ستاره/ خرفه با نام علمي (Purslane) از دسته سبزيهاي خودرو و خوراکي است. خرفه گياهي کم توقع است که آسان رشد ميکند. سبزي خرفه را ميتوان به تنهايي يا در انواع سالاد و يا به عنوان ترشي خرفه (ترشي برگ خرفه) مصرف کرد. کاشت خرفه در گلدان بسيار آسان است. با آگاهي از نکات کليدي کاشت خرفه ميتوانيد اين سبزي مغذي را در خانه تان پرورش دهيد.
کاشت بذر خرفه در گلدان با نکات کليدي
به کمک اين راهنماي گام به گام مي توانيد، اين سبزي ترد و خوش طعم را در گلدان بکاريد و از خواص خرفه ارگانيک خودتان لذت ببريد.
۱. انتخاب بذر
بذرهاي تازه را براي کاشت انتخاب کنيد. بذرهاي کهنه و قديمي ممکن است فاسد شده باشند و ديگر جوانه نزنند. به همين منظور از برندهاي معتبر و افراد مطمئن بذر خرفه را خريداري کنيد.
۲. انتخاب گلدان
بهتر است گلدان يا بستر کشت ۱۵ تا ۲۰ سانتي متر عمق و ۲۰ تا ۲۵ سانتي متر عرض داشته باشد. در نظر داشته باشيد که انتهاي گلدان حتما سوراخهايي براي خروج آب اضافي وجود داشته باشد تا ريشهها در آب فاسد نشوند.
۳. خاک مناسب
خاک مناسب براي کاشت خرفه، مخلوطي از خاک باغچه و ورمي کمپوست يا خاک برگ به همراه پرليت و کوکوپيت است. در گلدانها به قدري خاک بريزيد که حدود ۴ تا ۵ سانتي متر از سر آن خالي باشد.
۴. کاشت بذر
بذرهاي خرفه را ميتوانيد در بستر کشت يا گلدان بکاريد. بهتر است بذرها ۲ سانتي متر از هم فاصله داشته باشند. البته براي کشت خانگي نيازي به فاصله گذاري نيست. بذرها را روي خاک بپاشيد، سپس لايه نازکي از خاک روي بذرها بريزيد.
۵. کوددهي
خرفه نياز به کوددهي منظم ندارد. مخلوط خاک برگ به همراه ورمي کمپوست براي تغذيه گياه کافي است.
۶. آبياري
از آنجايي که خرفه نوعي ساکولنت است، به آبياري بيش از حد و کاشت متراکم حساس است؛ بنابراين پس از جوانه زني، اجازه دهيد خاک در فواصل آبياري خشک شود تا گياه دچار بيماريهاي قارچي نشود. خرفه گياهي است که آب و هواي خشک را ترجيح ميدهد و نسبت به کم آبي مقاوم است
۷. نور
محلي گرم را براي رشد خرفه در نظر بگيريد. خرفه گياهي است که تحمل سرما را ندارد. دماي جوانه زني در حدود ۲۴ درجه سانتيگراد است. خرفه به نور زياد و طولاني مدت و دماي بالاي ۲۲ درجه سانتي گراد براي رشد نياز دارد. دماي شب نيز بايستي از ۱۰ درجه کمتر نباشد.
۸. بهترين زمان کشت
در صورتي که خرفه را در باغچه ميکاريد، بهترين فصل کشت بهار است. در مناطق کوهپايهاي با آب و هواي سرد و معتدل، در تمام طول ميتوانيد خرفه بکاريد.
۹. بهترين زمان برداشت
هنگام برداشت خرفه در نظر داشته باشيد که ميزان اسيد ماليک (malic acid) گياه در ساعات اوليه صبح بيشتر است. اسيد ماليک بيشتر، سبزي را ترشتر ميکند. پس براي داشتن خرفههاي ترش تر، صبحها محصول خود را برداشت کنيد. اگر طعم ملايم تري را ميپسنديد، بهتر است خرفه را در ساعات غروب برداشت کنيد.
۱۰. شرايط نگهداري خرفه پس از برداشت
خرفه يک سبزي ظريف است و بايد بلافاصله پس از برداشت آن را در يخچال نگه داريد، زيرا گرماي هوا پس از برداشت، بافت سبزي را تخريب ميکند. خرفههايي که برداشت کرده ايد را در ظرفهاي ترجيحا استيل، در کشوي يخچال نگه داريد و ظرف يک هفته استفاده کنيد.
۱۱. زمان کاشت دوباره
براي برداشت خرفه، ميتوانيد آن را از ساقه برش دهيد. اگر ۵ سانتي متر يا بيشتر از ساقه باقي مانده باشد دوباره رشد ميکند و محصول ميدهد. البته طعم آن در برداشتهاي بعدي کاهش پيدا ميکند.
اگر محصول به مدت ۳ هفته پياپي طعم خود را از دست داد، بايستي دوباره بذر جديدي بکاريد.
کاشت خرفه در گلدان با تکثير قلمه
براي تکثير خرفه از راه قلمه زدن، شاخههاي بريده شده را در خاک گلدان قرار دهيد. خاک را مرطوب نگاه داريد تا ظرف چند روز قلمهها ريشه دار شوند.
جوانه خرفه
جوانه خرفه بسيار مغذي و سرشار از مواد معدني مورد نياز بدن است. براي کاشت خرفه و جوانه زدن آن، بهتر است از بسترهاي کشت مخصوص جوانه زني (سينيهاي سوراخ دار) استفاده کنيد. کف آن را با خاک مناسب، به عمق حداقل ۲ سانتي متر بپوشانيد. بذرها را به طور منظم و نسبتا متراکم، بر خاک بپاشيد و با يک لايه نازک از خاک بپوشانيد. گلدان را در محلي آفتابي با دمايي در حدود ۲۴ سانتي گراد قرار دهيد و خاک را مرطوب نگه داريد تا جوانه بزند. پس از جوانه زني، آنها را به محلي کمي خنکتر (دمايي ۱۵ تا ۲۲ سانتي گراد) منتقل کنيد. خاک را همواره مرطوب نگه داريد، جوانهها را از پايين (سطح خاک) آبياري کنيد و از پاشيدن آب روي گياه خودداري کنيد. جوانهها را وقتي به طول ۵ تا ۱۰ سانتي متر رسيدند، برداشت کنيد.
اگر در اواخر زمستان جوانه هاي خرفه را بکاريد، در سفره هفت سين سبزه خرفه زيبايي خواهيد داشت.
خواص و مزاياي مصرف خرفه
خرفه سرشار از ويتامين و مواد معدني است که موجب حفظ سلامت و بهبود کارکرد اندام هاي بدن ميشود. از اين رو به آن لقب «اکسير جهاني» را داده اند. برخي از مزاياي مصرف خرفه به شرح زير است:
۱. بهترين جايگزين براي اسفناج
اين گياه بهترين جايگزين براي اسفناج است. خرفه گياهي مغذي است که در انواع سالاد و ساندويچ قابل استفاده است. مصرف خرفه از بيماريهاي قلبي و عوارض ناشي از سکته پيش گيري ميکند.
خرفه سرشار از پروتئينهاي سالم نيز هست. بر اساس پژوهش هاي انجام شده، خرفه نسبت به اسفناج ۵ برابر اسيدهاي چرب امگا ۳ بيشتر، ۷ برابر آلفا توکوفرول (ويتامين E) بالاتر و مقادير بيشتري ويتامين C و بتاکاروتن دارد.
پژوهشهاي اخير نشان داده است که مصرف خرفه اوتيسم و اختلال نقص توجه بيش فعالي (ADHD) را در کودکان مهار ميکند. اين بدان معني است مصرف خرفه باعث ميشود کودک شما تمرکز بيشتري بر تکاليف و درسهاي خود پيدا کند.
۲. کاهش قند خون
خرفه در درمان ديابت و کاهش قند خون موثر است. بيماران ديابتي ميتوانند از برگ خرفه تازه بعنوان سبزي خوردن و يا در سالاد و آش و سوپ استفاده کنند. همچنين ميتوانند بذر خرفه را بر روي شيريني بپاشند و آن را به شيريني رژيمي تبديل کنند. عرق خرفه نيز در رفع تشنگي بيماران مرض قند موثر است.
۳. بيشترين ميزان اسيدهاي چرب امگا ۳ در ميان سبزيجات برگ دار
اسيدهاي چرب امگا ۳ براي رشد بدن، پيشگيري از بيماريهاي قلبي عروقي و حفظ سيستم ايمني بدن ضروري هستند. اسيدهاي چرب امگا ۳ در مواد غذايي معدودي مانند آووکادو، تخم کتان، دانههاي چيا، گردو و ماهي و پياز يافت ميشود. خرفه منبعي غني از اسيدهاي چرب امگا ۳ است که به آساني در دسترس شما قرار دارد.
۴. منبع غني از ويتامينهاي ضروري و آنتي اکسيدانها
آنتي اکسيدانها از آسيب رسيدن به سلولها توسط راديکالهاي آزاد جلوگيري ميکنند. خرفه سرشار از ويتامين A است. ويتامين A موجب بهبود بينايي ميشود، همچنين به حفظ سلامت و رشد پوست کمک ميکند. از سويي ديگر ويتامين A موجود در منابع طبيعي مانند گياهان و ميوهها از بروز حفره در دهان و سرطان ريه پيشگيري ميکند. به همين دليل رنگدانههاي موجود در خرفه اهميت زيادي براي حفظ سلامتي بدن دارد. رنگدانهها داراي دو نوع بتالاين هستند. رنگدانه مايل به قرمز در پايين ساقهها داراي β – cyanins و رنگدانه زرد داراي β-xanthins است. هر دو نوع آنتي اکسيدانها داراي خواص ضد ميکروبي هستند که از سلولهاي بدن محافظت ميکنند.
خرفه غني از ويتامين E است. همچنين بالاترين ميزان اسيد آلفا لينولنيک (ALA) (يک اسيد چرب امگا ۳ ضروري) را در ميان گياهان دارد. علاوه بر اين سرشار از منيزيم، ويتامين C، پتاسيم، ريبوفلاوين و فسفر نيز هست.
۵. درمان بيماريهاي پوستي و مشکلات دستگاه گوارش
خرفه مزاياي بسياري براي بدن دارد که يکي از آنها درمان بيماريهاي پوستي و مشکلات گوارشي است. ويتامين A موجود در خرفه به رشد طبيعي پوست و هضم غذا کمک ميکند. به همين دليل در بيشتر درمانهاي گياهي براي اختلالات معده از عصاره خرفه استفاده ميشود.
۶. تقويت استخوانها
ترکيبات گياهي موجود در خرفه، موجب تقويت استخوانها ميشود. اين گياه داراي مواد معدني ضروري مانند کلسيم و منيزيم، پتاسيم و آهن است که براي داشتن استخوانهاي قوي و بافتهاي سالم بين استخواني به آنها نياز داريم. مصرف خرفه براي کاهش علايم و پيشگيري از مشکلات مفصلي مانند آرتروز و پوکي استخوان نيز موثر است.
احتياط !
از آنجا که خرفه گياهي قاعده آور است مصرف خرفه در بارداري خطر سقط جنين را با ايجاد انقباضات رحمي افزايش ميدهد بنابراين مصرف اين گياه در دوران بارداري ممنوع است.
بازار