تصريح کرد: مارگارت تاچر با اينکه زن بود، ولي اقداماتي در انگليس انجام داد که به ضرر زنان بود. در کشور ما ممکن است ما در مقايسه با اروپا در گرفتن مقام، کمتر موفق بوديم، ولي بحث اين است که آيا مي‌خواستيم و نشد؟ ما رهبراني داشتيم که سعي کردند احترام زنان بيشتر شود و حتي رهبر ديني سنتي ما از ورزش زنان دفاع کرده و براي آن هزينه مي‌دهد؛ ايشان همچنين فرمودند نگذاريد حضور نمايان زنان شاعر و هنرمند و ... فراموش شود. داورپناه با بيان اينکه امام فرماندهي سپاه همدان را به خانم دباغ در آن دوره و آن شرايط خاص دادند، افزود: قبل از انقلاب ميداني براي عمل زنان در بستر ديني وجود نداشت. البته آن موقع هم نمي‌گفتند زن حق ندارد وارد جامعه شود، ولي بستر ديني مناسب فراهم نبود؛ امروز در عربستان هم نمي‌گويند زنان حق فلان کار را ندارند، ولي شرايط ميداني براي حضور آنان فراهم نيست. ضمن اينکه خلأهاي حقوقي زيادي هم در کشور هست که استفاده نمي‌شود و اين ربطي به نگرش انقلاب و مجموعه مديريتي آن به زنان ندارد و خود زنان از آن استفاده نکرده‌اند. عضو هيئت علمي مرکز تحقيقات زن و خانواده با بيان اينکه من نمي‌گويم ۴۰ سال بعد از انقلاب براي زنان تماماً آباداني و موافق با رعايت حقوق زنان بوده است، ولي نبايد دچار نوعي خود‌کم‌بيني هم باشيم، اظهار کرد: انقلاب‌ها، عرف‌ و فرهنگ‌ را تغيير نمي‌دهند؛ انقلاب مثلاً بروکراسي و بانک و ... را تغيير نداده و تغيير آن آسان هم نيست و البته اين به معناي آن نيست که بايد آن را رها کنيم، بلکه بايد بر سر اقداماتي که مي‌توانيم انجام دهيم، اجماع کرده و آن را درست کنيم. ضمن اينکه رويکردهاي متضاد زناني که در سمت‌هاي متولي‌گري امور زنان بوده‌اند، به جاي هم‌افزايي بعضاً تلاش همديگر را خنثي کرده‌اند. #باهم_شکستش_مي‌دهيم ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد