تا چه حد می‌توان به کودک فرصت تجربه کردن داد؟

حامي هنر زندگي/ فرصت تجربه به کودک تا چه حد بايد باشد؟ اين سؤال براي بسياري از والدين ايجاد مي‌شود اما شايد به‌سختي بتوان راهکاري براي آن پيدا کرد. اگرچه تمامي روانشناسان معتقدند که بايد تا حد امکان محيط را براي فرزندتان غني کرده و او را با موضوعات مختلف آشنا کنيد اما بااين‌حال برخي اوقات نيز تجربيات کودک به سمت‌وسوي آسيب جسمي به خود يا ديگران حرکت مي‌کند و همين‌طور ممکن است فرزندان شما به سمت موضوعاتي کشيده شوند که تمايلي نداريد راجع به آن‌ها اطلاعاتي کسب کنند. به همين خاطر بايد به‌عنوان يک همراه و حامي درعين‌حال که فرصت تجربه را براي فرزندتان فراهم مي‌کنيد به مسير حرکت وي جهت دهيد. همچنين شما مي‌توانيد در زمينهٔ ابعاد مختلف تربيت فرزند و به‌خصوص اين سؤال که تا چه حد مي‌توان به کودک فرصت تجربه کردن داد از يک مشاور کمک بگيريد.

اهميت تجربه در دوران کودکي
اگرچه بخشي از شخصيت کودک به‌صورت ژنتيکي و از بدو تولد همراه وي خواهد بود اما بااين‌حال رشد کودکان در سنين پايين‌تر انعطاف بالايي دارد و شما مي‌توانيد از طريق فراهم کردن شرايط لازم براي تجربه و يادگيري به مسير شخصيت و رشد کودک خود کمک کنيد. به ميزاني که فرزند شما در زمينه‌هاي مختلف تجربياتي به دست آورد و بتواند تمامي آن‌ها را به‌عنوان يک مجموعه به هم متصل در زندگي خود به کار گيرد، عملکرد او در زندگي بهبوديافته و توانمندتر خواهد شد. ازجمله مزايايي که تجربه موضوعات مختلف براي فرزند شما به همراه خواهد داشت، مي‌توان به موارد زير اشاره کرد:

1. عملکرد بهتر
قرار گرفتن در معرض تجربيات متفاوت باعث مي‌شود تا فرزند شما عملکرد بهتري در زمينه‌هاي مختلف داشته باشد. به ميزاني که او بتواند تجربيات خود در زمينه‌هاي مختلف را به‌عنوان يک مجموعه واحد در ذهن خود تثبيت کند، اين توانايي را به دست خواهد آورد که در عرصه‌هاي مختلف عملکرد مناسبي از خود نشان دهد.

2. فرصت تجربه به کودک | تقويت اعتمادبه‌نفس
فرصت تجربه موضوعات مختلف براي فرزند شما اين شرايط را فراهم مي‌کند که او احساس کند در موضوعات بسياري توانمندي دارد يا حتي در برخي زمينه‌ها در حال پيشرفت است. اين موضوع باعث خواهد شد تا اعتمادبه‌نفس فرزند شما افزايش پيدا کند. به عبارتي يکي از مهم‌ترين مزاياي تجربه کردن براي کودکان اين است که آن‌ها مهارت‌هاي متنوعي را ياد مي‌گيرند و اين موضوع اعتمادبه‌نفس آن‌ها را تحت تأثير خود قرار مي‌دهد.

3. انعطاف‌پذيري بيشتر
مواجهه با موقعيت‌هاي مختلف و تجربه موفقيت يا شکست در برخي از آن‌ها باعث مي‌شود تا درک فرزند شما از شرايط مختلف بهبوديافته و به عبارتي انعطاف‌پذيري آن‌ها افزايش پيدا کند. هنگامي‌که شما چندين مهارت داشته باشيد، مي‌توانيد در بخش‌هاي مختلفي از يک گروه نقش خود را ايفا کنيد اما زماني که اين تجربيات و مهارت‌ها محدود باشند، صرفاً در يک يا چند جايگاه محدود توانايي فعاليت داريد.

4. فرصت تجربه به کودک | مستقل شدن کودکان
يکي ديگر از مزايايي که از طريق تجربه براي کودک ايجاد مي‌شود، اين است که با افزايش مهارت و اعتمادبه‌نفس، ميزان وابستگي آن‌ها کاهش‌يافته و توانايي‌شان براي انجام فعاليت‌هاي مستقلانه افزايش پيدا مي‌کند.

تا چه حد مي‌توان به کودکان فرصت تجربه کردن داد؟
 يکي از سؤالات اساسي اين است که تا چه حد مي‌توان به کودکان فرصت تجربه کردن داد؟ آيا آن‌ها بايد بدون هيچ محدوديتي و با تمام موضوعات موجود در دنياي اطرافشان آشنا شوند و يا والدين بايد حدودي را براي کسب تجربه فرزندانشان در نظر بگيرند؟ روانشناسان کودک معتقدند شما بايد تا حدودي آنچه را فرزندتان با آن مواجه مي‌شود تحت مديريت خود قرار دهيد. بااين‌حال همواره به اين موضوع توجه داشته باشيد که مديريت با تصميم‌گيري به‌جاي فرزندتان تفاوت دارد. در اين بخش موضوعاتي که بايد در ايجاد حد و مرز براي تجربه کردن کودک موردتوجه قرار دهيد را با يکديگر بررسي مي‌کنيم.

1. فرصت تجربه به کودک | خطرات جسمي و جاني
يکي از نخستين حد و مرزهايي که در ارتباط با تجربيات کودک خود بايد به آن توجه کنيد اين است که او را در محيطي امن قرار دهيد. تجربيات کودک هرگز نبايد او يا هيچ فرد ديگري را درخطر آسيب جسمي يا روحي قرار دهد. براي مثال آزار حيوانات و مشاهده واکنش آن‌ها، استفاده از وسايل تيز يا برنده در خانه، خوردن قرص‌ها يا هر موضوع ديگري که مي‌تواند خطرناک باشد را از کودک خود دور کنيد.
تناسب ميزان خطر با سن کودک و همين‌طور احتياط بيش‌ازحد والدين دو موضوعي هستند که در اين زمينه بايد به آن‌ها توجه کنيد. براي مثال خطر سوختگي براي يک کودک 5 ساله و يک کودک 8 ساله به يک اندازه نيست و طبيعتاً بايد براي کودکان بزرگ‌تر محدوديت‌هاي کمتري قائل باشيد. درعين‌حال برخي مواقع اين والدين هستند که به دليل حساسيت بيش‌ازحد در مورد سلامت فرزند خود خطراتي را براي وي فرض مي‌کنند که در عالم واقع شايد جايگاه چنداني نداشته باشد. درصورتي‌که احساس مي‌کنيد شما يا همسرتان و يا هر فردي از نزديکانتان چنين حساسيت‌هاي وسواس گونه‌اي در ارتباط با فرزند خود دارد، از يک روانشناس کودک کمک بگيريد. به خاطر داشته باشيد که ترس‌هاي والدين و به دنبال آن محدود کردن فعاليت‌هاي کودک باعث بروز آسيب‌هاي جدي در شخصيت وي خواهد شد.

2. تفاوت با ارزش‌هاي اخلاقي و فرهنگي خانواده
يکي از پاسخ‌ها به اين سؤال که تا چه حد مي‌توان به کودکان فرصت تجربه کردن داد، اين است که تجربيات کودک را در جهت ارزش‌ها و باورهاي اخلاقي خود نگه داريد. براي مثال در برخي فرهنگ‌ها نقش‌هاي جنسيتي اهميت برجسته‌تري پيدا مي‌کنند و انجام برخي مهارت‌هاي مربوط به پسران، مثل بازي‌هاي جنگي يا ورزش‌هاي رزمي براي دختران نامناسب در نظر گرفته مي‌شود. در چنين شرايطي و با توجه به اينکه ممکن است فرزند شما دچار تعارض شده يا از جانب ديگران مورد آزار و اذيت قرار بگيرد، بهتر است تجربيات وي را در اين زمينه‌ها محدود کنيد.

3. فرصت تجربه به کودک | تناسب تجربه با سن کودک
فرزند شما در هر سني اگرچه نياز به تجربيات گسترده دارد اما بايد اين تجارب را متناسب با سن وي سازمان دهيد. ارائه محرک‌ها يا اطلاعاتي به فرزندتان که ذهن وي توانايي درک و هضم آن‌ها را ندارد، مي‌تواند مشکلات بسياري را براي وي ايجاد نمايد که شايد برخي از آن‌ها تمامي مسير زندگي او را تحت تأثير خود قرار دهند.

4. ايجاد يک مرز مشخص براي تجارب کودک
برخي از والدين با اين فرض که فرزندشان را در معرض تجربيات مختلف بگذارند و او را با نتيجه رفتارهاي متفاوت آشنا کنند، تا حدودي از توجه و مراقبت کودک سر باز مي‌زنند. اين شيوه از تربيت اگرچه باعث مي‌شود فرزند شما تجربيات بسياري کسب کند اما بااين‌حال شما به يکي از اصلي‌ترين نيازهاي کودک که دريافت حمايت و توجه شماست بي‌توجه بوده‌ايد و اين مي‌تواند آسيب‌هاي روحي بسياري را براي فرزندتان ايجاد کند. درعين‌حال در شرايطي که شما براي حمايت و مراقبت از کودک فرصت بسياري از تجارب را از وي مي‌گيريد، او مشکلات شخصيتي بسياري ازجمله ضعف اعتمادبه‌نفس يا وابستگي به ديگران را در آينده تجربه خواهد کرد.
با توجه به اينکه هردوي اين مسائل باعث خواهد شد تا فرزند شما در آينده مشکلات روحي بسياري را تجربه کند، اهميت بسياري دارد که مرز مشخصي ميان دو نياز استقلال کودک و همين‌طور دريافت توجه قائل شويد. براي ايجاد چنين مرزي بايد علاوه بر شرايط فرهنگي خانواده خود، توانايي‌ها و استعدادهاي کودک را نيز به‌خوبي بشناسيد و درعين‌حال نسبت به نيازهاي رشدي و تربيتي هر مرحله سني کودکان نيز شناخت داشته باشيد. به همين خاطر بهتر است در اين زمينه از يک روانشناس متخصص درزمينهٔ کودکان مشورت بگيريد. روانشناسان مي‌توانند با بررسي توانايي‌هاي هوشي و استعدادهاي فرزند شما اطلاعات مفيدي را در ارتباط با زمينه‌هاي کسب تجربه و ميزان فعاليت در هر زمينه به شما ارائه کنند.

سؤالات متداول
1.در چه شرايطي بايد براي تجربيات کودک محدوديت قرار داد؟
هنگامي‌که ممکن است تجارب کودک براي خود يا ديگران خطراتي را به دنبال داشته باشد و يا تجربيات جديد مناسب سن کودک يا همخوان با ارزش‌هاي اخلاقي خانواده نباشد، بهتر است محدوديت‌هايي را براي تجارب جديد کودک وضع کنيد.

---

بازار

---

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar