هدیه دادن همسران به یکدیگر از منظر سبک زندگی اسلامی؛ هدیه پیامبر (ص) به همسرانش چه بود؟

تسنيم

بروزرسانی 1400/01/15 - 22:30

هدیه دادن همسران به یکدیگر از منظر سبک زندگی اسلامی؛ هدیه پیامبر (ص) به همسرانش چه بود؟

تسنيم/ هديه دادن اعضاي خانواده به يکديگر، يکي از بديهي‌ترين نمونه‌هاي نيکي کردن و احسان محسوب مي‌شود که سلامت روحي و رواني را به همراه مي‌آورد.
سنت بسيار زيبا و خوشايندي که در دين اسلام بار‌ها بر آن تأکيد شده، هديه دادن است. به خصوص در آموزه‌هاي مربوط به سبک زندگي اسلامي بر هديه دادن همسران به يکديگر اشاره شده تا از اين طريق محبت ميان همسران بيشتر و بنيان خانواده تقويت شود.

اصولاً زن و شوهري که مي‌خواهند سال‌ها با هم زير يک سقف زندگي کنند و در سفر و حضر يار و ياور يکديگر باشند، بايد شيوه درست زندگي را بدانند. بهترين راه براي برقراري يک رابطه خوب و محکم اين است که حقوق يکديگر را بشناسند و به هم احترام بگذارند.

البته احترام گذاشتن به حق زن، راهکار‌هاي زيادي دارد که يکي از آن‌ها جلب محبت و دوستي از طريق هديه است. امام سجاد عليه السلام خطاب به مردان مي‌فرمايند: «حق زن بر شوهر آن است که بداني خداوند او را مايه آرامش و انس تو قرار داده است، پس بدان که همسري او، نعمتي الهي است و بر تو واجب است که او را تکريم و احترام کني.»

خبرنگار ما در گفت‌وگويي که با دکتر فاطمه محبي، استاد حوزه و کارشناس اسلامي انجام داده به بررسي اهميت هديه دادن از منظر اسلام و آثار آن در تقويت و تحکيم بنيان خانواده پرداخته است. آن طور که اين محقق اسلامي توضيح مي‌دهد، هديه دادن يکي از سنت‌هاي بسيار خوب اسلام است. چون هديه دادن باعث مي‌شود که دوستي و صميميت ميان افراد بيشتر شود. وقتي در خانواده‌اي، افراد به يکديگر هديه مي‌دهند اين کار آن‌ها باعث دلگرمي و يکدلي بيشتر مي‌شود و فضاي خانه را شاد و سرزنده مي‌کند.

در کتاب عيون اخبار الرضا عليه السلام به نقل از پيغمبر اسلام صلي‌الله عليه و آله آمده است که: «لاتَزالُ اُمَّتى بِخَيرٍ ما تَحابّوا وَ تَهادَوا وَأَدَّوُا المانَةَ؛ امت من تا هنگامى که يکديگر را دوست بدارند، به يکديگر هديه دهند و امانتدارى کنند، در خير و خوبى خواهند بود.» مشخص است که هديه دادن اعضاي خانواده و همسران به يکديگر، آن هم از روي محبت و دوستي، يکي از بديهي‌ترين نمونه‌هاي نيکي کردن و احسان محسوب مي‌شود که سلامت روحي و رواني را به همراه مي‌آورد.

درواقع هديه دادن، تلخي‌ها و کدورت‌ها را از بين مي‌برد، دوستي و صميميت را افزايش مي‌دهد، اساس خانواده را محکم و استوار مي‌کند و باعث دلگرمي و اميدواري افراد نسبت به زندگي مي‌شود. در همين زمينه، روايت ديگري به نقل از پيغمبر اکرم صلي‌الله عليه و آله در کتاب اصول کافي نوشته شده است، مبني بر اينکه آن حضرت فرموده است: «تَهادَوا فَإِنَّها تَذهَبُ بِالضَّغائِنِ؛ به يکديگر هديه بدهيد، چون هديه کينه‌ها را از بين مي‌برد.»

هديه دادن پيامبر صلي‌الله عليه و آله به همسرانش

در دين اسلام توصيه شده تا مردم از هر فرصتي براي شاد کردن يکديگر استفاده کنند. هديه دادن هم شيوه خوبي براي شاد کردن همسر است. مي‌شود به بهانه عيد‌هاي مذهبي يا تولد امامان معصوم عليهم السلام، شيريني بخريم و به يکديگر هديه بدهيم.

به طور کلي هديه دادن و شاد کردن دل خانواده و آشنايان شيوه پيامبر اسلام صلي‌الله عليه و آله و امامان معصوم عليهم السلام است. بر همين اساس است که در روايات اسلامي از جمله جلد ششم کتاب المحجه البيضاء علامه فيض کاشاني نقل شده است که پيامبر اکرم صلي‌الله عليه و آله هديه‌هايي از بازار مي‌خريد و با خود به منزل مي‌برد.

طبق روايتي که شرح آن در کتاب‌هاي اصول کافي و من لا يحضر الفقيه آمده، امام صادق عليه السلام هم فرموده است: هر وقت که پيامبر اسلام صلي‌الله عليه و آله در روز عيد عطري به دست مي‌آورد، آن را به همسران خود هديه مي‌داد.

حديث ديگري از امام صادق عليه السلام نقل شده که آن حضرت فرمود: «کسي که از بازار، هديه‌اي براي همسر خود تهيه کند، مانند کسي است که نياز نيازمندان را تأمين مي‌کند.» (المحجه البيضاء، جلد پنجم) در عين حال در مورد هديه دادن به فرزندان هم آن حضرت توصيه‌اي فرموده که در کتاب مکارم الاخلاق نقل شده است. مبني بر اينکه: «اول به دختران بدهيد، سپس به پسرها. آن کسي که دختر بچه خود را شاد کند پاداش آزاد کردن بنده‌اي از فرزندان اسماعيل دارد و آنکه چشم پسربچه خود را روشن کند، مانند کسي است که از خوف خداوند گريسته باشد و پاداش گريه از خوف خداوند، بهشت برين است.»

هديه همسرتان را به ديگران نبخشيد

بر اساس آيين اسلام اگر مردي هديه‌اي به همسر خود بخشيده باشد، آن هديه به ملکيت زن درمي‌آيد و او مالک آن هديه مي‌شود. مي‌دانيم که هر کسي مي‌تواند ملک خود را، هر چه که باشد، به هر شکلي که مي‌خواهد مصرف کند و يا آن را به ديگران ببخشد يا بفروشد.

اما خوب است بدانيم که بر اساس اسلام، مکروه است که زن يا شوهر هديه همسر خود را پس بگيرند. در عين حال بهتر است که هديه همسر خود را به ديگران نبخشند. البته اگر در زمان دادن هديه هيچ قيد و شرطي درباره واگذاري آن به ديگران يا امثال اين مورد را مطرح نکرده باشند، همسر مي‌تواند آن را به ديگري ببخشد. اين توصيه در کتاب وسيله النجاه و همچنين کتاب تحرير الوسيله حضرت امام خميني رحمه الله نوشته شده است.

به هر حال ممکن است که وقتي خانمي هديه همسر خود را به شخص ديگري ببخشد، اين کار باعث رنجش خاطر و ناراحتي مرد شود، بهتر است از اين کار خودداري شود. چون امکان دارد اين کار باعث ايجاد کدورت و اختلاف و مشاجره در زندگي آن‌ها بشود و مرد احساس کند که همسرش نسبت به او کم محبت شده است.

درنتيجه بهترين کار اين است که اگر شخصي مي‌خواهد هديه همسر خود را به ديگري ببخشد يا بفروشد، اول با همسر خود مشورت کند تا اگر او نسبت به اين کار رضايت داشت آن را واگذار کند. به اين صورت زن يا مرد احساس کم‌ارزشي و دلخوري از يکديگر نخواهند داشت و تصور نمي‌کنند که ديگري نسبت به احساسات آن‌ها بي‌تفاوت بوده است.

ارمغان صلح و صفا

هديه دادن يکي از سنت‌هاي بسيار خوب اسلام است. چون هديه دادن باعث مي‌شود که دوستي و صميميت ميان افراد بيشتر شود. وقتي در خانواده‌اي، افراد به يکديگر هديه مي‌دهند اين کار آن‌ها باعث دلگرمي و يکدلي بيشتر مي‌شود و فضاي خانه را شاد و سرزنده مي‌کند.

در کتاب عيون اخبار الرضا عليه السلام به نقل از پيغمبر اسلام صلي‌الله عليه و آله آمده است که: «لاتَزالُ اُمَّتى بِخَيرٍ ما تَحابّوا وَ تَهادَوا وَأَدَّوُا المانَةَ؛ امت من تا هنگامى که يکديگر را دوست بدارند، به يکديگر هديه دهند و امانتدارى کنند، در خير و خوبى خواهند بود.»

مشخص است که هديه دادن اعضاي خانواده و همسران به يکديگر، آن هم از روي محبت و دوستي، يکي از بديهي‌ترين نمونه‌هاي نيکي کردن و احسان محسوب مي‌شود که سلامت روحي و رواني را به همراه مي‌آورد.

درواقع هديه دادن، تلخي‌ها و کدورت‌ها را از بين مي‌برد، دوستي و صميميت را افزايش مي‌دهد، اساس خانواده را محکم و استوار مي‌کند و باعث دلگرمي و اميدواري افراد نسبت به زندگي مي‌شود.

در همين زمينه، روايت ديگري به نقل از پيغمبر اکرم صلي‌الله عليه و آله در کتاب اصول کافي نوشته شده است، مبني بر اينکه آن حضرت فرموده است: «تَهادَوا فَإِنَّها تَذهَبُ بِالضَّغائِنِ؛ به يکديگر هديه بدهيد، چون هديه کينه‌ها را از بين مي‌برد.»

سوغاتي سفر

سوغاتي آوردن از سفر هم يکي از شکل‌هاي هديه است. درواقع وقتي مردي بعد از برگشتن از مسافرت براي همسر و فرزندان خود سوغات مي‌آورد، به آن‌ها اين موضوع را مي‌فهماند که من حتي در طول سفر و در زمان کار هم به ياد شما بوده‌ام و در هر شرايطي قصد شاد کردنتان را داشته‌ام، پس هميشه يار و ياور شما هستم. همسر و خانواده هم از چنين کاري احساس شادي و دلگرمي مي‌کنند و راضي هستند از اينکه مرد خانواده وقتي به تنهايي به سفري رفته، باز هم به ياد آن‌ها بوده و قصد شاد کردن دل آن‌ها را داشته است.

در روايتي در کتاب مکارم الاخلاق از رسول اکرم صلي‌الله عليه و آله نقل شده است که آن حضرت فرمود: «هر وقت مردي به سفر رود، زماني که نزد خانواده اش مي‌آيد، بايد به اندازه‌اي که توانايي دارد هديه و چيز تازه و مطبوعي براي آن‌ها بياورد.»

البته بايد توجه داشت که لازم نيست سوغات سفر حتماً وسيله‌اي گران قيمت و بزرگ باشد. حتي يک خوراکي ساده از شهري که به آنجا سفر مي‌کنيم يا يکي از اشياي سنتي آن شهر، هر اندازه که ارزان قيمت هم باشد، مي‌تواند دل خانواده را شاد کند. درواقع شاد کردن دل خانواده مستلزم اين نيست که مرد يا زن هزينه گزافي براي سوغاتي يا هديه خود بپردازند و دچار سختي و تنگدستي بشوند؛ بنابراين سوغاتي سفر هر قدر هم که از لحاظ مادي، ارزان قيمت و ساده هم که باشد، مي‌تواند فضاي خانواده را سرشار از شادي و نشاط معنوي کند و آرامش را براي اعضاي خانواده به همراه بياورد.

هديه يعني ارزش قائل شدن

هديه دادن نوعي احترام گذاشتن و ارزش قائل شدن براي همسر تلقي مي‌شود. درواقع يکي از مواردي که اساس خانواده را حفظ مي‌کند و روابط بين افراد را تصحيح مي‌کند، همين مورد است. خداوند در قرآن کريم مي‌فرمايد: «وَ مِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْکُنُوا إِلَيْهَا وَ جَعَلَ بَيْنَکُم مَّوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِکَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَکَّرُونَ؛ و از نشانه‌هاي خداوند اين است که همسراني از جنس خودتان برايتان خلق کرد تا در کنار آنان آرامش يابيد و بين شما مودت و رحمت قرار داد؛ در اين نشانه‌هايي است براى گروهى که تفکر مي‌کنند.» (سوره روم، آيه ۲۱)

به اين دليل که زن و مرد براي هم عامل آرامش هستند، بايد رابطه‌اي مبتني بر احترام و دوستي متقابل داشته باشند. امام سجاد عليه السلام در اين باره مي‌فرمايند: «حق زن بر شوهر آن است که بداني خداوند او را مايه آرامش و انس تو قرار داده است، پس بدان که همسري او، نعمتي الهي است و بر تو واجب است که او را تکريم و احترام کني.» يکي از مصداق‌هاي احترام گذاشتن و ارزش قائل شدن، هديه دادن است.

قرآن کريم تصريح مي‌کند که: «هُنَّ لِبَاسٌ لَّکمْ وَ أَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ؛ آن‌ها لباس شما هستند و شما لباس آنها» (سوره بقره/ آيه ۱۸۷) همان طور که لباس جنبه حفظ آبرو، زيبايي و محافظت را دارد، رفتار مرد و زن هم بايد نسبت به يکديگر به گونه‌اي باشد که آبرو و زينت رعايت شود و در عين حال به شخصيت طرفين صدمه‌اي وارد نشود.