جذاب ترین ها
برگزیده

با علل و انواع کودک آزاری آشنا شوید

خراسان

بروزرسانی 1400/02/20 - 16:50

خراسان/ يکي از ناراحت کننده ترين خبرهايي که اين روزها در صفحات حوادث روزنامه ها و فضاي مجازي ديده مي شود، درباره کودک آزاري است. در سراسر جهان از هر چهار کودک، يک کودک قرباني خشونت و کودک آزاري شده است.23 درصد اين کودکان در معرض خشونت فيزيکي هستند و 36 درصد با آزارهايي نظير تهديد، تحقير، توبيخ، اعمال فشار عاطفي و نظاير آن مواجه شده اند. کودکان معلول در مقايسه با کودکان عادي چهار برابر بيشتر در معرض چنين رفتارهايي هستند و بيشترين آزار در محيط خانه به کودکان روا مي شود. در ادامه به دسته بندي انواع کودک آزاري، وظيفه يکي از والدين درباره کودک آزاري والد ديگر و مسئوليت هاي مدني مردم مي پردازيم.

کودک آزاري و سوء رفتار درباره کودک به چهار دسته تقسيم مي شود.
1- سوء رفتار جسماني يا کودک آزاري جسماني:
هرگونه جراحت عمدي از جمله کبودي هاي کوچک تا شکستگي هاي شديد، سوزاندن، خفگي، ضربه زدن يا هر روش ديگري که از سوي والدين يا مراقب کودک اعمال شده است، در اين دسته قرار مي گيرد. چنين آسيبي صرف نظر از نيت و قصد مراقب سوء رفتار تلقي مي شود. البته تنبيه جسماني مانند ضربه زدن آرام به نواحي غير حساس بدن مادامي که منطقي باشد و منجر به جراحت و آسيب جسماني نشود سوء رفتار جسماني محسوب نمي شود.
2- سوء رفتار جنسي يا کودک آزاري جنسي:
شامل هرگونه عمل جنسي با يک کودک به منظور تأمين لذت جنسي مي شود. همچنين بهره کشي غير تماسي از کودک مانند اجبار، دوز و کلک، اغفال، تهديد يا فشار به کودک براي شرکت در اعمالي با هدف ارضاي جنسي ديگران (بدون تماس جسماني مستقيم بين فرد مرتکب سوء رفتار و کودک) سوء رفتار جنسي محسوب مي شود.
3- غفلت از کودک:
هرگونه اقدام کردن يا اقدام نکردن فاحش اثبات شده يا مورد ظن از سوي والد يا مراقب که کودک را از نيازهاي اساسي متناسب با سن او محروم مي کند و در نتيجه به آسيب جسماني يا روان شناختي کودک منجر مي شود يا چنين قابليتي دارد، در اين دسته از کودک آزاري قرار مي گيرد مانند ترک کودک، نداشتن نظارت کافي، کوتاهي و قصور در رسيدگي به نيازهاي ضروري هيجاني يا روان شناختي يا فراهم نکردن پيش نيازهاي آموزش، مراقبت پزشکي، غذا، سرپناه و پوشاک لازم براي کودک.
4- سوء رفتار يا کودک آزاري رواني:
اعمال نمادين يا اظهارات شفاهي عامدانه از سوي والد يا مراقب که به آسيب چشمگير روان شناختي کودک منجر مي شود يا چنين قابليتي دارد. به طور مثال پرخاشگري، انتقاد، تحقير، تهديد، صدمه زدن يا رها کردن اشيا يا افرادي که براي کودک اهميت دارند يا تهديد به انجام اين کارها، زنداني کردن، سپر بلا کردن و اجبار کودک براي اعمال درد بر خودش، تأديب مفرط کودک با روش هاي جسماني و غير جسماني.

پيامد هاي کودک آزاري روي کودک و جامعه
کودک آزاري رخدادي است که در چرخه اي معيوب در طول زمان تکرار و تشديد مي شود چراکه بسياري از کودکان قرباني به دليل بازماندن از مسير رشد طبيعي انساني و شکل گيري ريشه هاي انواع اختلالات رواني در بزرگ سالي تبديل به والدي مي شوند که خود به آن دچار بودند و با هر بار تکرار اين چرخه در طول نسل شدت و فراواني مشکلات بيشتر خواهد شد. مشکلاتي چون بزهکاري، عزت نفس پايين، افسردگي، اضطراب، بدبيني، انحراف جنسي، خشم و عصبانيت، ديگرآزاري، خود آزاري، خودزني، خودکشي، شکست تحصيلي، اعتياد و... که علاوه بر خود فرد گريبان اجتماع را نيز مي گيرد و به تدريج فضايي سمي مي سازد که کودکان سالم هم ممکن است با تبديل شدن به قربانيان اين چرخه در آينده در جايگاه يک متجاوز قرار گيرند. مگر اين که تمامي افراد جامعه در سطوح مختلف ارتباطي با کودک قرباني گامي براي مقابله با اين مشکل بردارند و کودک را به مسير رشد طبيعي بازگردانند.

سه مورد از مهم ترين علل کودک آزاري عبارتند از:
1- عوامل رواني:
ابتلاي والدين يا مراقب کودک به مشکلات عاطفي، رفتاري يا اختلال رواني از قبيل افسردگي، تحمل پايين در برابر ناکامي، ناتواني در کنترل خشم، نقص در همدلي، عزت نفس پايين، اضطراب، استرس ادراک شده، درماندگي و اعتياد.
2- عوامل خانوادگي:
نداشتن سرپرست و جدا بودن پدر و مادر از يکديگر، اختلاف بين پدر و مادر و محيط خانوادگي پر تنش، مبتلا بودن پدر، مادر يا ديگر اعضاي خانواده به اختلالات رواني، والديني که خود آن ها نيز قرباني خشونت بوده اند، انتظارات غير واقعي و بيش از توان کودک، استفاده از کودک براي ارضاي نيازها يا آرزوهاي ناکام توسط والدين (مانند آرزوي تحصيل در يک رشته خاص)، طلاق، بدسرپرستي، ازدواج هاي مجدد.
3-عوامل اجتماعي-اقتصادي:
فقر، حمايت ناکافي قانون از کودکان، ضعف و محدوديت سيستم هاي مددکاري، نا آگاهي اجتماعي درباره مسئوليت هاي مدني، فرهنگ محافظه کاري و بي تفاوتي.

در قبال کودک آزاري
در شرايطي که فرد کودک آزار يکي از والدين است، مسئله پيچيده خواهد شد چرا که والد ديگر در برابر موضوعات متناقضي مانند علاقه به همسر، تمايل به حفظ کانون خانواده و رازداري، آگاهي نداشتن از اختيارات يک والد و خط قرمزها، ترس از دست دادن همسر و فرزند، اميد به تغيير، نا آگاهي از حقوق اخلاقي کودک و پيامدهاي کودک آزاري و... دچار تعارض مي شود به گونه اي که ممکن است احساس کند در بن بست گرفتار شده و هيچ راهي پيش رويش نيست.

1- کودک تان بايد شما را محرم اسرارش بداند
والد عزيز وظيفه شما به عنوان يک پدر يا مادر در وهله اول محافظت از مرزهاي جسم و روان فرزندتان است. به طور قطع تصميم گيري در چنين شرايطي براي هر فردي بسيار دشوار خواهد بود و با توجه به اين که احتمالا خود شما نيز در زندگي با همسر آزارگر قرباني شده ايد و شرايط سختي را مي گذرانيد، بايد بدانيد به عنوان يک فرد بزرگ سال تصميم گيري صحيح و اقدام به موقع، وظيفه اخلاقي و انساني شماست.به فرزند خود درباره حريم جسمي اش آموزش دهيد و به او يادآور شويد گاهي ممکن است فرد آزارگر او را به اشکال مختلفي تهديد کند تا مسئله را به فردي نگويد. به کودک اطمينان دهيد که کار درست مطرح کردن موضوع با شماست و اين که شما در هر شرايطي از او محافظت خواهيد کرد و به او اعتماد مي کنيد. علاوه بر اين هرگونه علامت و نشانه هاي بدني و رفتاري را (مانند قرمزي و کبودي پوست، حساسيت ناگهاني به مسائل غيرمرتبط با سن و سالش) در کودک خود پيگيري کنيد و همواره هوشيار باشيد. به خاطر داشته باشيد تنها در رابطه اي مبتني بر اعتماد و ايمني کودک تان شما را محرم اسرار خود خواهد دانست.
2- ادامه زندگي را منوط به حل مشکل کنيد
بعد از آگاهي از نشانه هاي هر نوع تجاوز يا غفلتي درباره کودک باتوجه به دسته بندي مطرح شده در ابتداي مطلب که ممکن است جسمي يا رواني باشد، اقدامات لازم را به عمل آوريد. اگر اين فرد همسر شماست از او بخواهيد رفتار آسيب رسان خود را متوقف سازد و ادامه زندگي با او را منوط به مراجعه به روان شناس و حل اين مشکل کنيد. اگر وي حاضر به همکاري با شما و توقف رفتار خود نيست، فرزندتان را از دسترس او خارج و با يک مددکار اجتماعي براي ادامه مسير مشورت کنيد. اگر فرد آزارگر همسر شما نيست، پس از اطمينان از دسترسي نداشتن فرد کودک آزار به فرزند خود و تأمين امنيت جسمي و رواني او با يک مددکار مشورت و مسير پيگيري قانوني را دنبال کنيد.اگر در زمان آزار رساندن به کودک حضور داشتيد ابتدا کودک را از دسترس همسر خود خارج کنيد حتي اگر مجبور به گرفتن کمک از شخص ديگري ولو همسايه يا پليس شديد، پس از تضمين امنيت کودک در شرايطي آرام به گفت و گو با همسر خود بپردازيد و شروط فوق را براي ادامه زندگي به او بگوييد.
مسئوليت مدني شهروندان در قبال کودک آزاري
بي تفاوتي در برابر کودک آزاري، دير يا زود مي تواند منجر به قرباني شدن يکي از عزيزان خودمان شود و با روند افزايشي که در پيش مي گيرد، وضعيت اجتماعي را براي کودکان روز به روز نا امن تر خواهد کرد بدين منظور بايد در هر جايگاهي که هستيم درباره کودکان اطراف خود هوشيار باشيم و کوچک ترين نشانه هاي کودک آزاري مثل جراحت، لاغري بيش ازحد و مواردي از اين قبيل را شناسايي کنيم و با تحقيق و بررسي بيشتر در صدد آزمون ظن خود بر آييم و در نهايت اگر حدس مان تا حد زيادي به واقعيت نزديک شد با اورژانس اجتماعي تماس بگيريم و پس از مطمئن شدن از پيگيري آن ها بقيه کار را به اين عزيزان بسپاريم. برنامه اورژانس اجتماعي تلفيقي از مداخله در بحران، مداخله فردي، خانوادگي و اجتماعي (مرکز اورژانس اجتماعي) و خط تلفن اورژانس اجتماعي ١٢٣ است. ويژگي مهم اين برنامه تخصصي بودن، به موقع و در دسترس بودن است .