آريا/ مرغ و ماهي هورموني و سربدار در بازار اينقدر رواج نداشت، همهچيز به صورت طبيعي رشد ميکرد و سالم بود.
تن ماهي را به هيچ وجه با تخم مرغ نخوريد؟! اين روزها وقتي فردي در فاميل دچار بيماريهاي سختي مثل سرطان و. . . ميشود، مادربزرگها و پدربزرگها از روزگار خود ميگويند که اينقدر بيماريها زياد و عجيب و غريب نبودند و علتش را خورد و خوراکهاي سالم مردم ميدانند! مسلما سالها پيش گوشت، مرغ و ماهي هورموني و سربدار در بازار اينقدر رواج نداشت، همهچيز به صورت طبيعي رشد ميکرد و سالم بود.
شايد از زرشکپلو و مرغي که پاي ثابت مجالس عزا و عروسيمان است تا ماست و ترشي کنار غذايمان و حتي ميوههاي مختلفي که با هم مصرف ميکنيم، همگي باعث اختلال سلامتمان شدهاند. شايد بسياري از غذاهايي که شما در يک سفره کنار هم ميچينيد، سلامتيتان را تهديد کند و ميل کردن آنها با يکديگر در يک وعده هيچ خوشايند نباشد. در ادامه دکتر عليرضا عباسيان، متخصص طب سنتي به شما خواهد گفت براي خوردن خوراکيهاي مختلف بهتر است چه نکاتي را رعايت کنيد و از خوردن کدام مواد غذايي با هم خودداري کنيد تا بدني سالمتر و زندگي شادابتر داشته باشيد.
از زرشکپلو با مرغ تا باقاليپلو با ماهي
از مهمانيهاي رسمي تا جمعهاي خودماني، زرشکپلو با مرغ ميتواند زينت سفره ايراني باشد؛ خوشخوراک است و کمتر کسي پيدا ميشود که اين غذا را دوست نداشته باشد. اما ميگويند زرشکپلو گزينه مناسبي براي همراهي مرغ نيست! بااينکه از ديدگاه طب سنتي تمام گوشتها طبع گرمي دارند، اما در اين ميان ماهي از همه سردتر است و بعد از آن مرغ قرار دارد که طبعش نسبتا خنک است، بنابراين همراهي مرغ با زرشک که طبع سردي دارد، باعث سردتر شدن طبع مرغ شده و ميتواند هضم غذا را براي بدن سختتر کند، پس بهتر است در خوردن چنين غذايي زيادهروي نکنيد يا زعفران را چاشني کار کنيد.
همچنين باقاليپلو با ماهي در عين خوشمزه بودن، ترکيب چندان مناسبي نيست چراکه باقالي نفخ زيادي ايجاد ميکند و ماهي هم در ميان گوشتها سردترين طبع را دارد و رطوبت ايجاد ميکند. ازآنجا که رطوبت پايه به وجود آمدن نفخ است، خوردن باقالي نفاخ همراه ماهي ميتواند فرد را دچار باد شکمي کند، البته اگر به خوردن چنين غذايي علاقه داريد، بهتر است ابتدا ماهي را در سسي از روغن کنجد و ادويه آويشن و نهايتا مقداري آرد خوابانده و بعد سرخ کنيد تا طبعش متعادل شود. درضمن بعد از خوردن اين غذا خرما ميل کنيد تا مزاجتان به هم نريزد و بهاصطلاح سرديتان نشود!
بهترين همراه غذا
اگر سر سفره غذا هم ماست باشد و هم سالاد، کدام را انتخاب ميکنيد؟ شايد هم انتخابي در کار نباشد و هر دو را امتحان کنيد، اما خوب است بدانيد از نظر طب سنتي بهترين و ايدهآلترين کار اين است که هر غذا، نوشيدني و چاشني بهتنهايي خورده شود يا همراه با مصلحاتش مصرف شود تا مزاج فرد را دچار اختلال نکند، مثلا براي همراهي غذا سبزيها بهخصوص ريحان، ترخون و تره که طبع گرمي دارند بهترين گزينه هستند. سالاد و ماست، هر کدام به صورت جداگانه، بهتر است بهعنوان ميانوعده استفاده شوند و حداقل يکي، دو ساعت قبل از غذاي اصلي خورده شوند.
در ضمن يادتان باشد اگر براي همراهي غذا ترشي را انتخاب ميکنيد يا غذايتان حاوي آبليمو است، از خوردن ماست و لبنيات همراه آن صرفنظر کنيد، کلا طب سنتي درهم خوري را منع کرده چراکه مواد غذايي مختلف به شيوههاي مختلفي در معده پخته ميشوند، به عبارت ديگر مواد غذايي مختلف متابوليسمهاي متفاوتي دارند و آنزيمهاي متفاوتي براي هضم هر کدامشان نياز است، امکان دارد آنزيم هضم يکي، مُخِل هضم ديگري باشد. براي همين گفته شده مواد مختلف همزمان با هم خورده نشوند.
برخي مواد از لحاظ مزاجي با يکديگر تداخل دارند و بر هم اثر منفي ميگذارند مثلا ماست و ترشي طبع بسيار سردي دارند و خوردن اين مخلفات با غذا يا حتي بهتنهايي توصيه نميشود و اگر همزمان با هم خورده شوند، سرديشان دوچندان شده و فرد را اذيت ميکنند. اگر دوست داريد همراه غذا ترشي ميل کنيد، بهتر است دقت کنيد که دچار سوءهاضمه نباشيد، ضمن اينکه از ترشيهايي که حاوي ميوههاي گرم مثل سير، انبه، گياه کبر و. . . يا ادويههاي گرم مثل سياهدانه، فلفل و دارچين و. . . هستند، استفاده کنيد.
حتما شما هم تا به حال يکبار روي تن ماهيتان تخممرغ شکستهايد! يا شايد عادت داريد نيمرويتان را با نان و پنير ميل کنيد، يا مخلوطي از گوشت گوسفند و گوساله را در خورشهايتان بريزيد اما خوب است بدانيد هيچکدام از اينها نهتنها ترکيبات خوبي نيستند که حتي طب سنتي آنها را منع کرده است. درحقيقت غذاهاي مختلف در طب سنتي به دستههاي مختلفي تقسيم شدهاند که در آن ميان خوردن سه دسته از غذاها با هم بهشدت منع شده: لبنيات، تخممرغ و گوشتها. يعني هيچکدام از اين غذاها را (دو به دو يا هر سه را با هم) مصرف نکنيد چون هرکدام از آنها يک غذاي کامل هستند، حتي براي مرينيت (مزهدار) کردن ماهي و بعضي گوشتها آنها را در تخممرغ نخوابانيد.
ماست و ماهي، يک ترکيب نامناسب
از قديم گفتهاند ماست را با ماهي نخوريد که کک و مک ميآوريد، اما آيا اين ادعا واقعا درست است؟!
طب سنتي چهار مرحله هضم را براي غذاها تعريف ميکند و درنهايت معتقد است غذا با گذراندن اين مراحل هضم تبديل به بافتهاي بدن يعني پوست، گوشت، خون و… ميشود. اگر اين مراحل هضم کامل و درست نباشند، اين غذاها باز هم تبديل به بافتهاي بدن ميشوند با اين تفاوت که بافت خوب، سالم، کامل و شفافي که بايد، به وجود نميآيد مثلا پوستي درست ميشود که کدر است و به زيبايي و شفافي يک پوست سالم نيست. اين اتفاق به خاطر فضولاتي است که در بافت باقي مانده و مراحل هضم به خوبي طي نشده است.
نکته ديگري که در اين ميان نبايد فراموش کرد اين است که هرچه غذا طبع سردتري داشته باشد، بيشتر مشکلساز ميشود. خوردن ماست که طبع سردي دارد، همراه ماهي که آن هم در ميان گوشتها سردترين طبع را دارد، باعث توليد خلط خام زيادي در بدن ميشود و درنهايت بافتهاي تازه بدن- آنطور که بايد و شايد- زيبا، شفاف و سالم نخواهند بود.
چاي را با چي بخوريم؟
دقت کردهايد زمستانها چقدر چاي و دارچين ميچسبد؟ تابستانها هم چاي و آبليمو يا چاي و نعناع حسابي تر و تازهمان ميکند، اما به نظرتان بهترين چاشني چاي چيست؟ اصلا بهتر است چاي سياه بنوشيم يا چاي سبز؟ شايد هم قهوه گزينه بهتري براي نوشيدنيهاي درطول روزمان باشد.
به تشخيص طب سنتي، چاي سياه طبع نسبتا سردي دارد و مصلحش براي افراد گرممزاج شير است، درواقع اين افراد بايد چاي را در شير دم کنند، شيرچاي يک نوشيدني خوشطعم و مقوي است اما مصلح چاي سياه براي کساني که طبع سردي دارند ادويههاي گرم مثل زنجبيل، دارچين، هل و زعفران است.
برعکس چاي سياه، طبع چاي سبز و قهوه، گرم و خشک است و نياز به مصلح دارند. از آنجا که قهوه و کاکائو در مناطق گرمسير و بسيار مرطوب رشد ميکنند، مصرف اين خوراکيها براي ساکنان همين مناطق بسيار مناسب است چراکه باعث ميشود کمي بدنشان خشک شود و دچار بيماريهاي رطوبتي نشوند، اما در منطقهاي که کشور ما در آن واقع شده و بيشتر نقاطش کويري است، خوردن بيش از حد اين مواد ميتواند باعث اختلال شود. همچنين افرادي که خشکمزاج يا گرممزاجند اصلا نبايد در مصرف چاي سبز و قهوه زيادهروي کنند زيرا با مشکلاتي مثل يبوست، خشکي و خارش پوست و. . . مواجه خواهند شد.
البته اگر بخواهيد نوشيدني درست کنيد که با همه طبعها سازگار باشد، توصيه ميکنيم اين نوشيدني هندي را امتحان کنيد، چاي را با شير، زنجبيل و قدري عسل دم کنيد. به اين ترتيب که بهازاي هر يک ليوان شير، يک قاشق مرباخوري سرخالي چاي خشک، نصف قاشق مرباخوري پودر زنجبيل يا به اندازه دو بند انگشت زنجبيل تازه و يک قاشق مرباخوري عسل را مخلوط کرده و روي شعله ملايم بگذاريد تا بهتدريج جوش بيايد و چاي رنگ بيندازد. اين نوشيدني بهخاطر زنجبيل کلسيم خوبي دارد و با تحريک عروق خوني دستگاه گوارش، جذب کلسيم را افزايش ميدهد.
يک نوع ميوه لطفا
متخصصان طب سنتي معتقدند خوردن چند نوع ميوه با هم خوب نيست و بهتر است فرد يک نوع ميوه ميل کند، البته مصرف همزمان ميوههايي مثل پرتقال و نارنگي که از يک خانواده هستند مشکل کمتري ايجاد ميکند اما خوردن خيار به تنهايي، بهخصوص در فصل سرد ميتواند باعث مشکلاتي مثل نفخ و سوءهاضمه و در معدههاي مرطوب باعث ترش کردن، رخوت و سستي، خوابآلودگي و اختلال حافظه شود. يکي از سادهترين و البته معمولترين مصلح خيار، نمک است.
مثلا موز که ميتواند يبوست ايجاد کند، بهتر است به صورت حلقهحلقه، مقداري عسل يا شکر روي آن ريخته و ميل شود يا بعد از خوردن آن مقداري نمک ميل شود.
ماست و خيار در زمستان؛ ممنوع
ماست و خيار که اين روزها پاي ثابت مهمانيهايمان است قبلا بهعنوان يک تجويز طبي، در همين منطقه آب و هوايي ايران مورد استفاده قرار ميگرفت اما مصرف آن در تمام فصول رايج نبوده است، بلکه در تابستانها آن هم بهعنوان يک غذا مصرفش توصيه ميشده و هاضم آن (موادي که به هضم کمک ميکنند) آويشن، زنيان و نعناع است و مصلحش مرباي زنجبيل يا ساير مرباهاي گرم مثل مرباي هويج (که داخل ماست ميريزند). ماست و خيار و آبدوغ خيار در مناطقي مثل کرمان، سمنان، يزد و… که آب و هواي گرم و خشکي دارند و مردم در تابستان دچار کمبود مايعات ميشوند بهعنوان ناهار يا شام مصرف ميشد.
اين خوراک سبک را با مقداري کشمش و گردو همراه ميکردند تا کمي طبعش گرمتر شود البته استفاده از هر خوراکي در مناطق مختلف متفاوت و وابسته به محصولات کشاورزي همان منطقه بوده است، اما به هر حال مصرف هر خوراکي جايگاه مشخصي داشته و همه چيز با امروز که مردم در تمام فصول همه نوع خوراکي و ميوهاي مصرف ميکنند متفاوت بوده است. قديمها هر فصلي ميوه خاص خودش را داشت و مردم فقط ميوههاي همان فصل را ميخوردند به همين خاطر دچار اختلالات طبعي و مزاجي نميشدند اما امروز در تمام فصول همه نوع ميوه و خوراکي در دسترس است، بنابراين به توصيه پزشکان بايد مواد غذايي را گزينشي و آگاهانه مصرف کنيم.