دهان و دندان/ هرگز دندانهایتان را نکشید

طبنا نيوز/ استفاده از خمير دندان حاوي فلورايد براي کودکان بالاي دو سال مانعي ندارد. با افزايش سن دندانها پوسيده نمي شود و با زايمان هم هيچ دنداني خراب نمي شود.وزير بهداشت با ارائه بسته حمايتي و تصويب بسته خدمات دندانپزشکي پيشگيري کمک شايان توجهي به سلامت دهان و دندان کشور کرده اند پوسيدگي هايي که منجر به عفونت شوند ميکروبها را از طريق جريان خون وارد بدن کرده و موجب بيماري هاي قلبي-عروقيفکليوي،ريوي و سکته هاي مغزي در افراد مبتلا به بيماريهاي دهان و دندان مي شوند. آنچه مسلم است ارتقاي سلامت عمومي مستلزم توجه به سلامت دهان ودندان است و هر چه اطلاعات مردم در اين زمينه از سنين پايين از سطح پيش دبستاني و دبستان افزايش يابد در سلامتي دهان و دندان و حفظ سلامتي آن براي همه عمر موثر خواهد بود از اين رو در گفتگويي با دکتر محمد حسين خوشنويسان عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي و متخصص دندانپزشکي اجتماعي از آمريکا دانشگاه ميشيگان مهمترين مسائل حوزه دهان و دندان را مورد بررسي قرار داديم -مهمترين بيماريهاي مربوط به دهان و دندان چه بيماري هايي مي باشد؟ - در کل دنيا مردم از دو بيماري دهان که پوسيدگي دندان و بيماري هاي لثه است رنج مي برند اين دو بيماري عامل ايجاد کننده ميکروب ها هستند.اگر با مسواک زدن پوسيدگي دندان را کنترل نماييم عملا توانسته ايم بر بسياري از بيماريهاي لثه غلبه نماييم. -با توجه به اينکه دندانپزشکان توصيه مي کنند که شيرخواران و کودکان هم دندانهايشان را تميز کنند آيا استفاده از خمير دندانهاي حاوي فلورايد براي کودکان ضرري ندارد؟ با توجه به اينکه بعد از شش ماهگي و اولين رويش دندانها لازم است که از دندانها مراقبت شود لازم به ذکر است تا سن دو سالگي در مسواک زدن و استفاده از فلورايد مي بايست جانب احتياط رعايت شود.بعد از اين سن استفاده از خميردندانهاي خاص کودکان به دليل اينکه در آنها فلورايد زيادي وجود ندارد بلا مانع است و بلع آن به کودکان آسيبي نمي زند زيرا از طريق ادرار دفع مي شود. -آيا دندانها در سالمندي و روند پيري خراب شده و از بين مي روند؟چنين مسئله اي به لحاظ پزشکي تاييد شده است؟ -مردم مي بايست از اين مسئله که مي توانند از سلامت دهان خود به خوبي مراقبت کنند و اين مراقبت هم دربردارنده نتياج بسيار خوبي است آگاه شوند.متاسفانه درگذشته مردم داراي باورهاي غلطي بودند که از نظر علمي به هيچ وجه قابل قبول نيست.اکثر مردم بر اين باور بودند که با افزايش سن دندانها پوسيده و روزي بايد کشيده شود و دندان مصنوعي جايگزين دندانهاي دائمي و خدادادي شود.يا خانمهاي باردار بر اين مسئله تاکيد مي کنند که بعد از بارداري و زايمان دندان ها خراب و شايد يکي دو عدد از دندانها از بين برود.در حالي که علم پزشکي چنين مسائلي را رد مي کند.در صورتي که از دهان ودندان مراقبت شود و بعد از صبحانه و شام دو دقيقه مسواک آغشته به خمير دندان حاوي فلورايد زده شود براي عمرهاي طولاني هم دندانها سالم باقي مي مانند. -به چه دليل دندانپزشکان بر سلامت دندانهاي افراد سالمند تاکيد مي کنند؟ - با افزايش سن سن بيش از پيش به سلامت دندانها نيازمنديم زيرا در ميانسالي انرژي بدن تنها از غذاي مصرف شده تامين مي شود بنابراين اگر سالمندي به دليل عدم برخوداري از دندانهاي مناسب نتواند از منابع پروتئيني،سبزيجات و ميوه ها استفاده نمايد بدن خود را به شدت در معرض آسيب هاي ناشي از بيماري ها قرار داده است.يقينا افراد ميانسالي که در دوران زندگي از دندانهاي خود مراقبت نموده اند در دوران سالمندي نسبت به ديگر هم سالان که از سلامت دهان و دندان برخوردار نيستند به مراتب زندگي بهتري دارند. زيرا آنها توانسته اند به طور کامل انرژي مورد نظر خود را از غذاها دريافت کنند يقينا بدن اين دسته از سالمندان از قدرت دفاعي مطلوب تري در برابر ميکروبها برخوردار است . -مهمترين وظايف دولت در اين بخش چيست؟ -دولت وظيفه دارد از طرق مختلف درخصوص چگونگي رعايت بهداشت دهان و دندان و تضمين سلامت آن به مردم آموزش دهد.مسلما مي بايست در کتابهاي درسي و کلاسها و برنامه هاي آموزي معلمان و مربيان به اين مقوله بيش از گذشته پرداخته شود تا معلمان از طريق اطلاع رساني جمع کثيري از دانش آموزان را با مسائل پيرامون سلامت دهان و دندان آشنا کنند.نه تنها در دبستان بلکه در سنين بالاتر لازم است که دولت به مردم به خصوص نوجوانها و جوانها مراقبت از سلامت دهان و دندان را آموزش دهد تا جايي که آموزشها در خانواده،مدرسه و جامعه نهاينه شود.مطمئنا مراقبت فردي از دهان ودندان نقش گسترده اي در حفظ سلامت دستگاه هاي عمومي بدن افراد دارد.يکي از مهمترين وظايف دولت در حفظ سلامتي مردم در حوزه دهان و دندان و بالطبع سلامت عمومي بدن،دسترسي آسان به خدمات براي همه مردم مي بايست تامين شود.آنچه مسلم است همه مردم از گراني خدمات دندانپزشکي شاکي هستند و متاسفانه مردم هم در اين زمينه تلاشي براي کمک و ياري رساندن به خود انجام نمي دهند.اگر مردم يک قدم بردارند و دولت هم يک قدم بردارد مي توان بر بسياري از مشکلات دهن و دندان فائق آمد.دولت بايد به مردم آگاهي و اطلاعات اساسي را بدهد و مردم هم آنها را در زندگي فردي خود به کار بگيرند.در اين صورت است که مي توان با جرات گفت بسياري از مردم به خدمات دندانپزشکي نياز آنچناني نخواهند داشت.همچنين در حوزه وظايف فردي لازم است همه مردم از سن شش ماهگي که اولين دندانها مي رويند تا دوران سالمندي سالي دو بار به دندانپزشک مراجعه کنند. -با توجه به اينکه بسياري از عدم مراجعه مردم به دندانپزشکان به دليل هزينه هاي بالاي آن است آيا در بخش دولتي و بيمه ها براي حل اين مشکل اساسي چاره اي انديشيده شده است؟ - بخش دولتي در سيستم بهداشت کل کشور از واحدهايي برخوردار است که برخي از خدمات دندانپزشکي را به مردم ارائه مي دهد،البته لازم به ذکر است در ايران بيش از 90درصد دندانپزشکان به صورت خصوصي کار مي کنند و دسترسي به آنها هم نيازمند تقبل هزينه هاي سنگين براي خانواده هاست.خوشبختانه اخيرا با حمايت هاي وزير محترم بهداشت جناب آقاي دکتر هاشمي بسته خدمات دندانپزشکي پيشگيري توسط بيمه ها به تصويب رسيده است که اين خدمات از سوي هيات دولت تصويب و براي اجرايي شدن به بيمه ابلاغ شده است.کليه بيمه هاي پايه در کشور تامين اجتماعي،خدمات درماني،نيروهاي مسلح و کميته امداد موظف به دراختيار گذاشتن خدمات درماني به مردم هستند.بنابراين مردم مي توانند با در دست داشتن دفترچه درماني خود با مراجعه به مراکز دولتي از خدمات مصوب استفاده نمايند.در بخش خصوصي هم اگر دندانپزشکان با شرکت هاي بيمه ياد شده قراردادي داشته باشند مردم مي توانند در مطب هاي خصوصي از اين خدمات بهره مند شوند و در اين صورت تعرفه سي درصد هزينه دولتي پرداخت و مابقي هزينه توسط بيمه به دندانپزشکان پرداخت مي شود.يکي از مسائلي که قبلا در اين بسته وجود نداشته آموزش بهداشت است.دندانپزشکان اگر به مردم آموزش بهداشت بدهند مي توانند در قبال چنين آموزشهايي حق الزحمه دريافت نمايند .مسلما بسته حمايتي موجب افزايش دسترسي مردم به خدمات مي شود.همچنين بسته پيشگيري که به تصويب رسيده در ارتقاي پيشگيري و سلامت دهان و دندان بسيار موثر است اميد مي رود از سال جديد موارد مندرج در اين بسته اجرايي شود و در سالهاي آتي به پيشرفتهاي قابل توجهي دست بيابيم به طوري که تا سال 1404 که جمعيت دانش آموزان 6 تا 12 سال فاقد از هرگونه بيماريهاي دندان ولثه شوند .مسلما رسيدن به چنين تحولي در عرصه سلامت دهان و دندان جز با همراهي و همکاري مردم محقق نمي شود .آنچه مسلم است مردم بايد همانند زماني که براي جلوگيري از بيماريهاي عفوني خود و فرزندانشان را موظف به زدن واکسن مي دانند مراجعه به دندانپزشک و توجه به سلامت دهان و دندان را همانند واکسن زدن ضروري بدانند و با پيشگيري و چکاب دندان از دندانهاي سالم خود براي کل دروان زندگي خود مراقبت نمايند. -مهمترين بيماريهايي که ناشي از بي توجهي به سلامت دهان و دندان است چه بيماري هايي مي باشد؟ -در صورتي که اشخاص ازدهان و دندان خود مراقبت نکنند و دندانهايشان بپوسد و ي يا اين پوسيدگي منجر به عفونت لثه شود و در صورت تميز نکردن دندانها اگر برروي آنها جرمي بنشيند مسلما ميکروبها در کنار اين جرمها لانه ساخته و با ضعيف کردن لثه وارد جريان خون مي شوند .ورود ميکروبها به جريان خون مي تواند بيماري هاي متعددي را ايجاد نمايد که عمده ترين آنها بيماري هاي قلبي-عروقي مي باشد همچنين بيماري هاي ريوي،کليوي و...که منجربه سکته مغزي شود.درزنان باردار نيز زايمان زود رس و تولد کودکاني کم وزن مشاهده شده است.يقينا بي توجهي به سلامت دهان و دندان هزينه هاي زيادي را بر خانواده و دولت وارد مي کند بنابراين با يک مسواک زدن ساده مي توان مانع بروز بسياري از بيماريها شود.بنابراين فوايد مسواک زدن فقط براي داشتن دنداهايي سفيد و زيبا نيست بلکه بر سلامت عمومي بدن بسيار تاثير گذار است. -چه توصيه اي براي افرادي که از دندانهاي مصنوعي استفاده مي کنند داريد؟ -علت اينکه به افراد توصيه مي کنيم که به دندانپزشکان مراجعه نمايند اين است که درصورت مراجعه زود هنگام و در زماني که دندان در مراحل اوليه پوسيدگي قرار دارد مي توان با برخي مراقبت ها مانع پوسيدگي آن شد و موجب بازيافتن سلامت مجدد دندان شد .اين مسئله زماني اتفاق مي افتد که شما روي دندان لکه هاي سفيد رنگي مشاهده کنيد.البته مردم به راحتي نمي توانند لکه هاي سفيد را تشخيص دهند بنابراين با مراجعه به دندانپزشک نوع پوسيدگي مشخص مي گردد و پزشک با تدابير خاص چنين مشکلي را برطرف مي نمايد.اگر لکه هاي سفيد به پوسيدگي هاي بزرگتري تبديل شدند اگرپوسيدگي بلافاصله ترميم نشود رشد کرده و در نتيجه کل دندان را تخريب مي کند.استفاده از دندانهاي جايگزين به هيچ وجه افراد را راضي نمي کند اما چون چاره ديگري باقي نمانده ، مجبورند از دندانهاي مصنوعي استفاده کنند.به هيچ وجه دندان مصنوعي نمي تواند جايگزين مناسبي براي دندانهاي طبيعي باشد.فلذا دندانپزشکان به صورت اکيد به مردم توصيه مي کنند حتي اگر دندانهايتان مشکلات شديدي از جمله پوسيدگي هاي شديد دات هرگز آن را نکشيد.لازم به ذکر است ايمپلنت به هيچ وجه جايگزين دندان نيست به اين علت که نسبت به دندان هاي طبيعي به مراقبت هاي بيشتري نياز دارد اگر به طور مداوم از آن مراقبت به عمل نيايد زودتر از دندانهاي طبيعي از بين مي رود.بنابراين توصيه مي شود افرادي که دندان مصنوعي دارند نيز با مراجعات مکرر به دندانپزشک دهان و لثه خود را مرتبا چک نمايند .افرادي که دندان مصنوعي کامل هم دارند به اين دليل که نسج بدن در سنين سالمندي کوچکتر مي شود ممکن است احساس لقي ايجاد شود در صورتي که لقي برطرف نشود موجب زخم شده و به ضايعات بدخيمي تبديل شود.دندانهاي مصنوعي بايد به طور روزانه تميز شوند وشب تا صبح در آب و نمک قرار داده شود تا نسج لثه زير دندانها تا حدودي تميز شود. -آيا سن پوسيدگي دندان در کشور کاهش يافته است؟ -در پيمايش کشوري که در سال 92 انجام شد مشخص گرديد که شاخص پوسيدگي براي کشورها مقدار پوسيدگي است که درکودکان 12ساله وجود دارد بدين علت که در اين سن تمام دندانهاي دائمي در دهان رويش پيدا کرده و اين سن نقطه خاصي است که براي تعيين وضعيت سلامت دهان و دندان يک کشور مورد توجه قرار داده مي شود. شاخص سالانه کودکان 12ساله در سال 1383پوسيدگي ،کشيدن يا خراب شدن دو دندان بوده است .بيش از 90 درصد اين شاخص مربوط به دندانهاي پوسيده مي باشد بنابراين تقريبا خود شاخص را مساوي با دندانهاي پوسيده تلقي مي شود.بدين معني که اين کودکان در سال 83 حدود 2 دندان پوسيده داشته اند که در سال 92 تغيير فاحشي نداشته است .مسلما اگر مردم و خانواده ها از دندانهايشان مراقبت کنند آمار پوسيدگي به شدت کاهش مي يابد و در حقيقت شاخص مطلوب اين است که عددما صفر باشد يعني هيچ دندان پوسيده اي نداشته باشيم،هيچ دنداني پوسيده نباشد و هيچ دنداني نياز به ترميم نداشته باشد.فلذا شاخص ايده آل جامعه دندانپزشکي تا سال 1404 براي کودکان 6 تا 12 ساله که بايد در کشور اتفاق بيفتد رسيدن به شاخص صفر است.در حال حاضر حدود 27درصد از بچه هاي 12ساله هيچ پوسيدگي دنداني ندارند که عدد بسيار خوبي است يعني بيش از يک چهارم کودکان ما دندانهاي سالم و عاري از پوسيدگي دارند . - آموزش و پرورش و وزارت بهداشت براي حفظ سلامت دهان و دندان دانش آموزان چه تدابيري انديشيده اند؟ در آخرين هفته سال گذشته در ايران تفاهم نامه مشترکي بين وزارت بهداشت و آموزش پرورش اتفاق افتاد که خدمات پيشگيري سلامت دهان با استفاده از يونيت سيار در محوطه مدرسه ارائه شود . با اعزام متخصصاني از سوي وزارت بهداشت به مدارس دندانهاي دانش آموزان معاينه و نحوه مراقبت صحيح از دندانها به آنها آموزش داده مي شود و کساني که به شيار پرکن و ترميم هاي اساسي نياز داشته باشند به واحدهاي خارج از مدرسه ارجاع داده مي شوند .مدرسه هايي که بتوانند فضايي را براي اين کاردر اختيار وزارت بهداشت قرار دهند مي توانند از مزاياي يک کلينيک ثابت برخوردار شوند که به آن مدرسه و مدارس مجاور به صورت مستمر رسيدگي شود.با توجه به اينکه طرح در گذشته وجود داشته اما بدين صورت که هر دو وزارتخانه خود را مکلف به انجام خدمات در مدارس بدانند نبوده است بنابراين با استفاده از چنين برنامه هايي مي توان به افزايش دسترسي به دندانپزشکان اميدوار بود.