بانوان/ علائم هیرسوتیسم و راه‌های تشخیص و درمان

مهرخانه/ شايع‌ترين علت اين عارضه، ابتلا به سندروم تخمدان پلي‌کيستيک است که به معني ايجاد کيست‌هاي ريزي در داخل تخمدان‌ها است. همچنين داشتن سابقه خانوادگي و مصرف برخي داروهاي خاص نيز در به وجود آمدن اين عارضه مؤثر است. معاون مرکز تحقيقات غدد و متابوليسم دانشگاه علوم پزشکي تهران گفت: هيرسوتيسم يا افزايش موهاي زايد به معني رشد موهاي زايد، ضخيم و تيره در مناطقي است که به‌صورت طبيعي فاقد مو هستند؛ مانند نواحي صورت، سينه و پشت زنان. اين نوع موها زايد به‌صورت موي کرکي و نازک در اين نقاط رشد نمي‌کنند. دکتر محمدرضا مهاجري‌تهراني بابيان اين مطلب اظهار داشت: اين عارضه معمولاً به دليل افزايش هورمون‌هاي مردانه يا همان اندروژن‌ها ايجاد مي‌شوند و در اکثر موارد اين افراد سابقه خانوادگي بروز اين بيماري را دارند. علايم هيرسوتيسم چيست؟ دانشيار دانشگاه علوم پزشکي تهران در خصوص علايم هيرسوتيسم در زنان گفت: جوش‌هاي پوستي، ريزش موها به‌صورت مردانه به معني ريزش موي قسمت جلوي سر و اگر درصد هورمون‌هاي مردانه خيلي بالا باشد، حتي تحليل رفتن پستان‌ها، بزرگ‌شدن توده‌هاي عضلاني و کلفت‌شدن صدا در زنان، از جمله علايم اين عارضه است. وي ادامه داد: لازم است زنان بدانند مواقعي که شاهد رشد سريع موهاي زايد، ضخيم و تيره در اطراف لب‌ها، گونه‌ها، چانه، گردن، شکم، قسمت‌هاي داخلي ران‌ها و يا کمر بودند، هر چه سريع‌تر براي درمان به پزشک مراجعه کنند؛ تعداد اين موها حتي اگر يک عدد هم باشد، غيرطبيعي است، ولي هرچه مقدار آن‌ها کم‌تر باشد، راحت‌تر برطرف مي‌شوند. چه بيماري‌هايي باعث بروز اين عارضه مي‌شود؟ عضو هيئت‌ علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران در خصوص بيماري‌هايي که سبب بروز اين عارضه مي‌شود، اظهار داشت: شايع‌ترين علت اين عارضه، ابتلا به سندروم تخمدان پلي‌کيستيک است که به معني ايجاد کيست‌هاي ريزي در داخل تخمدان‌ها است. همچنين داشتن سابقه خانوادگي و مصرف برخي داروهاي خاص نيز در به وجود آمدن اين عارضه مؤثر است. مهاجري‌تهراني ادامه داد: در اين بيماران سطح آندوژن‌ها يا هورمون‌هاي مردانه بالاست و اين زنان اغلب معمولاً دچار چاقي و اختلالات قاعدگي هستند. همچنين اين عارضه در برخي مواقع ممکن است سبب درجاتي از نازايي شود. تومورهاي تخمدان يا تومورهاي غدد فوق کليه و افزايش موهاي زايد وي افزود: سندرم کوشينگ، تومورهاي تخمدان يا تومورهاي غدد فوق کليه نيز سبب افزايش موهاي زايد و جوش مي‌شوند. همچنين برخي نژادهاي خاص مانند نژادهاي مديترانه‌اي و آسيايي دچار درجاتي از پرمويي هستند که معمولاً با اختلالات هورموني و قاعدگي همراه نيست. برخي از موارد پرمويي در زنان نيز علت خاصي ندارد. راه‌هاي تشخيص هيرسوتيسم معاون مرکز تحقيقات غدد و متابوليسم دانشگاه علوم پزشکي تهران در خصوص تشخيص اين بيماري گفت: در ابتدا بايد شدت موهاي زايد بررسي شود تا مشخص گردد که در کدام نواحي بدن رشد اين موها بيشتر است؛ آيا در يک نقطه، مثلاً فقط در اطراف چانه، است؟ يا قسمت‌هاي مختلف؟ آيا علايم عضلاني‌شدن بدن وجود دارد؟، آيا صداي فرد کلفت شده است؟ وي ادامه داد: در مرحله بعد آزمايش‌هاي هورموني انجام مي‌شود. اين آزمايش‌ها شامل آزمايش هورمون‌هاي مردانه، آزمايش هورمون‌هاي غدد فوق کليه و هورمون‌هايي مثل پرولاکتين که از غده‌ هيپوفيز ترشح مي‌شود، است. اين متخصص اظهار داشت: برحسب مورد ممکن است سونوگرافي از تخمدان‌ها، سي‌تي‌اسکن از غدد فوق کليه و يا ام.آر.آي از غده هيپوفيز يا هرسه مورد بررسي شود و بر اساس تشخيص به‌عمل‌آمده، درمان آغاز گردد. چگونه درمان کنيم؟ عضو هيئت‌ علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران در خصوص نحوه درمان اين عارضه گفت: درماني که به‌صورت رايج استفاده مي‌شود استفاده از برخي انواع قرص‌هاي ضدبارداري است که به کاهش رشد موهاي زايد کمک مي‌کند. معمولاً بايد يکي دو ماه از شروع درمان بگذرد تا عادت ماهيانه مرتب شود و رشد موهاي زايد کاهش يابد. وي ادامه داد: برخي داروهاي ديگر که اثرات ضدهورمون‌هاي مردانه دارند، هم گاهي به‌صورت کمکي براي درمان اين بيماري استفاده مي‌شوند. اين درمان‌ها معمولاً طولاني‌مدت هستند و ممکن است سال‌ها طول بکشد و لازم است تحت نظر متخصص غدد انجام شوند. ليزردرماني و درمان با الکتروليز اين فوق تخصص غدد با بيان اين‌که يک‌سري درمان‌هاي موضعي نيز وجود دارد، گفت: متداول‌ترين درمان موضعي استفاده از ليزر است. البته ليزر انواع مختلفي دارد و برخي از دستگاه‌ها کيفيت مناسبي ندارد و باعث عود مجدد اين عارضه مي‌شود، ولي برخي از آن‌ها که تحت نظر پزشک متخصص است و کيفيت خوبي دارد، با انجام چند جلسه قابل برطرف‌شدن است. وي در خصوص درمان با الکتروليز اظهار داشت: درمان ديگر الکتروليز است که معمولاً يک شوک الکتريکي خفيف به ريشه‌ مو وارد مي‌کند و ريشه موهاي ضخيم را از بين مي‌برد. اين درمان کمي دردناک است و ممکن است سبب تيره‌شدن يا روشن‌شدن پوست در ناحيه‌ الکتروليزشده شود. وي درنهايت در خصوص نحوه درجه‌بندي ميزان پرمويي افراد تشريح کرد: درجه پرمويي از بررسي تعداد مو بر واحد سطح که از 1 تا 4 بوده و در 9 قسمت بدن تعيين‌ شده است، موردبررسي قرار مي‌گيرد. اين 9 قسمت شامل چانه، صورت،سينه، روي شکم، ران‌ها، پشت لب و... است و هر قسمت برحسب اينکه خفيف باشد يا شديد، درجه مي‌گيرد.