جام جم/ خانهنشيني در دوران شيوع کوويد-۱۹ براي هر سني با تغييرات مشابه و مشخصي در سبک زندگي همراه بوده است که مهمترين شاخص آن اعتياد به گردش در دنياي مجازي از طريق گوشيهاي تلفن همراه است. فرزندان بسياري از خانوادهها هم با توجه به محدوديتها و نگرانيهاي موجود براي خروج از خانه چارهاي جز پر کردن اوقات فراغت خود با بازيهاي رايانهاي و پناه بردن به ارتباطات مجازي ندارند.
اما استفاده طولانيمدت از رايانه و گوشيهاي هوشمند براي بزرگسالان و نوجوانان در درازمدت عوارضي از خود برجا ميگذارد که ممکن است در برخي موارد جبرانناپذير باشد. عوارض چشمي ناشي از استفاده بيشاز اندازه از وسايل الکترونيک در دوران قرنطينه و فاصلهگذاري اجتماعي ناشي از شيوع کرونا بهانهاي شد تا با دکتر خليل قاسميفلاورجاني، فوقتخصص شبکيه و مدير گروه چشمپزشکي دانشگاه علوم پزشکي ايران گفتگو کنيم.
آيا ثابت شده که استفاده طولانيمدت از تلفن همراه آسيبهاي جدي به چشمها وارد ميکند؟
خير. شواهدي وجود ندارد که استفاده طولانيمدت از گوشي هوشمند آسيب جدي به چشم وارد ميکند. اگر منظور مدتزمان کلي استفاده از تلفن همراه است شواهدي مبتني بر اين قضيه ارائه نشده، اما استفاده طولاني و بدون وقفه از تلفنهاي همراه هوشمند، تاحدودي ممکن است آسيبرسان باشد.
آسيبهاي وارد شده بر اثر کار طولاني با رايانه، تبلت و گوشي هوشمند شامل خشکي چشم، خستگي، سردرد و گردندرد است. محدودکردن زمان کار با اين وسايل به پيشگيري از بروز اين عارضه کمک ميکند. استراحت مکرر در مدت استفاده از رايانه، رعايت فاصله مناسـب از صفحه نمايشگر، استفاده از نمايشگرهاي مناسـب بـا تنظيمـات استاندارد، جهت قرارگيري نمايـشگر و تنظيم نور مناسب محيط در کاهش آسيبهاي چشمي بسيار مؤثر است.
پس آسيبهاي ناشي از کار با رايانه و گوشي هوشمند به دو طيف چشمي و غيرچشمي تقسيم ميشود؟
همانگونه که گفتم آسيبهاي چشمي ناشي از کار طولاني و بدون وقفه با اين وسايل شـامل چهار دسـته کلـي خـستگي چشم، احساس ناراحتي و فشار در چشمهـا، تغييرات اشکي و خشکي چشم ميشود. آسيبهاي غيرچشمي هم درد گردن، سردرد و کمردرد را دربر ميگيرد. برخـي از اين علائم ارتباط مستقيمي با چشم ندارند، اما با رعايت اصولي که به سلامت چشم منجر ميشود از شدت آنها نيز کاسته خواهد شد.
آيا ممکن است استفاده طولاني از گوشي هوشمند منجر به نزديکبيني و تغيير نمره چشم شود؟
در اين مورد نتايج بررسيها متناقض است و اگر چنين تاثيري را بهدنبال داشته باشد بسيار اندک است. استفاده طولاني از اين وسايل التهاب چشمي هم ايجاد نميکند. عوارض خطرناکتري مثل مسدود شدن شريانهاي چشمي يا تومورهاي چشمي هم گزارش نشده است.
چه کساني بيشتر مستعد بروز خشکي چشم هستند؟
کساني که از قبل خشکي چشم داشته يا اعمال جراحي ليزيک انجام دادهاند. همينطور افرادي که بيماريهاي سيستميک و ايمني دارند، بيشتر مستعد ابتلا به خشکي چشم هستند. کساني که قطرههاي چشمي ديگران را بدون تجويز پزشک براي رفع مشکلات چشمي خود استفاده ميکنند نيز در خطر ابتلا به خشکي چشم هستند.
آيا کودکان و نوجوانان هم به خشکي چشم مبتلا ميشوند؟
بله. هر کسي که طولانيمدت با رايانه کار کند، چون ميزان پلک زدنش در دقيقه کم ميشود، خشکي هم ممکن است براي چشمش اتفاق بيفتد. پس همه اشخاص بايد ياد بگيرند مدام پلک بزنند، هر ۲۰ دقيقه يکبار به چشمهاي خود استراحت بدهند و فاصله ۳۰ تا ۴۰ سانتيمتري گوشي همراه نسبت به چشمهايشان را هنگام کار با آن رعايت کنند.
عوارض و نشانههاي دچار شدن به خشکي چشم چيست؟
خشکي چشم با سوزش، خارش، احساس ناراحتي و قرمزي چشم همراه است و وقتي شخص پلک ميزند تصور ميکند خرده شن در چشمش است. بهدنبال بروز اين علائم بايد محل رويش مژهها با آب گرم و شامپو بچه شستوشو داده شود. ماساژ دادن نيز بسيار مهم است و در نهايت استفاده از قطرههاي اشک مصنوعي توصيه ميشود.
در دوران شيوع کوويد-۱۹ و اينکه بسياري از مردم هنوز در خانه هستند چه توصيهاي براي استفاده درست و ايمن از تلفن همراه براي سنين مختلف داريد؟
بهطور کلي يک سري آسيبهاي غيرچشمي در کاربرد تلفن همراه وجود دارد که ناشي از موقعيت قرار گرفتن سر و گردن و همچنين زاويه قرار گرفتن تلفن نسبت به گردن است. البته آسيبهاي گردني ميتواند علائمي مانند چشمدرد و سردرد ايجاد کند. اما در مورد چشم توصيه ميشود مدت استفاده از گوشي محدود شود؛ يعني هر ۲۰ دقيقه يکبار شخص به مدت ۲۰ ثانيه به دوردست نگاه کند.
چه توصيهاي به کودکان براي کار با اين وسايل داريد؟
بهخاطر اثرات منفي رواني و رشدي استفاده طولانيمدت کودکان از اين وسايل، توصيه ميشود بازيهاي رايانهاي و کار با گوشي هوشمند محدود شود. اما عوارض چشمي خاصي جز خشکي چشم در اين مورد تاکنون ديده نشده است.
بازار