اصول و شرایط نگهداری و مراقبت از گیاهان آپارتمانی

جام جم/ بسيارند کساني که در فضاي آپارتمان يا درون منزل خود گياهان موسوم به آپارتماني را نگهداري مي کنند اما پس از گذشت چند زماني متوجه مي شوند گل يا گياه شان رو به پژمردگي و خشکي نهاده است.
اکثر گياهان آپارتماني در اثر ناآگاهي از شرايط نگهداري همچون مقدار آب لازم از بين مي روند. در اين نوشتار برخي از اصول نگهداري گياهان آپارتماني توضيح داده شده
هواي مورد نياز
تعويض هواي درون اتاق با بازگذاشتن پنجره ها و ورود هواي تازه سبب مي شود که اکسيژن کافي و مورد نياز به گياه رسيده ساقۀ گياهان قوي تر شده در مقابل بيماري ها مقاومت بيشتري يابند اما بايد گياه را از وزش مستقيم باد که به سرعت و مستقيماً به گياه مي وزد، نظير باد کولر و کوران حفظ کنيد. تغيير درجۀ حرارت ناگهاني محيط زيست گياه نيز، باعث ريزش برگ هاي تحتاني آن مي گردد
نور
نور مورد نياز گياهان آپارتماني نور غير مستقيم است. گياهان به طور معمول در تاريکي رشد نمي کنند. همچنين ديوارهاي رنگ روشن (سفيد) سبب رويش بهتر گياهان مي شوند.
برگ ها و ساقه هاي گياهان مستقر در پشت پنجره اغلب به طرف نور کشيده شده و خم مي شوند. جهت جلوگيري از اين نقيصه و حفظ توازن رويش بايستي گهگاهي آن را به يک طرف بچرخانيد. مواظب باشيد که گياهان گلدار را هنگامي که گل ها روييده اند حرکت ندهيد.
علاوه بر اين، از نور فلورسنت هم مي توان به عنوان منبع کمکي نور به جاي نور طبيعب جهت رشد گياهان استفاده نمود. از لامپ هايي که از خود حرارت مي دهند نظير لامپ هاي مدادي براي گياهان گلدار و از مهتابي ها يا لامپ هاي گازي براي گياهان بدون گل و با برگ زينتي استفاده مي گردد.
بهترين وضعيت براي استفاده از نور مصنوعي در جايي که نور طبيعي کافي نباشد، استفاده از چند لامپ مهتابيِ آفتابي و سفيد است. گياهان مورد نظر بايد به فاصله حدود ۲۴ سانتي متر در زير مهتابي ها قرار بگيرند، به شرطي که لامپ ها حداقل حدود ۱۴ ساعت در روز روشن باشند. براي آسان تر شدن کار مي توان از کليدهاي تايمر دار استفاده کرد. البته اين تجويز براي مکان هايي است که نور غيرمستقيم به ميزان بسيار کم به آنجا مي رسد و فاقد نور کافي مي باشد.
از طرفي چنانچه مشاهده نموديد که گياه در ساعات گرم روز بين ساعات ده تا شانزده حالت پژمردگي پيدا کرده و برگ ها ابتدا به زردي و سپس به رنگ قهوه اي تغيير رنگ پيدا کرده مطمئن باشيد که از نور زياد رنج مي برد. آن را از پنجره دور تر قرار دهيد يا در اواسط روز پرده ها را بکشيد.

---

بازار

---

اصولاً نور مستقيم آفتاب براي گياهان آپارتماني، مخصوصاً برگ هاي تازه جوانه زده مضر است و نبايستي نور آفتاب مستقيماً از پشت شيشۀ پنجره به آن ها بتايد. بهتر است نور از پرده کرکرۀ نيمه باز و يا پردۀ توري عبور نموده و به اصطلاح فيل تر شده باشد.
آبياري
در مورد آبياري گياهان مسئلۀ مهم تنظيم فواصل آبياري در فصول مختلف است طبق آمار به دست آمده اکثر گياهان آپارتماني در اثر افراط در آبياري و عدم اطلاع مردم از نحوه آبياري آنان از بين مي روند. ميزان آب در هر آبياري بايد طوري باشد که آب اضافي از گلدان خارج شود تا مطمئن شويم که آب به تمام قسمت هاي گلدان و ريشه ها رسيده است.
در ضمن با اين روش از باز بودن سوراخ زهکش گلدان هم اطمينان حاصل مي کنيم. آب جمع شده در زير گلداني را حتماً بايد خالي کنيد زيرا مانع تنفس ريشه مي شود و در نهايت موجب مرگ آن مي گردد. از دادن آب خيلي سرد و کلردار نيز به آنان خودداري نماييد.
زمان آب دادن گياهان:
مناسب ترين زمان آبياري در گرم ترين ساعات روز، زماني است که خاک گلدان رو به خشکي نهاده ولي هنوز کاملاً خشک نشده است.
براي تشخيص صحيح اينکه خاک گلدان در حال خشک شدن هست يا خير، اولاً بايد سطح خاک گلدان خشک باشد و در برخي گياهان دو نم باشد. ثانياً هنگامي که با انگشت به گلدان ضربه مي زنيد بايد صداي پوکي بدهد که نشانۀ خشکي خاک است و نه صداي خفه که در اثر خاک مرطوب توليد مي شود.
خاک مرطوب نسبتاً چسبنده است و خاک دو نم چسبندگي کمتري دارد. خاک ۸۵ درصد گياهان آپارتماني بايستي هميشه مرطوب باشد. خاک مرطوب خاکي است که اگر آن را مشت کنيد و فشار دهيد، فرم گرفته و با يک تلنگر ذرات آن از هم جدا مي شود.

عوامل مؤثر در آبياري گياه:
چنانچه درجۀ حرارت محيط و شدت نور به هر دليلي در آپارتمان بيشتر شود نياز گياه به آب طبيعتاً بيشتر مي شود. گياهاني که در گلدان هاي کوچک هستند يا براي مدتي خاک و يا گلدانشان تعويض نشده، نسبت به گياهاني که در گلدان هاي بزرگ بوده يا خاک آن ها و گلدانشان تازه عوض شده، نياز بيشتري به آب دارند.
مطالب زير را خوب به خاطر بسپاريد و براي جلوگيري از تلف شدن گياهانتان نکات يادآوري شده را دقيقاً به کار بنديد.
۱- در هنگام آبياري از آبي که سرد نبوده و دماي آن با درجۀ حرارت محيط زيست آن يکسان و کلر آن نيز خارج شده باشد استفاده نماييد.
۲- توجه داشته باشيد جمع شدن آب در زير گلداني مضر است و آب اضافي بلافاصله بايستي تخليه شود و هر چند ماه يک بار نيز اطمينان حاصل نماييد که آب از سوراخ تحتاني آن به آرامي خارج گردد.
۳- خيس نگه داشتن مداوم خاک گلدان، هواي موجود در خاک را به بيرون مي راند و سبب مي شود ريشه هاي آن در اثر عدم تنفس پوسيده و درنتيجه گياه تلف گردد.
۴ -درجۀ حرارت محيط زيست گياهان، جنس گلدان، فصل و نوع خاک آن تأثير مهمي در تنظيم آبياري دارد.
۵- يکي از علائم اوليۀ افراط در آبياري، زرد شدن برگ هاي تحتاني نظير ديفن باخيا و در برخي از گياهان مانند ليندا لَخت و شُل شدن برگ هاي فوقاني آن است. توجه داشته باشيد افراط در آبياري علت مرگ بيشتر گياهان آپارتماني است.
درجه حرارت و رطوبت هوا

يکي ديگر از عواملي که در سلامتي و طراوت گياهان نقش عمده اي دارد ميزان رطوبت و حرارت موجود در اطراف آن هاست. کمبود رطوبت محيط زيست گياه، آب کلردار و کمبود پتاسيم موجب سوختگي نوک و حاشيۀ برگ ها و ايجاد لکه هاي قهوه اي رنگ در نقاط مختلف برگ ها مي شود.
توجه داشته باشيد اگر مي خواهيد گياهانتان از طراوت و شادابي خاصي برخوردار باشند، درجۀ حرارت محيط زيست آنان نبايد از حدود ۲۰ تا ۲۲ درجۀ سانتي گراد کمتر باشد برخي از آنان تا ۱۰ ۱۲ درجه بالا تر از صفر حتي کمتر از آن را تحمل مي نمايند ولي افسرده و کسل مي شوند.
روش بالا بردن رطوبت هواي اطراف گياه
۱- زير گلداني گياهان را قدري بزرگ تر از قطر دايرۀ دهانۀ گلدان و گود تر از زيرگلداني هاي معمولي، چيزي شبيه به تشت، که حدود ده سانتي م تر عمق و عرض آن از چ تر گياه بزرگ تر باشد انتخاب کنيد و کف آن را مملو از شن درشت يا پوکۀ صنعتي يا سفال خرد شده نموده و روي شن ها به آن اندازه آب بريزيد که آب با ته گلدان تماس نداشته باشد که باعث پوسيدگي ريشه ها نشود. حال گلدان را روي شن ها قرار دهيد. تبخير مداوم آب درون شن ها باعث بالا رفتن ميزان رطوبت در اطراف گياه مي گردد و چنانچه با رطوبت سنج آزمايش نماييد، هواي اطراف گلدان سه تا پنج مرتبه مرطوب تر از قسمت هاي ديگر اتاق است.
۲- روش ديگر آن است که با دستگاه آب فشان (اسپري) آب ولرم را به صورت هاله در گرم ترين ساعات روزهاي تابستان به روي گياه بپاشيد. همچنين مي توانيد در فصل زمستان با قراردادن ظرف آب و يا کتري روي بخاري و يا قرار دادن حوله هاي مرطوب آغشته به اسانس اُکاليپتوس روي پره هاي رادياتور شوفاژ و يا استفاده از دستگاه بُخور تا حدود زيادي رطوبت محيط آنان را بالا ببريد. توجه داشته باشيد قطرات آب اسپري شده بيش از حد روي برگ ها (حباب مانند) نمانند و همچنين افراط در اسپري باعث جمع شدن آب در محل اتصال دمبرگ به ساقه در گياهاني نظير يوکا، ديفن باخيا و ليندا مي شود که براي آنان مضر است و به تدريج باعث ايجاد لکه هاي قهوه اي در سطح برگ گياه و پوسيدگي دمبرگ مي گردد. براي دفع آب هاي اضافي روي برگ ها، گياه را به صورت آرام تکان دهيد تا آب هاي اضافي آن فرو ريزد.
۳- آخرين روش اين است که گلدان ها را دور هم جمع کنيد. چون برگ ها به طور دائم از خود بخار آب پس مي دهند اين رطوبت در محدوده گلدان ها جمع و متراکم شده و رطوبت محيط را بالا مي برد.
کود
چه وقت کود بدهيم؟ معمولاً دادن کود شيميايي جامع (کمپلکس) به مدت چهارماه بعد از خريد گياه ضروري مي باشد. البته اگر گياه در گلخانه نباشد، زمان کود دادن دوران رويش و يا گل دادن گياه است، که اين دوران براي گياهان بدون گل (برگ هاي زينتي) و گلدار از ماه فروردين تا آبان بوده و براي گونه هاي گل دهندۀ زمستاني فصل زمستان مي باشد. در دوران استراحت (خواب بودن) گياه، که رشد در آن صورت نمي گيرد و گياه گل و برگ نمي روياند، به آن کود ندهيد چرا که سبب فشار به گياه شده و آن را ضعيف مي کند و باعث رويش نابهنگام برگ ها و ريشه ها مي شود. براي کوددهي بايد از کودهاي محلول که تمام عناصر مورد نياز گياه شامل سه عنصر اصلي ازت، فسفر و پتاس و دوازده عنصر فرعي نظير روي، آهن، موليبدن، مس، بُر و... مي باشند استفاده کرد. اين کود ها، هرماه يک بار يا از طريق خاک يا روي برگ ها اسپري مي شود. (طبق دستور روي جعبه کود) کمتر از مقدار توصيه شده در روي جعبۀ کود اشکالي ندارد ولي بيشتر از مقدار توصيه شده باعث مرگ گياه مي گردد.
خاک گلدان
بهترين ترکيب براي خاک گلدان گياهان آپارتماني به طور اعم، شامل يک قسمت ماسه و دو قسمت خاک برگ يا پيت موس مي باشد. ولي براي قلمه زدن يا تکثير از ترکيب دو قسمت ماسه و يک قسمت خاک برگ يا پي موس استفاده مي گردد.
هنگامي که از خاک برگ براي تعويض خاک گلدان استفاده مي نماييد نکتۀ مهم اين است که نبايد خاک را بسيار فشار داد. فشردگي زياد خاک برگ سبب مي شود که خاک برگ ها به هم بچسبند و از ورود هوا و تنفس ريشه، که براي رشد گياه بسيار مهم و ضروري است، جلوگيري نمايد.
در صورت امکان براي قلمه زني مي توان به جاي ماسه از ترکيبات معدني پرلايت و دانۀ ريز ليکا (پوکۀ صنعتي ريز) هم استفاده نمود.
تعويض گلدان
تعويض گلدان به سه دليل انجام مي شود: خالي شدن خاک گلدان از مواد غذايي و رشد زياد ريشه ها. به همين خاطر نشانۀ تعويض گلدان، ظهور علائم کمبود مواد غذايي است و يا خروج ريشه ها از سوراخ زهکش ته گلدان و يا متورم شدن ريشه آنان در سطح خاک گلدان و يا به صورت مارپيچ در ته خاک گلدان جمع شده باشد.
توجه: در مورد گياهان کند رشد و گياهاني که گلدان بزرگ دارند مي توان به جاي تعويض گلدان، چند سانتي متر از خاک سطحي گلدان را با خاک جديد تعويض نمود. بهترين زمان تعويض گلدان در صورت نياز نيمۀ دوم اسفند بعد از گرم شدن هوا در محيطي سربسته مي باشد. گلدان جديد بايستي فقط يک سايز از گلدان قبلي بزرگ تر باشد. زيرا اکثرگياهان آپارتماني در گلداني که به نظر شما کوچک مي آيند بهتر رشد مي کنند.
تميز کردن و براق نمودن برگ ها
گرد و غبار به طرق مختلفي دشمن برگ ها و گياهان مي باشند. گرد و غبار، زيبايي و درخشندگي برگ ها را از بين مي برد و نيز روزنه ها و منافذ گياه را مي پوشاند. بنابراين گياه نمي تواند به طور کامل تنفس کند. گرد و غبار لايه اي روي برگ تشکيل مي دهد که جلوي جذب مؤثر نور آفتاب را مي گيرد. گرد و غبار مخصوصاً در مناطق صنعتي و در شهرهاي بزرگ، حاوي مواد صنعتي و شيميايي بوده و براي گياه زيان آور مي باشد.
بنابراين برگ ها بايد به طور مرتب به طريقي که ذکر مي شود تميز شوند. اين عمل با اسپري کردن آب يا پاک کردن برگ ها توسط يک اسفنج تميز انجام مي شود.
هرگز برگ هاي جوان و تازه روييده را تميز نکنيد چرا که بسيار لطيف بوده و خيلي سريع زخمي مي شوند. در مواقعي که برگ ها بسيار کثيف هستند مي بايد که اول با دستمالي نرم خاک ها را گرفته سپس برگ ها شست وشو شوند. اگر اين کار قبل از شست وشوي برگ ها انجام نپذيرد ممکن است که شستن برگ ها ايجاد لايه اي از گِل چسبنده روي برگ نمايند که به مراتب بد تر از حالت اول برگ ها گرديده و باعث مسدود شدن منافذ برگ ها و در نتيجه مرگ گياه مي گردد.
در مورد کاکتوس ها و گياهاني که برگ هايشان به آب حساس است (مثل بنفشه آفريقايي و سرخس) از اسپري آب روي برگ ها خودداري کرده و با بُرس يا قلم موي نرم مرطوب، خاک آن ها را بزداييد.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar