زیبا بودن را برای کودک تبدیل به ارزش نکنید

دختران خردسال با الگو گرفتن و همانندسازی با مادر یا خواهر خود، از سه تا چهارسالگی در بازی‌های کودکانه با برداشتن لوازم آرایشی بزرگتر‌ها و آرایش کردن خود یا عروسکشان، شور و اشتیاق آرایش کردن را نشان می‌دهند.

بسیاری از والدین اجازه آرایش را به آن‌ها می‌دهند و یا بسیار دیده شده که در مهمانی‌ها و جشن‌های مختلف مادران به آرایش کودکشان می‌پردازند بدون اینکه بدانند این لوازم چه مضراتی برای آن‌ها در پی دارد و یا اینکه از عوارض روحی آن با خبر باشند.

نگرانی والدین در آرایش کردن کودک باید از زمانی آغاز شود که کودک یا نوجوان در آرایش خود افراط کرده و یا در موقعیت‌های زمانی و مکانی نامناسب این کار را انجام دهد.

لیلا ماهر روانشناس، در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان، در مورد اینکه چرا کودکان به کار‌هایی از قبیل مانیکور، رنگ مو و آرایش می‌پردازند گفت: نوجوانان و کودکان دوست دارند دیده شوند و قضاوت خوب دیگران را جلب کنند. نخستین چیزی که به ذهنشان می‌رسد این است که اگر زیبا باشم، هویت فردی جدید کسب می‌کنم و شخصیتی چشمگیر خواهم داشت. او گمان می‌کند با تغییراتی که در خودش ایجاد می‌کند، می‌تواند روی دیگران تاثیر مثبت داشته باشد و تصویری جذاب از خود در ذهن دیگران بسازد و هویتی آرمانی کسب کند. دیده شدن یکی از اولویت‌های مهم دوره کودکی و نوجوانی است.

ماهر برای جلوگیری از کار‌های ممنوعه در دوران کودکی گفت: اگر والدین دارای  کودکی هستند که هنوز تا نوجوانی اش زمان باقی مانده بهتر است از همین حالا سعی کنند، اعتماد به نفس و عزت نفس او را تقویت کنند و کاری نکنند که نوجوانشان گمان کند تمام شخصیتش به ظاهرش وابسته است.

این روانشناس افزود: یکی از راه‌های افزایش اعتماد به نفس، شناسایی ترس‌های فرزندمان است؛ و بعد از ریشه یابی، آگاه سازی و راهکار‌های مدیریت ترس است.

ماهر ادامه داد: از راهکار‌های افزایش اعتماد به نفس، در نظر گرفتن مهارت‌ها و یا کار‌هایی است که به فرزندمان احساس مفید بودن و ارزشمندی می دهد. نتیجه‌ی یک پژوهش نشان می‌دهد درصد زیادی از زنان و دختران ایرانی از ظاهر خود ناراضی هستند و به دنبال راهی برای جبران آن هستند.

ماهر برای جلوگیری از این کار از سوی کودکان گفت: والدین بر رفت و آمد‌های خود با افراد و دوستان خانوادگی حساس باشند و آن‌هایی را انتخاب کنند که می‌دانند، ظاهر پرستی برایشان در اولویت ارزش‌ها نیست. با کودکتان همدلی کنید و روی نقطه قوتش تمرکز کنید و او را از نقاط ضعفش آگاه کنید و تلاش کنید که به سمت شناخت خود و هویت یابی مستقل حرکت کند.

این روانشناس تاکید کرد: خیلی مهم است والدین، دست از مقایسه بردارند و پذیرش بی قید و شرط داشته باشند. زیرا وقتی کودک و نوجوان در خانواده پذیرفته نمی‌شود و احساس ناکافی بودن داشته باشد، برای جبران این احساس به کار‌های این چنینی روی می‌آورد تا مقداری از این احساس را درون خود ارضا کند، که همچنان دوست داشتنی و مورد پذیرش دیگران، مخصوصا همسالانش باشد.

والدین با استفاده از واژه‌هایی مثل «چه زیبا شدی دخترم یا پسرم» یا خندیدن به او و تعریف آرایش کردن بچه برای دیگران باعث تشویق کودک به افزایش احتمال استفاده مجدد از لوازم آرایشی، مانیکور کردن و رنگ کردن مو می‌شوند، هرچند واکنش‌های خشونت‌آمیز و تنبیه بچه نیز در این زمینه مؤثر نیست.

کودکان از زمانی که متولد می‌شوند تا زمانی که وارد جامعه شوند از همه رفتار‌ها و اخلاق‌های والدین خود تقلید می‌کنند و در حقیقت از کودکی مانند ضبط صوت عمل می‌کنند و همه رفتار‌ها را ثبت می‌کنند و در بزرگی آن‌ها را به کار می‌برند پس بهتر است به تربیت کودکان خود بیشتر دقت کنیم.

گاهی جملاتی مثل بچه است و فعلا کودک است را برای برخی از رفتار‌های بدی که در مقابل کودکان انجام می‌دهیم به کار می‌بریم غافل از اینکه همه این کار‌های خوب و بد ما توسط این بچه ثبت می‌شود و در دوران جوانی و نوجوانی آن رفتار‌ها در این کودک نمایان می‌شوند.

مریم سادات ظهوریان جامعه شناس و فعال فرهنگی درباره اینکه در چه زمان و موقعیتی باید آرایش کرد، گفت: مانیکور از حاشیه‌های آراستگی و زیبایی بیشتر، مورد استفاده قرار می‌گیرد. کودکان از زیبایی خاصی برخوردار هستند و هر کدام از رده‌های سنی لطافت و زیبایی خاص خودش را دارد، که هیچ وقت قابل جبران و قابل ایجاد برای کسی نیست.

ظهوریان افزود: معمولاآراستگی بیش از حد برای مواقع و شرایط خاصی است که تقریبا آن زیبایی‌های اولیه و خدادادی از بین رفته و نیاز باشد به وسیله و ابزار‌های به روز جایگزینی انجام شود. یکی از دلایل روی آوردن کودک و نوجوان به آرایش، مانیکور، رنگ مو و ... استفاده از فضای مجازی است. فضای مجازی یعنی آشنا شدن با فضا‌هایی که خارج از وسعت دید لحظه ایی افراد باشد.

این جامعه شناس ادامه داد: یکی از دلایل دیگر روی آوردن کودکان به این کار‌ها این است که کودکان به صورت عینی، آرایش کردن و کار‌هایی از این قبیل را از اطرافیانشان دیده باشند. اگر کودکی از سنین پایین با چنین شرایطی انس بگیرد و آشنا شود، حالتی که پیش می‌آید این است که زیبایی و آراستگی کافی را ندارد و با کمک ابزار و وسایل باید زیبایی خود را افزایش دهد.

ظهوریان بیان کرد: استفاده از وسایل کمکی برای جذاب‌تر شدن در کودکان سبب می‌شود که اعتماد به نفس آن‌ها کاهش پیدا کند و در روحیه‌ی آن‌ها تاثیر منفی گذارد. حتی به سلامت جسمی کودکان هم صدمه وارد می‌شود. زمانی که کودکان، دستان لاک زده‌ی خود را به دهانشان می‌زنند، لایه‌های پلاستیکی و شیمیایی وارد دهانشان می‌شود و آسیب جدی بر آن‌ها ایجاد می‌شود.

وی گفت: اولین گامی که والدین برای جلوگیری از استفاده وسایل آرایشی برای فرزندان خود باید انجام دهند این است که کودکان خود را آشنا به این وسایل نکنند. متاسفانه بسیاری از مادران برای مشهور شدن در فضای مجازی و اینستاگرام، کودکان خود را تشویق به آرایش می‌کنند تا به وسیله کودکانشان خودنمایی کنند و معروف شوند.

ظهوریان افزود: پدر و مادر باید زیبایی‌های پسر و دخترانشان را بیان کنند و فرزندانشان را در زمینه‌های علمی، ورزشی و هنری رشد دهند. از جهت ذهنی و سنی یک برهه‌ای در کودک و نوجوانان وجود دارد که به مسائل پیشرفتی خود توجه می کنند و در این سن آمادگی بهتر و پتانسیل بیشتری برای یادگیری مطالب دارند. نباید با وقت گذراندن در عرصه‌ی آرایش، کودکی و آینده خود را خراب کنند.

استفاده از لوازم آرایشی توسط دختر بچه‌ها بسیار مد شده است در حقیقت این مادران هستند که از کودکی به آن‌ها آموزش می‌دهند که از لوازم آرایشی استفاده کنند مادران وقتی می‌خواهند در مراسم جشنی شرکت کنند و خودشان از انواع لوازم ارایشی استفاده می‌کنند و کمی نیز برای دختربچه شان استفاده می‌کنند در حقیقت می‌گویند تو زیبا نیستی و با این مواد زیبا می‌شوی؛ بنابراین این کودک نیز بزرگ که می‌شود نیز به سمت استفاده از این مواد می‌رود چرا که از کودکی به او گفته شده است تنها با این لوازم آرایشی زیبا می‌شود و استفاده از این مواد نیز بیشتر و بیشتر می‌شود تا اینکه دختربچه‌های ابتدایی و راهنمایی هم از این وسایل استفاده می‌کنند.