آیا استفاده از ظروف پلاستیکی در مایکروویو خطرناک است؟

تبيان

بروزرسانی 1400/02/13 - 22:30

آیا استفاده از ظروف پلاستیکی در مایکروویو خطرناک است؟

تبيان/ در اين مطلب به اين مي‌پردازيم که چه پلاستيک‌هايي مناسب استفاده در مايکروويو هستند و خطرات استفاده از آن‌ها در مايکروويو چيست.
ما مي‌دانيم که گرم کردن غذا در مايکروويو باعث جنبش مولکولي مي‌شود که ساختار شيميايي آن را تغيير مي‌دهد. همچنين مايکروويو مي‌تواند ساختار شيميايي ظرف مورد استفاده را نيز تغيير دهد. بحث‌هايي که پيرامون اين مسئله وجود دارد بسيار گسترده بوده و پُر از نظراتي عليه استفاده از مايکروويو مي‌باشد. عده‌اي عقيده دارند اگر از پلاستيک مناسب استفاده کنيم و ويژگي‌هاي غذا را بدانيم، مايکروويو هيچ ضرري ندارد.
در اين مطلب به اين مي‌پردازيم که چه پلاستيک‌هايي مناسب استفاده در مايکروويو هستند و خطرات استفاده از مايکروويو چيست.
چه نوع پلاستيک‌هايي وجود دارد؟
پلاستيک‌ها به دو دسته‌ي طبيعي و مصنوعي تقسيم مي‌شوند. پلاستيک‌هاي مصنوعي شامل ترموپلاستيک‌ها، ترموست‌ها و الاستومرها مي‌شوند. کُد گذاري اين پلاستيک‌ها به اين صورت است که با يک مثلث که با سه فلش ساخته شده و بازيافتي بودن را نشان مي‌دهند شناخته مي‌شوند.
اين يک علامت بين‌المللي براي قابل بازيافت بودن است که در داخل آن عددي از يک تا هفت خواهيد ديد:

PET – کد 1 (پلي‌اتيلن ترفتالات): ويژگي‌هاي زيادي دارد مثلاً شفافيت و رنگ‌پذيري. اين پلاستيک قوي و سبُک بوده و به راحتي بازيافت مي‌شود. خيلي از توليدکننده‌ها از آن براي بطري‌هاي نوشيدني استفاده مي‌کنند.
HDPE - کد 2 (پلي‌اتيلن با غلظت بالا): اين پلاستيک انعطاف‌پذير اما تا حدودي خشک است، مقاومت خوبي در برابر مواد شيميايي و نور و دماي پايين دارد، بي‌رنگ و تقريباً مات است و به راحتي مي‌توان روي آن چاپ کرد، رنگ زد يا چسب زد. اين پلاستيک معمولاً براي بسته‌بندي مواد غذايي، محصولات شوينده يا روغن موتور استفاده مي‌شود.
PVC - کد 3 (پلي‌وينيل کلرايد): اين پلاستيک بسيار انعطاف‌پذير و شفاف است که خيلي از کمپاني‌ها از آن براي لوله‌ها، ظروف آزمايشگاهي و يا غذاهاي منجمد استفاده مي‌کنند. PVC بازيافت شده به عنوان سرعت‌گير، کفپوش، سطل زباله و لوله به کار مي‌رود.
LDPE - کد 4 (پلي‌اتيلن با غلظت پايين): اين پلاستيک قابليت بازيافتي کمي دارد و به دليل اينکه به راحتي سم آزاد مي‌کند خيلي کم در صنايع غذايي به کار مي‌رود، در برابر اسيدها مقاوم است و به دليل سختي که دارد براي لوله‌ها، شاغول، تجهيزات پزشکي، کاورهاي خشک‌شويي و ... به کار مي‌رود.
PP – کد 5 (پلي‌پروپيلن با غلظت پايين): اين نوع پلاستيک در برابر حرارت فوق‌العاده مقاوم بوده و به راحتي رنگ و شکل مي‌گيرد، براي در بطري و پوشک بچه مور استفاده قرار مي‌گيرد، در برابر مواد شيميايي، آب جوش و شوينده‌ها مقاوم است. پلاستيک پلي‌پروپيلن با غلظت پايين تنها نوعي است که سازمان بهداشت جهاني آن را در تماس با غذا بي‌خطر مي‌داند.
PS – کد 6 (پلي استايرن که به فوم معروف است): ما اين نوع پلاستيک را پلاستيک طلقي مي‌دانيم، سخت و سفت بوده و براي مواد غذايي، اسباب‌بازي‌ها و لوازم آزمايشگاهي کاربرد دارد.
ديگر انواع پلاستيک – کد 7 (پلاستيک ترکيبي): محصولي است که به سختي بازيافت مي‌شود و از چند ماده تشکيل شده. اين نوع پلاستيک ترکيبي در اشياء و لوازم بي‌شماري به کار مي‌رود مثلاً شيشه شير کودک، فنجان، ظروف پزشکي، اجزاي اتومبيل و سي‌دي‌ها.

استفاده از کدام نوع پلاستيک در مايکروويو مجاز است؟
با توجه به کُدهاي شناسايي پلاستيک‌ها، ظروفي که مي‌توانيد آن‌ها را در مايکروويو استفاده کنيد داراي کدهاي 1، 2 و 5 هستند، يا اينکه روي‌شان ذکر شده «قابل استفاده در مايکروويو». فقط اين نوع ظروف پلاستيکي جوري طراحي شده‌اند که مي‌توانيد از آن‌ها در مايکروويو استفاده کنيد بدون اينکه ساختار فيزيکي شيميايي‌شان تغيير کرده و ذرات سمي آزاد کنند. البته در مورد کدهاي 1 و 2 اختلاف نظرهايي هم وجود دارد.
ضمناً بايد نسبت به انتخاب شيشه شير کودک دقيق باشيد زيرا دهه‌هاست که سازنده‌ها اين بطري‌ها را از پلي کربنات مي‌سازند. اين ماده در مايکروويو بيسفنول A آزاد مي‌کند که مختل‌کننده‌ي غدد درون‌ريز است. البته اخيراً ممنوعيت براي سازنده‌ها ايجاد شده و آن‌ها مجبور شده‌اند اين پلاستيک را با پلي‌پروپيلن يا پلي اتر سولفون جايگزين کنند که در برابر گرماي داخل مايکروويو مقاوم هستند.
همان‌طور که مي‌بينيد انواع گوناگوني از پلاستيک‌ها وجود دارند که ما در خانه بارها از آن‌ها استفاده مي‌کنيم. ما عادت کرده‌ايم از ظروف پلاستيکي براي نگهداري غذا يا نوشيدني‌ها استفاده کنيم در حالي که خيلي از آن‌ها براي اين هدف‌ها طراحي نشده‌اند. همچنين تصورمان اين است که ظروف پلاستيکي به اين دليل که فقط چند لحظه در مايکروويو قرار مي‌گيرند پس خطري ندارند.

خطرات استفاده از ظروف پلاستيکي
بعضي از پلاستيک‌ها هرچند مقاوم‌اند اما وقتي در معرض گرما يا سرما قرار مي‌گيرند مواد سمي، سرطان‌زا و دي اکسين‌هايي آزاد مي‌کنند که طي يک فرايند شيميايي به غذاي داخل ظرف انتقال داده مي‌شوند. هرچند برخي از تجزيه و تحليل‌ها نشان مي‌دهند فرايند انتقال اين مواد به غذا بيش از اندازه واقعي تخمين زده شده اما بحث‌هايي علمي وجود دارند که در اين مورد هشدارهايي داده‌اند:
. اگر پلاستيک داراي عدد 7 باشد يعني حاوي بيسفنول است. بيسفنول در مقادير زياد مي‌تواند براي بدن مضر باشد. بيسفنول ماده‌اي اگزوژنوس است که مي‌تواند منجر به چاقي، تغييراتي در غدد درون‌ريز و بيماري‌هاي فرسايشي مزمن شود.
. ظروف پلاستيکي داراي کد 3 و عبارت PVC حاوي فتالات هستند. فتالات ترکيبي شيميايي است که در پلاستي سايزر (نرم‌کننده) به کار رفته و براي سلامتي مضر است.
. هرگز غذا را در ظروف پلاستيکي که داراي کد 3، عبارت PVC، کد 6 و يا عبارت PS هستند در مايکروويو گرم نکنيد.
مطالعه‌اي نشان داده که درصد زيادي از افرادي که مکرر از مايکروويو استفاده مي‌کنند نمي‌دانند چه نوع پلاستيکي براي اين کار مناسب است. و بدتر اينکه آن‌ها غذا را بيش از اندازه گرم مي‌کنند. اين کار، احتمال انتقال مواد سمي از سطح ظروف به غذا را افزايش مي‌دهد.
ضمناً الگوها و عادت‌هاي مدرن کار و زندگي باعث شده بيشتر از غذاهاي پُرچرب استفاده کرده و زياده از حد آن‌ها را گرم کنيم و همين، خطر را بزرگ‌تر مي‌کند. در واقع انتقال سموم به غذا وقتي که از ظروف پلاستيکي نامناسب استفاده مي‌کنيم و مدت زمان طولاني غذا را در مايکروويو گرم مي‌کنيم بيشتر مي‌شود.

انتخاب‌ها ديگر به جاي استفاده از ظروف پلاستيکي در مايکروويو
اگر ظرف پلاستيکي مناسب براي استفاده در مايکروويو نداريد مي‌توانيد از ظرف شيشه‌اي يا سراميکي استفاده کنيد که قادر به تحمل دماي داخل مايکروويو باشد. اگر مي‌خواهيد غذايي را فقط براي چند ثانيه گرم کنيد مي‌توانيد از يک کاغذ يا مقواي ترجيحاً سفيد نيز استفاده کنيد.
به طور کل، بهترين انتخاب براي ظرف داخل مايکروويو، ظروف سيليکوني و پيرکس هستند که مي‌توانيد آن‌ها را داخل مايکروويو يا همين فرهاي معمولي قرار دهيد.
هرگز ظروف فلزي را داخل مايکروويو نگذاريد. امروزه طبق توصيه‌ي برخي از سازنده‌ها، فويل آلومينيوم براي داخل مايکروويو مناسب است. حتي مي‌توانيد از ظروف فويل آلومينيوم که قابل استفاده در مايکروويو بوده و در بازار موجودند استفاده کنيد.

براي استفاده از ظرف پلاستيکي در مايکروويو، اطلاعات قيد شده روي آن را چک کنيد
توصيه مي‌کنيم از ظروفي براي مايکروويو استفاده کنيد که سازنده‌ها ايمن بودن آن‌ها را براي اين کاربرد اعلام کرده‌اند. طبق استانداردها، سازنده‌ها بايد ويژگي‌هاي نوع ظروف پلاستيکي را روي آن‌ها قيد کنند.
ضمناً اگر نمي‌توانيد نوع پلاستيک را شناسايي کنيد بهتر است از مايکروويو صرف‌نظر کرده و غذا را در فر داغ کنيد يا از ظرف شيشه‌اي يا سراميکي استفاده کنيد.
ضمناً اين را هم بايد مشخص کنيد که قصد پخته شدن غذا را داريد يا فقط مي‌خواهيد غذا را گرم کنيد. غذايي که قرار است گرم شود به مدت زمان کمتري نياز دارد. بنابراين اينکه از ظرف پلاستيکي استفاده کنيد يا شيشه‌اي چندان مهم نيست؛ اما در مورد پختن غذا هرگز از ظرفي که از ايمن بودن آن در مايکروويو مطمئن نيستيد استفاده نکنيد. ظروفي را که تغيير شکل داده‌اند يا کهنه شده‌اند هرگز به کار نبريد؛ زيرا بيشتر احتمال دارد مواد شيميايي آزاد کنند.