چطور/ گاهي اوقات ممکن است برخي از رفتارهاي کودکان براي ما بزرگسالان عجيبوغريب باشد و بههيچوجه علت آن رفتارها را درک نکنيم. بعيد نيست خودمان هم در کودکي چنين رفتارهايي را نشان داده باشيم، اما بهاحتمالزياد يادمان نميآيد. يکي از اين عادتهاي عجيبوغريبِ بسياري از کودکان (شايد نه همهٔ آنها) اين است که در مرحلهاي از دوران رشدشان، تمايل دارند يک لباس را هر روز بپوشند. خواه يک تيشرت باشد يا يک دست لباس کامل، کودک هر روز همان ترکيب را تکرار ميکند. در چنين شرايطي، معمولا والدين براي شستن لباسهاي کودک با دردسر مواجه ميشوند، زيرا بهسختي ميتوان کودک را راضي کرد که آن لباس خاص را دربياورد و لباس ديگري را بپوشد.
چرا کودک اين کار را انجام ميدهد؟
روانشناسان بالينيِ کودکان ميگويند که هر کودکي دلايل خودش را براي اين کار دارد. شايد اين لباس حس راحتي به او ميدهد، شايد هروقت آن را پوشيده است، ديگران تحسينش کردهاند يا شايد هم در آن لباس احساس خوشحالي يا قدرت به او دست ميدهد. حتي ممکن است هدفش جلبِتوجه ديگران باشد يا فقط از آن بهعنوان راهي براي ابراز هويتش استفاده ميکند. بياييد ببينيم برخي از اين دلايل چه هستند:
۱. با اين لباس راحت است
کودک ممکن است با آن لباس راحت باشد. خود ما هم همينطور هستيم: وقتي با پوشيدن يک لباس احساس راحتي ميکنيم، اغلب اوقات همان را ميپوشيم.
۲. دوست ندارد درگير انتخاب لباس شود
يک بار وقتي از زاکربرگ پرسيدند که چرا هر روز همان تيشرت خاکستري و همان کاپشن را ميپوشد، او گفت: ميخواهم طوري زندگي کنم که کمترين تصميمها را در زندگيام بگيرم. دوست دارم بيشتر فکرم را بر يافتن روشهايي براي خدمت به جامعه متمرکز کنم.
دليلش اين است که وقتي بعضي از کارها را به عادت تبديل ميکنيم و بهشکل خودکار انجامشان ميدهيم، فضاي ذهنمان را براي تصميمهاي مهمتر و فکرکردن بهموضوعهاي جالبتر آزاد ميکنيم. شايد کودک هم همين کار را انجام ميدهد تا سريعتر به کارهاي موردعلاقهاش برسد.
۳. اين لباس به او اعتمادبهنفس ميدهد
وقتي لباس موردعلاقهتان را ميپوشيد، اعتماد به نفس پيدا ميکنيد؛ چون سرووضعتان خوب به نظر ميرسد و حس خوبي داريد. وقتي اعتمادبهنفستان بالاست و حالتان خوب است، بدون نگراني، همهٔ کارها را بهتر از هميشه انجام ميدهيد؛ بنابراين، همهٔ ما همينطور هستيم. کودکان هم ممکن است حس کنند که با لباسي خاص اعتمادبهنفس بيشتري دارند.
۴. سبک خاصي براي لباسپوشيدن را ميپسندد
کودک هم مثل همهٔ ما ممکن است سبک خاص خودش را داشته باشد. شايد با ابراز سبک لباسپوشيدنش حس خوبي دارد. به همين دليل، ممکن است هرگز قبول نکند رنگ خاصي را بپوشد. تا زماني که اين موضوع برايش دردسري ندارد، اجازه دهيد کار خودش را بکند. البته دربارهٔ مشکلاتي که ممکن است پيش بيايد و راهحلهاي آن، در ادامه صحبت خواهيم کرد.
۵. پوشيدن اين لباس برايش آسان است
چرا بسياري از ما هميشه غذاهاي تکراري را براي صبحانه ميخوريم؟ چون خيلي راحت است که هر روز همان را درست کنيم. اگر دقت کرده باشيد، بسياري از ما بهخاطر انتخاب غذا براي ناهار گيج و کلافهايم. طرز لباس پوشيدن هم همينطور است. وقتي کودک پوشيدن لباس خاصي را ياد ميگيرد، دوست دارد هر روز همان لباس را بپوشد و احساس استقلال کند.
دلايلي که از آنها صحبت کرديم، تقريبا مشکلي ايجاد نميکنند. شايد بهترين راهحل اين باشد که بگذاريد کودک کار خودش را بکند. در واقع اين مرحله معمولا خودبهخود رفع ميشود، اما دو مشکل بزرگ وجود دارد:
اول اينکه اين گرايش معمولا در ۲ تا ۸سالگي کودک اتفاق ميافتد. اين سن بهترين زمان براي آموزش اصول و نکات بهداشتي به کودک و عادتدادن او به رعايت اين اصول است. اين لباسها بايد شسته شوند.
دوم اينکه در اين بازهٔ سني کودک به مدرسه ميرود. بنابراين ممکن است براي لباسپوشيدن دچار دردسرهايي شود؛ مثلا ممکن است دير به مدرسه برسد يا حتي دوستانش را از دست بدهد.
خريد لباس کودک ايراني و معرفي ۶ برند شناخته شده
از همان ابتدا، براي کودک، قانون وضع کنيد
به او بگوييد: «اين لباس بايد حداقل هفتهاي دو بار شسته شود.»
اگر کودک آنقدر بزرگ شده است که ميتواند خودش لباسش را بشويد، بايد اين کار را با نظارت شما انجام دهد. اگر امکانش نيست، از او بخواهيد در شستن آن لباس يا قراردادن آن در لباسشويي به شما کمک کند.
او را ملزم کنيد که فقط زمانهاي خاصي مثلا دو يا سه بار در هفته ميتواند اين لباس را بپوشد. در روزهاي ديگر هفته بايد ساير لباسهايش را بپوشد.
فقط آخر هفتهها اجازه پوشيدن اين لباس را داشته باشد.
بهدنبال پاسخ اين پرسش باشيد که چرا فرزندتان ميخواهد هر روز همين لباس را بپوشد. با او صحبت کنيد. شايد پوشيدن اين لباس خوشحالش ميکند، بهويژه اگر از آن دست لباسهايي باشد که سفارشي دوخته شدهاند. از او بخواهيد بخشهايي از لباس (مثلا شنل زورو يا تل شاهزادهخانم) يا لباسهاي ديگري را هم امتحان کند تا اين لباس شسته شود.
پابهپاي کودکتان با تصوراتش پيش برويد. براي نمونه اگر با شنل بتمن احساس قدرت ميکند، چيز ديگري را بين وسايلش پيدا کنيد و اين حس را به آن انتقال دهيد. مثلا ساعت جادويي بنتن را پيدا کنيد و بگوييد فعلا از آن استفاده کند.
چه زماني بايد نگران باشيد؟
در موارد خيلي شديد، براي مثال زماني که کودک بههيچوجه لباسهاي ديگري را نميپوشد يا از لباس خاصي نفرت دارد، ممکن است دچار اختلال يکپارچگي حسي (Sensory Integration Disorder)، اختلال پردازش حس (SPD)، اوتيسم يا ADHD باشد. در اين موارد بايد حتما به پزشک مراجعه کنيد. اين موارد با زماني که کودک براي مثال از پوشيدن لباسهايي با رنگ آبي امتناع ميورزد، متفاوت است.
بعضي بچهها به آستين، درز لباسها يا نوع بافت لباس حساسيت دارند. مثلا بعضي بچهها متنفرند از اينکه شلوار با ساق پايشان تماس پيدا کند. اين بچهها معمولا شلوارک را ترجيح ميدهند. حتي ممکن است با پوشيدن شلوار گريه کنند.
بعضي از والدين نميتوانند اين موضوع را درک کنند و ميگويند: «مگه ميشه بچه نتونه شلوار بپوشه؟» به همين دليل، او را وادار به انجام اين کار ميکنند. کودک فرياد ميزند و گريه ميکند، زيرا نميداند چطور بايد چيزي را که در مغزش ميگذرد، به زبان بياورد.
راهحل چيست؟
درصورتيکه کودک دچار اختلال يکپارچگي حسي، اوتيسم يا ساير بيماريهاي جدي است، بايد با پزشک مشورت کنيد. اما اگر مشکل کودک حساسيت به بافت نوع خاصي از پارچه يا بخشهاي خاصي از لباس است، روشهاي زير را به کار ببريد:
۱. سعي کنيد درکش کنيد
شايد اين موضوع کاملا بياهميت و جزئي به نظر بيايد، اما بهتر است آن را سرسري نگيريد. به او بگوييد که درکش ميکنيد. وقتي کودک ميبيند که اين موضوع برايتان بيمعني نيست، بهتر با شما ارتباط برقرار ميکند و شايد بتواند دلايلش را بيان کند.
۲. مجبورش نکنيد
مجبورکردن کودک به پوشيدن لباسهاي خاصي که به آنها حساسيت دارد، ممکن است روي سيستم حسي او اثر بدي بگذارد. شک نکنيد که بدتر هم خواهد شد. در آينده هم منتظر باشيد که بهدليل هر چيز کوچکي با شما بجنگد، چون از همان ابتدا متوجه شده است که درکش نميکنيد. بنابراين، روشهاي ديگري را امتحان کنيد.
۳. بيشتر به او زمان بدهيد
بسياري از ما هميشه دقيقهنودي هستيم و زمان کافي نداريم. وقتي هم که در آن دقايق کودک در حال وقتتلفکردن است، واقعا تحملش سخت ميشود. راه ديگري نيست. وقتي کودک چنين مشکلي دارد، زمان را طوري تنظيم کنيد که بتوانيد به او وقت کافي بدهيد. البته ناگفته نماند که سيستمهاي حسي کودک هميشه در نوسان هستند؛ بنابراين چيزي را که امروز آزاردهنده ميداند، ممکن است فردا اصلا با آن مشکلي نداشته باشد.
۴. گزينههايي را پيشنهاد کنيد
اگر امکان دارد، دو نوع لباس را به او پيشنهاد کنيد که بافت پارچهشان با هم متفاوت باشد و بگوييد يکي را انتخاب کند. اگر مطمئن نيست، درباره تفاوتهايشان صحبت کنيد. مثلا بگوييد: «شلوار مشکي که دکمه نداره يا جين آبي که زيپ داره؟ امروز دوست داري کدوم رو بپوشي؟»
۵. ببينيد از چهچيزي متنفر است
بفهميد که دقيقا چهچيزي آزارش ميدهد. اگر از بستن دکمهٔ شلوار متنفر است، شلواري که کمر کشدار دارد برايش بخريد. اگر با زيپ بلوز مشکل دارد، برايش بلوز جلوبسته بخريد.
۶. از روش محدوديت زماني استفاده کنيد
اگر کودک از لباس خاصي مانند لباس فرم مدرسه متنفر است، به او بگوييد که بهمحض بازگشت از مدرسه، ميتواند آن را دربياورد و هرچه را که دوست دارد بپوشد. اميدوار بودن به اينکه اين لباس چند ساعت بيشتر با او نخواهد بود، ممکن است راحتش کند.
اگر هيچيک از موارد بالا جواب نداد، از پزشک او کمک بگيريد. ممکن است مشکلش جديتر از آن باشد که فکر ميکنيد.
بازار