پیشنهادهایی برای برگزاری یک هیات خانگی

جام جم/ هرسال نزديک محرم، مادرها به تکاپوي خريد لباس‌مشکي براي بچه‌هاي کوچک‌شان مي‌افتند، يا براي فرزندان بزرگ‌ترشان لباس‌مشکي‌هاي سال‌هاي قبل را که هنوز اندازه است، آماده مي‌کنند و کم‌کم آماده روضه و هيات مي‌شوند. خانواده‌هايي که هيات و روضه‌اي دارند از هفته‌ها قبل شروع به کار مي‌کنند، برنامه‌ريزي، تقسيم مسؤوليت، خريد اقلام و بعد زدن سياهي و پرچم و آب و جارو کردن مسير، تنظيم سيستم صوتي، تنظيم گرمايش و سرمايش داخل هيات، بارگذاشتن ديگ‌هاي بزرگ برنج و خورشت و آماده‌کردن سيني‌هاي چاي و کاسه‌هاي پر از قند، دلهره براي بيرون ماندن عزاداران و بعد چشم‌به‌راه عزاداران‌نشستن. امسال اما، همه چيز متفاوت است. با وجود پروتکل‌هاي بهداشتي که هيات‌ها ملزم به رعايت آن هستند، هم از نظر تعداد و هم از نظر کنترل کودکان، بسياري از خانواده‌ها تصميم بر آن داشتند که مراسم عزاداري را در خانه نيز برگزار کنند.

 پرچم، بيرق، سياهي
نخستين نشانه روزهاي محرم، سياه‌پوش‌کردن در و ديوار شهر و خانه است. روزهاي مانده به محرم آرام‌آرام، پرچم‌هاي سياه عزا در گوشه و کنار شهر نمايان و سردر هر خانه پرچمي نصب مي‌شود. امسال اين مساله در داخل خانه بيشتر مورد توجه واقع‌شده. اگر قرار بر اين است که هيات خانگي خودتان و خانواده کوچک‌تان را داشته باشيد، پس مراسم سياه‌پوش‌کردن خانه‌تان را مفصل برگزار کنيد. با آداب کاملي پرچم‌هاي عزاي حسيني را که در خانه داريد بيرون بياوريد و آماده کنيد و بعد با کمک فرزندان‌تان، آنها را نصب نماييد.
از فرزندان‌تان بخواهيد براي اتاق‌شان پرچم و يا بيرق خودشان را طراحي کنند. اين طراحي با توجه به سن فرزندتان متفاوت‌است، از نقاشي روي کاغذ گرفته تا طراحي حرفه‌اي در نرم‌افزارهاي گرافيکي و بعد چاپ آن طرح. بعد از تمام‌شدن محرم اين طرح‌ها را نگه‌داريد تا سال‌ها بعد يادگاري از اين سن‌وسال فرزندان‌تان و اين محرم متفاوت داشته باشيد.

 برنامه‌ريزي
با توجه به سن فرزندتان مي‌توانيد برنامه‌ريزي براي روزهاي محرم داشته باشيد. اگر فرزند نوجواني در خانه داريد مسؤوليت اين کار را تمام و کمال به او بسپاريد و بخواهيد براي هرکدام از اعضاي خانواده نقشي در پيشبرد هيات خانگي‌تان تعريف کند تا هرکدام مسؤوليت بخشي از مراسم را برعهده بگيرند.
به او کمک کنيد تا درباره مواردي مانند زمان شروع مراسم، تلاوت قرآن ابتداي مراسم، زيارت عاشورا، سخنراني، عزاداري و پذيرايي به برنامه مشخصي برسد. در مسير تعريف اين مسؤوليت‌ها براي بهتر شدن کيفيت و محتواي روضه‌تان مي‌توانيد برنامه مطالعه و يا جست‌وجوي اينترنتي در بين منابع تاريخي و روايات را همراه فرزندان‌تان 
در پيش بگيريد.
مسؤوليت تلاوت قرآن ابتداي روضه به همراه خواندن ترجمه و تفسير را هر شب مي‌تواند يکي از افراد خانواده عهده‌دار باشد. در اين روزهاي تعطيلي مدارس اين برنامه مي‌تواند روزهاي پرباري براي فرزندان‌تان به ارمغان آورد، چراکه براي هر روز هدف و مسؤوليتي تعريف‌شده که براي آن بايد تلاش و تمرين کرد.
خواندن زيارت عاشورا و يا دعاهاي ديگري در جمع خانواده مي‌تواند به‌صورت دسته‌جمعي صورت گيرد. هرکدام از اعضا بخشي از دعا را بخواند. همراهي خانواده و همچنين آموزش صحيح روخواني براي فرزندان از برکات اين جمع است.
يکي از افراد خانواده مي‌تواند مسؤوليت سخنراني را برعهده گيرد. در صورتي که بخواهيد از سخنراني هيات‌هاي مجازي استفاده کنيد اين بخش را مي‌توانيد کمرنگ‌تر کنيد. در غير اين‌صورت فردي که اين مسؤوليت را به‌عهده‌گرفته در پيدا کردن موضوعي واحد و تحقيق و تنظيم مطالبش
 ياري کنيد.
پيش از برنامه سخنراني، هر شب يکي از افراد خانواده بخش‌هايي از کتابي با موضوع واقعه عاشورا را بخواند. کتاب‌هايي مانند «آه»، «آفتاب در حجاب»، «پدر، عشق، پسر» و «فتح خون» شهيد آويني گزينه‌هاي مناسبي هستند.
بخش مداحي و عزاداري از بخش‌هاي جذاب و مهم هيات است. با توجه به سن فرزندان‌تان مي‌توانيد براي اين بخش برنامه‌هاي متفاوتي در نظر بگيريد. به‌طورمثال گذاشتن يک نوحه و همراهي با آن و يا خواندن نوحه و شعري توسط فرزندتان و برگزاري مراسم سينه‌زني.
با نزديک‌شدن به روز تاسوعا و عاشورا اين مدل عزاداري مي‌تواند تغيير کند. مي‌توانيد پرچم‌هايي در اختيار فرزندتان قرار دهيد تا دسته عزاداري را در خانه شبيه‌سازي کند.

 مسابقه و نذر فرهنگي:
تعيين يک کتاب درباره واقعه عاشورا يا زندگي امام حسين عليه‌السلام و خواندن آن و بعد طرح سوالاتي از متن کتاب و مسابقه‌اي بين اعضاي خانواده مي‌تواند از فعاليت‌هاي جانبي روضه خانگي باشد.
همچنين مي‌توانيد دايره اين مسابقه را فراتر از خانواده ببريد و در گروه فاميلي  يا دوستان هم اين طرح را پياده کنيد. مي‌توانيد کتاب را براي هر نفر از اعضاي خانواده پست کنيد و بعد سوالات را به اشتراک بگذاريد.
هديه کتاب‌هايي با موضوع محرم و عاشورا در برنامه‌هاي مخصوص کتاب‌خواني به دوستان و اقوام نيز از مصاديق نذرفرهنگي است.
مي‌توانيد در آسانسور آپارتمان محل سکونت  يا تابلوي اعلانات هر روز روضه کوتاهي را بنويسيد و نصب کنيد، کتاب آه محتواي مناسبي براي اين کار در اختيار شما قرارمي‌دهد.

 تعزيه و پرده‌خواني:
در ميان اقلام فرهنگي مناسب ايام محرم، براي گروه سني نوجوان، روايت‌هايي از روز عاشورا تهيه شده و در قالب پرده‌هاي بزرگ رنگي موجود است. مي‌توانيد روي بنر چاپ کنيد يا تصوير آن را در تلويزيون خانگي نمايش دهيد و خودتان يا فرزندتان به شيوه پرده‌خوانان داستان را 
روايت کنيد. 
پيش از آن براي اين‌که ذهن فرزندتان به اصل ماجراي پرده‌خواني نزديک شود، مي‌توانيد درباره پرده‌خواني و تاريخچه و نحوه اجراي آن جست‌وجو کرده و حتي فيلم‌هاي کمکي در اين زمينه مشاهده کنيد. در اين مسير ممکن است به هنر اصيل تعزيه‌خواني برسيد؛ اگر فرزندتان تمايل نشان داد، تجربه خواندن تعزيه‌اي ساده در خانه، تجربه ماندگاري خواهد بود، مي‌توانيد با حفظ فاصله ايمن از پدربزرگ و مادربزرگ‌ها هم در صورت موافقت فرزندتان براي ديدن تعزيه دعوت کنيد.

 از فضاي مجازي غافل نشويد
براي هيات خانگي‌تان نامي انتخاب کنيد، انتخاب نام باعث مي‌شود هيات هويت پررنگ تر در ذهن و نگاه فرزندتان داشته‌باشد، مي‌توانيد کانال  يا صفحه‌اي براي هيات خود در فضاي مجازي ايجاد کنيد و با همفکري و همراهي فرزندانتان محتوايي از فعاليت‌هاي هيات تهيه و در آنجا قراردهيد، آنچه شما انجام داده ايد و تجربه کرده ايد مي‌تواند براي خانواده‌هاي ديگر نيز موتور محرکه‌اي باشد و ايده‌هاي جديدي را به ذهن آنها برساند.
اين روزها با دسترسي به شبکه‌هاي مجازي اين مکان فراهم است که هيات خانگي‌تان را به صورت آنلاين پخش کنيد. با رعايت حدود و حريم خانه و خانواده، اين امکان که بقيه اعضاي فاميل نيز از هيات شما بهره‌اي ببرند،ايده خوبي است براي همراهي باقي اعضاي فاميل. اين روزها امکان استفاده از منبر بسياري از سخنرانان به صورت مجازي فراهم است، مي‌توانيد زمان‌بندي برنامه هيات‌تان را طوري تنظيم کنيد که با زمان سخنراني تداخلي نداشته باشد و در کنار خانواده از منبر نيز 
استفاده کنيد. با بررسي و گفت‌وگو با فرزند نوجوانتان مي‌توانيد فهرستي از سوالات و علاقه مندي‌هاي او را نسبت به مسائل ديني و اخلاقي و واقعه عاشورا به دست آوريد و بر مبناي آنها از گنجينه سخنراني‌هاي ارزشمند سال‌هاي گذشته علما و روحانيون و سخنرانان که روي سايت‌هاي اينترنتي موجود است،استفاده کنيد.  همچنين با بررسي موضوع سخنراني هيات‌ها  يا توجه به علاقه مندي خانواده يک منبر را انتخاب کنيد و به همراه فرزندان بزرگ‌تر خود با آن همراه شويد. براي کودکان زير هفت سال مساله آشنايي با واقعه عاشورا نبايد به صورت مستقيم و با جزئيات باشد، هضم اتفاقات و ظلم‌هاي انجام شده در روز عاشورا و حتي علت انتخاب و تصميم افراد حاضر در واقعه کربلا براي کودک سخت و دشوار است و ممکن است او را با سوالاتي مواجه کند که پاسخ دادن به آنها از قدرت درک کودکان خارج باشد و همين سوالات مي‌تواند زمينه ساز برداشت غلط  يا حس ناخوشايند نسبت به اين دوران شود. 
به همين علت بهتر است براي کودکان خاطره حس خوشايند بودن در هيات و مراسم و همچنين تعلق خاطر نسبت به اين دو ماه را فراهم کنيد، اگر سوالي درباره جزئيات واقعه عاشورا از شما پرسيدند بهتر است اشاره مستقيمي به ماجرا نکنيد، تلاش کنيد بچه‌ها در معرض روضه‌هاي باز قرار نگيرند، برخي از اين روضه‌ها براي بزرگسال هم ثقيل و دردآور است و ممکن است تصوير غلطي را در ذهن کودک نسبت به محرم شکل دهد.

شب‌هاي به ياد ماندني
ممکن است 10 روز پرفشاري را پيش رو داشته‌باشيد، پر از گفت‌وگو و فعاليت به همراه برنامه‌هاي متنوع. پيش از هرچيز اولويت خود را تعريف کنيد، هدف از روضه خانگي زنده نگاه داشتن عزاي اباعبدا... است و در اين مسير شما خادم عزادار حسيني هستيد.
 اجراي تمام جزئيات يک هيات ممکن است کاري سخت و انرژي‌بر باشد، در صورت نياز مراسم را به‌سادگي برگزار کنيد، مهم جاري بودن اين ياد در خانه شماست. اگر قرار بود همراه فرزندتان به هياتي برويد مطمئنا همراه خود خوراکي و اسباب بازي و دفتر نقاشي هم مي‌برديد، اين برنامه را در خانه هم اجرا کنيد و اسباب بازي مخصوص شب‌هاي هيات در نظر بگيريد. چاي و خرما  يا حلوايي براي هيات تهيه کنيد که باعث شود از باقي ساعات روز براي فرزندتان متمايز شود. مي‌توانيد لباس مشکي که در هيات خانگي‌تان مي‌پوشيد بالباس مشکي خانگي متفاوت باشد تا جنبه رسمي‌تري به مراسم شما بدهد.   دو ماه محرم و صفر، دو ماه غم و اندوه اهل‌بيت و شيعيان است و اين عزادار بودن بايد در خانه و خانواده ما نيز انعکاسي داشته باشد.  ما اين تصميم و روش زندگي را براساس اعتقادي گرفته‌ايم که کودکمان امکان درک آن را در سال‌هاي ابتدايي کودکي ندارد و بهتر است حس تعلق و جزئي از يک آيين مذهبي- خانوادگي بودن را در کودک فعال کنيم، خاطره خوش روزهاي روضه و عزاداري را براي او ثبت کنيم، خاطره اين روزها نبايد تنها غم و اندوهي باشد که کودک درک عميقي از آن ندارد، اگر فرزندتان تمايلي به شنيدن نوحه و روضه نداشت، اين مساله را اين‌طور برداشت نکنيد که فرزندتان به مفاهيم ديني بي‌اهميت و ممکن است حزن و اندوهي که در اشعار است براي او سنگين باشد و روح کوچک او را غمگين کند. به درخواستش احترام بگذاريد و در مراحل بعدي نوحه‌خوان‌هاي کودک را انتخاب کنيد. اين سال‌هاي در مراسم عزاداري اشعار پرشوري خوانده مي‌شود که بچه‌ها هم آنها را به‌خاطر شور جاري در خواندن دوست دارند. 

 نذري:
چاي روضه امام حسين عليه‌السلام روح و عطر و طعم ويژه‌اي دارد. در مراسمي که تدارک ديده‌ايد، مسؤوليت پخش چاي و قند را مي‌توانيد يکي از مسؤوليت‌هاي مهم و پررنگ به حساب آوريد، ارزش و شأن و احترامي که براي عزاداران اباعبدا... وجود دارد از رعايت همين جزئيات قابل انتقال است و گاهي باعث ايجاد گفت‌وگويي ميان شما و فرزندتان مي‌شود و قادر خواهيد بود که از دلايل اين شأن و مقام سخن بگوييد.
گرچه اين روزها نمي‌توانيد با سيني پر از چاي در ميان عزاداران حسيني بگرديد و پذيرايي کنيد اما مي‌توانيد چاي را به خانه آنها ببريد و هر خانه را با عطر چاي روضه‌تان پر کنيد. در بسته‌هاي کوچکي چاي و گل‌محمدي قرار دهيد. مي‌توانيد شعر چاي روضه فاضل نظري را نيز ضميمه آن کنيد و به همراه فرزندان‌تان با رعايت شرايط ايمني به در خانه همسايه‌ها ببريد، اين آب مي‌توان از چشمه خانه شما بجوشد و در خانه‌هاي ديگر نيز جاري شود  و هيات‌هاي خانگي جان بگيرد و به سبب همين دستان کوچک سينه‌زن، سال ديگر دوباره در کنار هم توفيق عزاداري داشته باشيم.
نذري دادن و اطعام عزاداران حسيني يکي از برنامه‌هاي هيات‌هاي عزاداري است. براي اين بخش هم مي‌توانيد از بچه‌ها کمک بگيريد. در مراحل پخت غذا و تهيه پذيرايي فرزندانتان را دخيل کنيد. 
از ابتداي شروع پخت غذا نيت غذاي نذري امام حسين را بيان کنيد. در تهيه غذا محدوديتي قائل نشويد. مساله مدل غذا و مقدار و ميزان پذيرايي نيست بلکه ماهيت و اهميتي است که خانواده به جزءجزء اين مراحل مي‌دهد.

---

بازار

---

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar