گام به گامِ کتابخوان کردن بچهها

خراسان/ رهاکردن بچهها جلوی تلویزیون، حبس کردن شان لابهلای اسباببازیهای رنگارنگ و تنها گذاشتن آنها در دنیای پر خطر مجازی، این روزها به بخشی از شیوه تربیتی بعضی پدر و مادرها تبدیل شدهاست، پدر و مادرهایی که به واسطه تحصیلات بالا و زندگی در دنیای مدرن، سرشار از اطلاعات و آگاهی از اشتباهات تربیتی نسلهای گذشته هستند و ازشان توقع میرود در فرزندپروری هوشمندانهتر عمل کنند. مسئله اما اینجاست که دانستن، مساوی عمل کردن نیست. در این دوره و زمانه دیگر کسی نیست که فایده و اهمیت کتابخواندن و قصه گفتن برای بچهها را نداند، اما بهنظر میرسد این دانش بهتنهایی کافی نیست. بعضی از پدر و مادرها نمیدانند در هر سن، چطور و با چه روشهایی، بچهها را به کتاب و کتابخوانی علاقه مند کنند. اگر شما هم جزو این والدین هستید، شاید راهنمای گام به گامِ ما برای علاقه مند کردن بچهها به کتاب در دورههای سنی متفاوت، به کارتان بیاید. فراموش نکنید کودکان همواره و در هر سنی، به خصوص سالهای اول زندگی، رفتارهای ما را تقلید میکنند، پس قبل از هر اقدامی بهتر است خودمان کتاب بخوانیم. صفر تا دو سالگی کودک شما در سن کمتر از یک سال به تصویر بیشتر از کلمات علاقه دارد. تصاویر رنگی از حیوانات و آدمها میتواند چند دقیقه او را خیره کند.کتاب هم برای او یک وسیله بازی است نه مطالعه. پس بگذارید با کتاب هایش ور برود و با آنها بازی کند. برای این کار، کتابهای پارچهای طراحی شده است. کودک بالای یک سال اما میل و رغبتش به کلمات و اشعار بیشتر میشود. شما باید ذائقه او را کشف کنید؛ به چه چیزی علاقه دارد؟ کتاب هایی با عکس حیوانات و اشعار کوتاه معمولا باب میل بیشتر بچه های این سن و سال است. دو تا چهار سالگی در این سن، او دیگر کتاب را به خوبی میشناسد اما هنوز به درستی نمیداند کتاب برای او چه قصههایی دارد. وقت آن است که او را به دنیای درون کتابها ببرید و با فضای جالب و رنگی و هیجانانگیز داستانها آشنا کنید. این وسط، تصویرگری را جدی بگیرید. تصاویر کتاب باید زیبا، رنگارنگ، جذاب و غیرترسناک باشد. او حالا علاوه بر سر در آوردن از قصه کتاب، مایل است کتابهایش را خطخطی کند. برایش دفتری تهیه کنید تا در آن نقاشی و خط بکشد. بچهها در این سن عاشق شنیدن شعر و داستانهای آهنگین هستند. پس می توانید به همراه کتاب خواندن، تئاتر و نمایش عروسکی اجرا کنید. چهار تا شش سالگی حالا او بیشتر از هر زمانی دوست دارد روی صفحات و تصاویر کتاب مکث کند. عکسها را با دقت نگاه کند و رابطه توضیحات شما را با تصاویر دریابد. احتمالا بعضی حروف الفبا و کلمات را میشناسد و آن ها را در متن، تشخیص میدهد. مدام از شما میخواهد کتاب مورد علاقهاش را برایش بخوانید: ده بار، بیست بار...! حق دارید کلافه شوید اما حقیقت این است که بچه ها از تکرار، لذت می برند. در این سن، بچه عاشق داستانهای عجیب و خندهدار است و دوست دارد در صدا و شیوه روایت راوی هم، عجیب بودن و حتی لودگی رفتار بعضی شخصیتها را احساس کند. حتما اکنون با علایق او آشنا شده اید؛ اگر او عاشق خودروست، داستانی را برایش بخوانید که خودروها شخصیتهای اصلیاش هستند و اگر با حیوانات خوب ارتباط برقرار میکند، سراغ گزینههایی بروید که داستانی را در جنگل و باغوحش روایت میکند. شش تا هشت سالگی حالا کودک تان با سواد شده و میتواند بسیار آهسته و با مکثهای طولانی، خودش کتاب بخواند. او را هول نکنید و اجازه دهید با همه اشتباهاتش، باز هم خودش متن کتاب را روخوانی کند. احتمالا سوالات فراوانی خواهد پرسید؛ وظیفه شما همین است که تا حد امکان به سوالات بیشمار او درباره قصه و شخصیتها و حواشی داستان، پاسخ دهید. وجود کتابهای متنوع در کتابخانه فرزندتان، این امکان را به او میدهد که هر روز برحسب حال و هوایش، کتابی را برای خواندن انتخاب کند. هشت تا ده سالگی در این سن، خلاقیت بچهها را درگیر داستان کنید. گاهی قبل از خواندن صفحه بعدی، تصویر صفحه را به کودک نشان بدهید و از او بخواهید باتوجه به تصویر، ادامه داستان را حدس بزند. یا مثلا کلمات آخر هر سطر یا پاراگراف را نخوانید و از فرزندتان بخواهید جمله را تمام کند. بچهها را در جریان قصهخوانی با خودتان همراه کنید. مثلا درباره بعضی از مفاهیم یا رفتارها از او سوال کنید، البته نه بهصورتی که بین اجزای قصه فاصله بیفتد و شیرازه قصه از هم بپاشد.