طب شيعه/ نفخ يا دل پيچه نوزادان از مشکلاتي است که باعث ناراحتي هاي زيادي در خانواده مي شود. گريه مداوم اينگونه نوزادان، يک تراژدي است که شادي ناشي از بچه دار شدن را تا حدّي تحت الشّعاع قرار مي دهد. در اين رابطه نکات ذيل قابل ذکر است:
۱- اين مشکل دوره خاصي دارد که طول آن در کودکان مختلف، متفاوت است و پس از طي اين دوره معمولاً مساله خود به خود حل مي شود. برخي کودکان، چهل روزه و بعضي ديگر سه چهار ماهه اين مشکل را از سر مي گذرانند.
۲- از راه حل هاي رايج و تا حدّي موثّر که معمولاً در مراکز بهداشتي درماني به مادران آموزش داده مي شود اين است که پس از شير دادن کودک، وي را در آغوش گرفته آرام با کف دست ضرباتي را به پشت او وارد کنند تا آروغ بزند.
۳- در اين دوره مادر بايد از مصرف غذاهاي نفّاخ به شدت پرهيز کند(حبوبات، سير، پياز و …). همچنين بهتر است در سبد غذايي خود از غذاها يا داروهايي که نفخ را کم مي کنند هم استفاده کند. مصرف رازيانه، آويشن يا زيره سبز(در اشکال مختلف آنها به صورت دم کرده، جوشانده، عرقيات، قاووت يا در غذاها) يک راه حل ساده است که هم شير مادر را زياد مي کنند و هم نفخ او را کم. توصيه اکيد مي کنم که مادران توصيه اين بلند را جدّي بگيرند. شايد راحت ترين راه اين باشد که شبي يک استکان عرق رازيانه به جز ايام عادت و بارداري تا چند ماه بخوريد.
۴- يک راه خوب براي کاهش نفخ نوزادان استفاده از عرقياتي مانند زيره، آويشن، زنيان، بابونه، شيرين بيان، گشنيز، بادرنجبويه، انيسون، کرفس و ... است.
پس از هر بار شير دادن ۲ تا ۳ قاشق چايخوري از يکي از اين عرقيات را به کودک بخورانيد. مادر نيز مي تواند روزي دو يا سه بار و هر بار نصف استکان از اين عرقيات را استفاده کند.
تذکّر: اگر با خوردن اين عرقيات، کودک دچار گرمي مي شود؛ کمي عرق کاسني به آنها بيافزاييد.
۵- از روشهاي مفيد ديگر اين است که شکم کودک را روزي يک بار با روغن زيتون تصفيه نشده به آرامي ماساژ دهيد تا روغن به خورد پوست کودک برود. ماساژ ناف او با روغن کرچک هم راه مناسبي است.
۶- گرم کردن موضعي مثل گذاشتن حوله يا پارچه گرم روي شکم نوزاد نيز روش موثّري در کاهش نفخ و دل پيچه کودک است.
۷- ترنجبين يک داروي آزموده شده است. روزي يکي دو بار و هر بار نصف قاشق چايخوري ترنجبين را در نصف استکان آب جوش حل کرده صاف کنيد و به تدريج به نوزاد بخورانيد. ترنجبين نياز به شيرين کردن ندارد و خودش به اندازه کافي شيرين هست. اين داروي خوشايند، علاوه بر کاهش نفخ نوزاد، يک آرامبخش و خواب آور موثّر نيز هست؛ همچنين به علّت ارزش غذايي بالا، ترنجبين يک داروي ايده آل در نوزاداني است که به علّت کمبود شير مادرشان دچار مشکل هستند.
براي افزايش اثر اين نسخه مي توانيد ترنجبين را به جاي آب، در عرق شيرين بيان يا بابونه حل کنيد. اگر مشکل بي خواي کودک شديد است افزودن چند قاشق غذاخوري گلاب به اين ترکيب هم خيلي خوب است.
۸- توصيه اکيد مي کنم که با مصرف داروهاي آرامبخش و ضدّ نفخ شيميايي( که از اتّفاق، اکثرا اثربخشي مناسبي نيز ندارند) به کودک دلبند خود خيانت نکنيد و مطمين باشيد که با به کار بستن دستورات ساده فوق، به نتيجه مطلوب خواهيد رسيد.
9- يک نکته مهم در درمان بسياري از اين نوزادان، پرهيز کامل مادر او از شير و لبنيات گاو و هر خوراکي که حاوي آنها باشند است.
10- به تجربه ثابت شده است که بعضي صداهاي خاص باعث آرامش نوزاد مي شوند. مثلا بعضي از آنها با شنيدن صداي جاروبرقي آرام مي گيرند و بعضي بچّه هاي ديگر را تنها اگر سوار اتوموبيل خود کرده به گردش و گذار مشغول شويد، از دست گريه تمام نشدني آنها آسوده خواهيد شد.
يک تجربه گرانقدر
وقتي خداوند متعال، بر سر من و همسرم منّت گذاشت و فرزند دوّممان را به ما هديه داد، با مشکلي مواجه شديم و آن هم نفخ بيش از اندازه و غير طبيعي او بود؛ به نحوي که تمام نسخه هايي که براي بيماران خود مي پيچيدم را براي نوزاد خود اجرا کردم؛ امّا نتيجه اي حاصل نشد. در اين گونه مواقع که تير دانسته هاي طبّي من به سنگ مي خورد، به تجربه دريافته ام که راه حل را بايد پيش قديمي ترهاي فاميل جستجو کرد و خدا را شکر، اين بار هم به چشم خود ديدم که طبّ افواهي ما چه گنجينه سرشاري از راه حل هاي درماني را در خود ذخيره کرده است. به تمام مادراني که فرزندانشان نفخ هاي شديد و غيرعادي دارند و به درمان هاي معمول پاسخ خوبي نمي دهند توصيه مي کنم روش ذيل را تجربه کنند. حتّي در نفخ هاي عادي هم مي توان اين روش را به عنوان راهي براي وصول سريع تر به نتيجه درماني مطلوب به کار بست.
۱- به مدّت ۳- ۲ شب، قبل از خواب، بالا تنه نوزاد(شکم، قفسه سينه، سرشانه ها و تمام ناحيه پشت) را به خوبي با روغن کرچک ماساژ دهيد – به نحوي که روغن، جذب پوست شود – و سپس کودک را به حالتي مانند قنداق کردن کاملاً ببنديد و به خصوص مواظب باشيد که در معرض باد و سرما قرار نگيرد.
۲- در طول روز، ۲- ۱ بار ناحيه زير ناف نوزاد را با روغن کرچک به خوبي ماساژ دهيد.
۳- روزي ۲- ۱ بار، يک گلوله کوچک پنبه(به اندازه يک لوبيا) را با روغن کرچک آغشته کرده و براي نوزاد شياف بگذاريد. راه ديگر اين است که يک گوش پاک کن را با روغن کرچک آغشته کرده به آرامي، چند بار داخل مقعد نوزاد جلو و عقب ببريد تا باد شکمش خالي شود.
موارد ۲ و ۳ را تا بهبودي نوزاد ادامه دهيد که البته اين روند معمولاً چند روزي بيشتر طول نمي کشد. با انجام اين روش خواهيد ديد که کودک دلبندتان از دست اين نفخ آزار دهنده خلاص شده و خواب خوب و آرامي را تجربه خواهد کرد.